PRÉFACE

En 1416, l’évêque de Lausanne, Guillaume de Challant, chargea des ecclésiastiques de visiter en son nom les églises de son diocèse. Le procès-verbal de cette visite a été conservé. Il est aux Archives cantonales vaudoises, où il est numéroté Ac 5.¹ C’est un registre de papier, de 28 centimètres de hauteur et 20 centimètres de largeur. Il compte 116 folios, numérotés par mégarde 1-89 et 100-126. Le texte et le papier lui-même prouvent que le feuillet 100 est bien la suite du feuillet 89. Le feuillet de garde, non numéroté, contient une prière qui n’a aucun rapport avec le texte et qui est d’une autre écriture quoique contemporaine. Le volume a été relié au dix-huitième siècle, avec un cahier contenant des actes de nominations à des bénéfices ecclésiastiques de 1487-1488 émanant du chanoine Baptiste de Aycardis, official et vicaire général de l’évêque de Lausanne Benoît de Montferrand (et plus tard d’Aymon de Montfalcon). A la fin du volume se trouve une table des matières du dix-huitième siècle.

La visite des églises commença le lundi 19 octobre 1416 (quoique le procès-verbal indique le 18) et elle se termina le 27 juin 1417, interrompue seulement pendant les fêtes de Noël, le carême et les fêtes de Pâques. /II/ Nous indiquons plus loin (pages 261-265) la date précise de chaque visite, qui ne se trouve pas dans le manuscrit ¹. Dans ce dernier, les dates 1416 (au F° 1) et 1417 (au F° 63) et 27 juin 1417 (au F° 116 verso) ont été ajoutées par une main postérieure, la même qui, au verso de la prière, a ajouté les mots Haec visitatio, etc. Ces dates concordent avec les indications de jours et de fêtes contenues dans le manuscrit.

Le procès-verbal n’indique nulle part quels furent les commissaires épiscopaux. On voit seulement qu’au cours de la visite de l’église de Fribourg, le dimanche 24 janvier 1417, un prédicateur accusé d’hérésie se rétracta en mains de l’évêque Jean de Squilace et de l’inquisiteur Jean des Clées ². D’autre part, un procès-verbal du 12 janvier 1418-19 ³ relatif à l’institution canonique du curé de Denens montre que la visite de cette dernière église (le 19 octobre 1416) avait été faite par l’évêque Jean de Squilace, l’official Jean de Columpnis et deux autres officiers et procureurs de l’évêque, Jaques Daux, (notaire à Lausanne) et noble Jean de Challant. On peut en déduire que la visite fut présidée d’une manière générale par l’évêque de Squilace en Calabre, Pierre, des Frères Mineurs, maître en théologie, qui était vicaire de l’évêque et qui fut en 1431 l’administrateur du diocèse /III/ de Lausanne pendant la vacance du siège épiscopal.¹ Quant aux autres personnages, ils purent varier au cours de la visite, Jean de Columpnis (des Colonnes ou des Barres), fut official et vicaire général et mourut en 1431.² Jean des Clées, l’inquisiteur, avait été en 1400 prieur du couvent des dominicains de la Madeleine à Lausanne.³ Le chantre Jean de Prangins (plus tard évêque) a été aussi cité au nombre des commissaires, mais nous n’avons pas la preuve qu’il l’ait réellement été.

En 1902, dans les Archives de la Société d'histoire du canton de Berne, tome XVI ⁴, M. Henri Türler a publié, avec une préface explicative, la partie du procès-verbal concernant les églises du canton actuel de Berne. A part cela, le document est inédit, et a été simplement signalé par M. l’abbé Gremaud dans ses Mémoires historiques sur le diocèse de Lausanne. ⁵

Nous publions le texte complet de ce procès-verbal d’après la copie qu’en a faite sur l’original M. l’abbé François Ducrest, directeur de la Bibliothèque cantonale et universitaire de Fribourg. Nous publierons ultérieurement le procès-verbal d’une autre visite, effectuée en 1453, et en même temps le commentaire de M. l’abbé Ducrest sur ces deux documents, si précieux pour l’état religieux du diocèse de Lausanne au quinzième siècle.

LA VISITE DES ÉGLISES

DU

DIOCÈSE DE LAUSANNE

EN 1416-1417

Omnipotens et misericors Deus, ecce accedo ad sacramentum corporis unigeniti filii tui Domini nostri Jesu Cristi; accedo, inquam, infirmus ad medicum vite, immundus ad fontem misericordie, cecus ad lumen claritatis eterne, egenus ad Dominum celi et terre, nudus ad regem glorie. Rogo ergo immensam tue caritatis habundanciam quatenus digneris meam sanare infirmitatem, lavare feditatem, illuminare cecitatem, ditare paupertatem, vestire nuditatem, ut te panem angelorum, regem regum, dominum dominancium, tanta reverencia et timore, tanta suscipiam intencione et amore, tanta fide, puritate, tali proposito et humilitate sicut expedit saluti anime mee. Da michi, Domine, queso, illius dominici corporis et sanguinis non solum suscipere sacramentum, sed eciam virtutem sacramenti. O mitissime Deus, da michi sic suscipere corpus unigeniti filii tui Domini mei quod traxit de virgine gloriosa, ut corpori suo mistico merear incorporari /2/ et inter eius membra connumerari. O pater amantissime, concede michi dilectum filium tuum, quem nunc quidem velatum suscipere propono, revelatum facie contemplari merear. Per Cristum Dominum nostrum. Amen. Accedentibus …

Gracias tibi ago, Domine sancte pater omnipotens eterne Deus, qui me dignatus es saciare corpore sacro et precioso sanguine Domini nostri Jesu Cristi filii, et ideo te, pater mitissime, deprecor ut sanctissima hec communio quam indignissimus ego sumpsi non michi perveniat in preiudicium et condempnacionem, sed pro tua pietate sit michi armatura fidei et scutum bone voluntatis.

Hec visitacio ecclesiarum fuit in annis 1416 et 1417. Incepit 18^a octobris 1416 et finita est 27^a Junii 1417.

Assit principio sancta Maria meo.

PREVERENGES

[F° 1^a] Die lune XVIII^a mensis octobris visitarunt dⁿⁱ commissarii parrochialem ecclesiam de Preverenges habentem XXIII ¹ focos, existentem de collacione dⁿⁱ prioris sancti Sulpicii, in qua est curatus et rector dompnus Petrus Cornier etatis quadraginta annorum, bone vite et sciencie, habens bonos parrochianos exceptis octo qui sanctam Eukaristiam non receperunt in festo Pasche et sentenciam sustinuerunt ultra annum. In qua parrochiali ecclesia Eukaristia, sanctum crisma et oleum non sunt cum clavi in armatrio posita, nec est differencia inter sanctum crisma et oleum per cedulas, non sunt libri competentes, videlicet missale non est perfectum, nec est /3/ manuale sacramentorum, non est verreria in fenestra que est supra altare, cimisterium non est limictatum, non sunt cultine pro tempore quadragesimali, curatus alias fuit relacione parrochianorum concubinarius et liberos habuit et adhuc habet, sed modo est bone vite, non est vas ad portandum Eukaristiam infirmis.

Super quibus deffectibus reparandis, videlicet cimisterii limictacione infra octo dies, armatrii in quo reponatur sanctum crisma et oleum ac Eukaristia constructione, manualis sacramentorum fiendi, ac vasis ad corpus Cristi portandum, verrerie fiende et cultinarum fiendarum ac aliorum deffectuum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ut infra unum annum premissa adimpleant sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus et consentientibus.

LONAY

[F° 1^b] Die predicta, hora terciarum, prefati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam parrochialem de Lonay existentem de collacione capituli Lausannensis, habentem quinquaginta focos, in qua non residet curatus, sed est vicarius dompnus Jo. Bolliet qui non habet litteram de serviendo ab Ordinario, sed tantummodo litteram admodiacionis, qui vicarius est bone vite, habens bonos parrochianos preter [...] qui Eukaristiam non receperunt in festo Pasche nuper lapso, sed sentenciam non sustinuerunt ultra annum. In qua parrochiali ecclesia est bene per omnia excepto quod in custodia sunt ultra CXX corpus, non est differencia per cedulas inter sanctum crisma et oleum, cimisterium non est limictatum, /4/ nec est vas ad portandum corpus Cristi infirmis, in fonte baptismatis non est vas cuipreum.

Super quibus deffectibus reparandis, videlicet cimisterii limictacione, vasis ad portandum corpus Cristi infirmis et vasis cuiprei ad ponendum in fonte baptismatis constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis presentibus et audientibus quatenus infra proximum carnisprevium laycorum premissa reparent et construi faciant, et dictum cimisterium limictent sub pena excommunicacionis.

Item ante domum ecclesie parrochialis predicte solebat habere unum torcular quod diruit ob culpam curati, quapropter prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt vicario predicto quatenus infra terminum unius anni illud rehedifficet sub pena excommunicacionis.

IOLENS

Eadem die prefati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam parrochialem de Iolens matrem capelle de Morgia que non est coperta et minatur ruinam, in qua est curatus dompnus Jacobus Lamberczon etatis L annorum, existentem de collacione capituli Lausannensis, habentem circa CLX focos, habentem bonos parrochianos preter XXXI qui Eukaristiam non receperunt in festo Pasche. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam armatrio cum clavi in quodam vase ligneo parvo, et non erat in sindone munda, ymo in quodam panno sirico viridi coloris.

MORGIA

[F° 2^a] Die martis sequenti XX^a dicti mensis prefati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam de Morgia in qua sunt /5/ constructe quatuor capelle inferius descripte, et eciam eorum rectores. In ecclesia corpus Cristi non erat in sindone munda, non est differencia per cedulas inter sanctum crisma et oleum, non est vas ad portandum corpus Cristi infirmis, non est parvis cupreus in fonte baptismatis, non est chasublia nec est bonum vexillum.

Pro quibus deffectibus reparandis, videlicet tam ecclesie de Iolens reparacione quam premissorum constructione prefati dⁿⁱ commissarii fecerunt curato rectori capelle sancti Georgii et parrochianis quantum quemlibet concernere potest iniunctiones subscriptas. Primo quod hiidem quantum quemlibet concernit infra proximum festum Nativitatis Domini faciant ecclesiam de Iolens decenter coperire cum capella. Item quod infra duos annos proximos faciant muros necessarios in dicta ecclesia. Item quod infra tres annos procurent habere unam chasubliam. Item quod infra proximum festum Pasche procurent habere unum vexillum. Item quod infra proximum festum beati Andree faciant fieri vas ad ponendum corpus Cristi et sanctum crisma et oleum, et vas cupreum ponendum in fonte baptismatis. Sic quod infra terminos predictos quilibet predictorum premissa adimpleant sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus.

Capelle constructe in ecclesia Morgie.

[F° 2^b] Primo capella sancti Nicolay cuius est rector dompnus P. de Essertines de quo omnes parrochiani Morgie conqueruntur eo quod ibi debet celebrare vel celebrari facere die qualibet, excepto die martis, et non celebrat per se nec per alium. Item domus dicte capelle /6/ diruit, possessiones ruinose sunt et omnia alia bona et dos dicte capelle deperit et valet XXV libras annuatim.

[F° 2^b] Item simili modo altare beati Georgii cuius est rector dompnus P. Grancerii qui ut debet non celebrat.

Item simili modo altare beati Johannis Baptiste cuius est rector dompnus Jo. Bolliet qui ut tenetur non celebrat. In secunda visitacione iterum fuit conquestum.

Item pari modo altare sancti Johannis Evangeliste cuius est rector dompnus P. Seron.

Item simili forma altare sancti Anthonii cuius est rector dompnus Stephanus de Arbosio.

Item cum Bertholetus Urssencie burgensis Morgie erexerit in ecclesia predicta unum altare in honorem beate Marie virginis in quo dotavit unam missam qualibet ebdomada celebrandam tantum, hiidem dⁿⁱ commissarii preceperunt per curatum dirui facere, prefati dⁿⁱ commissarii ad supplicacionem dicti Bertholeti sub spe amplioris dotationis prorogaverunt hinc ad tres annos proximos, precipiendo curato predicto quod in dicto altari dicto tempore divina celebrari permicteret. Et si dictus Bertholetus infra dictum terminum dictum altare non dotaverit decenter, eidem curato preceperunt quod illud diruat nisi aliud a domino nostro Lausannensi episcopo presenti vel futuro habuerit in mandatis.

Item preceperunt prefati dⁿⁱ commissarii dirui quoddam altare lapideum quod non est dotatum.

VUFFLENS CASTRUM

[F° 3^a] Die martis predicta prelibati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam parrochialem de Vouflens castro in /7/ qua est curatus dompnus Petrus de Bornello canonicus Lausannensis qui non residet, sed est vicarius dompnus Johannes Guondat, que est de collacione capituli Lausannensis, habentem XXXII focos et bonos parrochianos preter duos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum et sanctam Eukaristiam in festo Pasche non receperunt. In qua fuit repertum corpus Cristi in quadam archa prope altare, non est vas ad tenendum illud cum clavi, sanctum crisma et oleum erant in dicta archa, nec erat differencia per cedulas, turibulum non est perfectum, nec est vas cupreus in fonte baptismatis, non est tectus supra portam anteriorem dicte ecclesie, ecclesia a parte lacus in quodam cadro minatur ruinam.

Super quibus deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt ipsis presentibus, audientibus et consentientibus quod infra proximum festum Nativitatis Domini procurent fieri unum vas ad tenendum corpus Cristi cum clavi et sanctum crisma et oleum, item et reparare turibulum, item et unum vas cupreum ad ponendum in fonte baptismatis, item unum tectum ante portam anteriorem dicte ecclesie, et reparari faciant murum dicte ecclesie qui ruinam minatur in quodam quadro sub pena excommunicacionis.

TALOCHINA

Die mercurii sequenti prefati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam parrochialem de Tallochina in qua reperierunt omnia bene disposita, que est de collacione capituli Lausannensis, habentem XV focos, cuius est curatus dompnus Johannes Jordani, habentem bonos parrochianos, /8/ exceptis septem qui sustinuerunt sentenciam ultra annum ob causam eorum paupertatis.

LUSSIE

[F° 3^b] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Lussie existentem de collacione prepositi Montis Jovis, cuius est curatus quidam dompnus Vullielmus Rionsiz canonicus Montis Jovis male vite et sciencie modice, habentem XX focos et bonos parrochianos preter [ … ] qui sentenciam sustinuerunt ultra annum. In qua reperierunt corpus Cristi supra altare in quodam vase nullius valoris, non in sindone munda, et erat unum corpus quod ob causam inveteracionis erat corruptum, corpus Cristi et sanctum crisma et oleum non sunt in clavi prout decet, non sunt verrerie nec est vexillum, non sunt libri competentes, non est legendarium nec antiphonarium, salterium, indes, non est bona casula, crucifixus non est, ymago s^ti Petri non est picta, nec est bonum turibulum, et dictus curatus in domo ecclesie parrochialis non moratur, sed eam permictit dirui et diruit de die in diem. Super quibus deffectibus reparandis, videlicet vasis in quo corpus Cristi et sanctum crisma et oleum reponantur ac vasis ad portandum corpus Cristi infirmis, turibuli, verreriarum et pictature ymaginis sancti Petri hinc ad proximum festum Nativitatis Domini, casule et crucifixi et vexilli hinc ad proximum festum Absumptionis b^te Marie virg^is, et librorum reparacione et constructione hinc ad duos annos proxime venturos, et dicto curato super reparacione domus ecclesie sic quod ipse possit in ea inhabitare infra annum, prefati dⁿⁱ commissarii /9/ parrochianis et curato predicto iniunxerunt sub pena excommunic. ipsis presentibus et audientibus et dicto curato quod trina monicione moneat parrochianos predictos quatenus premissa reparent et tectum ante januam ecclesie faciant. ¹

DIGNENS

[F° 4^a] Eadem die prefati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam parrochialem de Dignens existentem de collacione prepositi Montis Jovis, cuius est curatus dompnus P. de Boisseria qui non residet, sed eamdem desservire facit per dompnum Jo. Cuardi qui est bone vite et modice sciencie, iuvenis, habet bonos parrochianos preter decem qui sentenciam sustinuerunt per annum, sunt in eadem parrochiali ecclesia LXVI foci, item vicarius non habet antiquas constituciones synodales. Corpus Cristi fuit repertum supra altare, non est vas ad portandum corpus Cristi infirmis, sanctum crisma ac oleum ac corpus Cristi non sunt in cassia cum clavi prout decet, baptitorium non erat clausum, sed poterat operiri absque clavi, non est parvis cuprea in dicto baptitorio, cancellum non est copertum, trabatura dicti cancelli ob deffectum coperture diruit, non sunt verrerie, non est tectus supra portam ecclesie, domus ecclesie est male coperta.

Super quibus deffectibus reparandis, videlicet constructione vasis in quo corpus Cristi et sanctum crisma et oleum reponantur, vasis ponendi in baptitorio, verreriarum et tecti fiendi supra portam, prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximam /10/ mediam quadragesimam premissa adimpleant, et curato quatenus infra proximum festum beati Andree cancellum et domum parrochialis ecclesie coperire faciat sub pena excommunic. ipsis parrochianis et curato presentibus, audientibus et parrochianis consentientibus.

Nota quod vicarius predictus absque licencia Ordinarii servit in cura et cantat bis die qualibet ut confessus fuit. Nota eciam quod parrochiani dixerunt omnes quod nunquam viderunt dictam parrochialem ecclesiam regi mere per capellanum regularem.

CAPELLA DE VILLAR

[F° 4^b] Die jovis sequenti que fuit XXII^a octobris visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii capellam de Villar subtus Yens que est filia ecclesie parrochialis de Dignens predicte, cuius capelle cancellum est male copertum sic quod minatur ruinam, corpus Cristi erat in quodam vase ligneo non in sindone munda, sed in quodam panno sirico, sanctum crisma et oleum erant in domo cuiusdam mulieris in quodam armatrio absque clausura, non sunt libri competentes, non sunt verrerie, quoddam corpus existens in vase ligneo erat corruptum, nec est armatrium cum clavi in quo possint poni corpus Cristi et sanctum crisma et oleum. Ibi sunt boni parrochiani et catholici.

Pro quibus premissis reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt curato in personam vicarii sui qui presens erat quatenus infra proximum festum beati Andree apostoli coperire faciat cancellum. Et casu quo hoc infra terminum predictum non fecerit inhibuerunt parrochianis quod eidem minime solvant corvatas nec alia sibi debicta, sed vendicioni exponant donec cancellum sit copertum. /11/ Iniunxerunt ulterius parrochianis quatenus infra proximum festum Pasche faciant fieri quoddam armatrium cum clavi in quo reponatur corpus Cristi et sanctum crisma ac oleum, et verreriam, et infra proximum festum Nativitatis Domini in unum annum legendarium in quo contineantur officia omnium festivitatum sollempnium, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus sub excommunic. pena.

LAVIGNIE

[F° 5^a] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Lavignie, cuius est rector dompnus Petrus Baul, ordinis Montis Jovis, qui est de collacione domini prepositi Montis Jovis, habentem XX focos, et bonos parrochianos, exceptis tribus qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, qui curatus non habet constituciones synodales. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam vase, ligneo nullius valoris, non in sindone benedicta, difficiunt crux stannea vel cuprea, verrerie, turibulum est destructum, non est manuale sacramentorum, missale est male ligatum, fons baptitorii non bene tenet, quia non est parvis, cancellum dicte ecclesie ob defectum coperture minatur ruinam. Et relacione parrochianorum non servitur in dicta ecclesia ut decet, non est legendarium nec armatrium cum clavi, in quo reponi possit sanctum corpus Cristi, crisma et oleum.

Pro quibus premissis deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra Nativitatem Domini procurent fieri manuale sacramentorum, legendarium infra Nativitatem Domini in unum annum, et cetera ipsis incombencia, videlicet missalis religacionem, /12/ parvis constructionem et turibuli reparacionem et verreriarum ac armatrii infra dictum terminum, et dicto curato quod cancellum ecclesie coperiri faciat sub pena excommun. ipsis presentibus et audientibus.

YENS

[F° 5^b] Die predicta visitarunt prelibati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Yens existentem de collacione celebrancium Lausannensium, habentem LXVIII focos, habentem bonos parrochianos preter tres qui sentenciam ultra annum sustinuerunt, cuius est rector et curatus dompnus Jacobus Regis. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam vase ligneo, non in sindone munda, sed in quodam panno sirico rubei coloris in quodam armatrio cum clavi prope altare unacum sanctis crismate et oleo. In qua difficiunt sequencia, videlicet unum breviarium perfectum, unum vexillum, unum missale, et domus ecclesie que est sita prope ecclesiam non est coperta.

Super quibus deffectibus reparandis, videlicet armatrii in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum reponantur et vexilli constructione infra Pascha, missalis infra Pascha ad duos annos, breviarii infra Pascha in annum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quod infra proximum festum Nativitatis Domini tectum domus ecclesie reparet.

SANCTI LIBERII

Die veneris sequente XXIII^a dicti mensis visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sancto Liberio /13/ existentem de collacione prepositi Montis Jovis, habentem LX focos, et valde bonos parrochianos, non excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. de Mollens habituatus Montis Jovis, in qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod corpus Cristi erat in vaso ligneo et vexillum non erat bonum nec crucifixus.

[F° 6^b] Que premissa parrochiani promiserunt sponte adimplere infra Nativitatem Domini et facere vas mictaleum ad corpus Cristi reponendum, quibus dⁿⁱ commissarii iniunxerunt quod reparent sub pena excommunicacionis infra terminum predictum, et curato quod citernum existentem iuxta ecclesiam quod est male copertum infra Andree coperiat et scabellum ante altare refaciat sub eadem pena.

BERIA

Eadem die prefati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam parrochialem de Beria in qua non reperierunt curatum nec eciam vicarium, sed tantummodo dompnum Girardum de Chavornay qui dicebat se solum esse interpositum, qui dⁿⁱ commissarii non fuerunt recepti cum processione et reverencia ut decet. Qui dompnus Girardus administravit claves armatrii in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum erant reposita subtus altare, quod corpus erat in vase ferreo absque sindone munda, sed in panno sirico rubei coloris, a quo d^no Girardo petierunt prefati dⁿⁱ commissarii registrum excommunicatorum qui dixit se non habere et ignorare si sint aliqui excommunicati, qui dⁿⁱ commissarii preceperunt dirui quandam parvam domum que est curato dicti loci sitam supra cimisterium infra Andree. Et parrochianis iniunxerunt quatenus /14/ infra dictum terminum fieri faciant unum vas mictaleum ad portandum corpus Cristi infirmis et unam cassiam cum clavi in qua corpus Cristi, s. crisma et oleum reponantur, ac unum crucifixum, sub pena excommunic. ipsis volentibus, audientibus et consentientibus.

BEROLA

[F° 6^b] Die predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Berola que est de collacione prioris de Perruoys ut parrochiani retulerunt, in qua nullum reperierunt curatum vel rectorem, sed quedam mulier antiqua ipsis administravit clavem cancelli. Qui reperierunt corpus Cristi et sanctum crisma et oleum supra altare, videlicet corpus Cristi in quadam cassia lignea putrida ob causam inveteracionis eiusdem, non in sindone munda, et fontem baptismatis absque clavi in navi dicte ecclesie in qua non erat porta in hostio anteriori. A quibus petierunt quis ibi serviebat, qui parrochiani responderunt quod in uno anno fuerint divisim septem servitores.

MOLLENS

Eadem die visitarunt prelibati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Mollens existentem de collacione prioris Romani monasterii habentem XLVI focos, bonos parrochianos, non excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Challet. Qui reperierunt corpus Cristi in quodam vase ligneo, in sindone munda, in armatrio cum clavi, et sanctum crisma et oleum eciam interius. In qua difficiunt sequencia, videlicet vas mictaleum ad ponendum /15/ corpus Cristi, religare antiphonarium, reparare turibulum et facere tectum supra portam anteriorem. Pro quibus fiendis dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra Nativitatem Domini premissa adimpleant sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus.

APPLES

[F° 7^a] Die sabbati sequenti que fuit XXV^a mensis predicti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Apples presentacionis prioris Romani monasterii habentem XXIIII focos et multos excommunicatos, cuius est rector et curatus dompnus Petrus de Morrens quinquagenarius. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam vase ligneo in sindone munda, sanctum crisma et oleum, et erant in armatrio cum clavi serato, turibulum non est decens, non est vas mictaleum in quo corpus Cristi conservetur, nec aliud ad portandum illud infirmis, non est bonum vexillum, nec est salterium, ymagines beate Marie virginis et sancti Petri non sunt decenter picte. Pro quibus deffectibus reparandis videlicet vexilli constructione infra proximum festum Pasche et ceterorum suprascriptorum difficiencium infra unum annum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, sub pena excommunic. premissa infra terminos predictos adimpleant, et curato quatenus ipsos trina monicione moneat, et si ultra terminos eisdem prefixos premissa adimplere distulerint, ipsos pro excommunicatis lapso termino teneat sub pena duarum marcharum argenti fini etc. applicandarum etc.

Item domus ecclesie parrochialis est male edifficata, /16/ pro cuius edifficacione prefati dⁿⁱ commissarii dicto curato iniunxerunt quatenus eam infra annum decenter rehedifficet sub pena predicta.

BUSSY

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam de Bussy filiam ecclesie parrochialis predicte, habentem XX focos, in qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, tamen cum clavi, in armatrio, et sanctum crisma et oleum cum, non est ymago sancti Petri. Et sequencia difficiunt, videlicet ydrie, vas ereum ad conservandum corpus Cristi, crucifixus, liber in quo sit decenter officium de corpore Cristi, liber in quo ponatur officium festorum sollempnium, videlicet Pasche, Penthecostes, Omnium Sanctorum et Nativitatis Domini cum cantu et responsoriis, item et dealbare cancellum et totam ecclesiam cum calce. Super quibus deffectibus reparandis, videlicet librorum et crucifixi constructione infra unum annum incipiendum in festo Nativitatis Domini proximo, et [F° 7^b] ceterorum infra Nativit. Domini proximo venturam, sub pena excommunicacionis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus moneat ipsos ut supra et evitet sub pena predicta.

Item nota quod curatus celebrat bis in die absque licencia, tamen dixit quod est talis facultatis dicta parrochialis ecclesia, quia vicarium tenere non posset.

REVEROLA

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Reveroula presentacionis prepositi /17/ Montis Jovis, cuius est curatus dompnus Vullielmus de Cronay, habentem XIIII focos, de quorum numero quatuor sunt excommunicati. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam vase ligneo in armatrio cum clavi, sanctum crisma et oleum infra dictum armatrium. In qua difficiunt sequencia, videlicet vas metalleum in quo corpus Cristi conservetur, crux, crucifixus, vas metalleum ad portandum corpus Cristi infirmis, verrerie et rehefficere quemdam murum qui minatur ruinam. Super quibus reparandis videlicet muri rehedifficacione, verrerie, crucis et crucifixi constructione infra duos annos et reliquorum difficiencium infra unum annum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus sub pena excommunicacionis.

SANCTI SIMPHORIANI

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de sancto Simphoriano presentacionis abbatis Lacus Jurensis, cuius est curatus dompnus Vullielmus de Bectens canonicus abbacie predicte, habentem XX focos, et tantummodo duos excommunicatos, in qua reperierunt corpus Cristi in quodam vase ligneo, in sindone munda. In qua difficiunt sequencia, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi conservetur, item vas ad illud portandum die Eukaristie, item parvis ponenda in fonte baptismatis, item cultine, item [F° 8^a] crucifixus cum duabus ymaginibus, item tectus ante portam anteriorem, item breviarium indiget religacione, item officium canonis et prefaciarum, item vas ligneum cum clavi in quo corpus Cristi et sanctum crisma et oleum reponantur supra altare /18/ vel alias in loco decenti in conspectu populi. Pro quibus deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra Pascha proximum premissa adimpleant sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus ipsos moneat trina monicione, et si premissa ultra terminum adimplere distulerint, ipsos tamquam excommunicatos evitet sub pena duarum marcharum fini argenti etc.

COLUMBERII

Die dominica sequenti prefati dⁿⁱ commissarii visitarunt ecclesiam parrochialem de Collonberio presentacionis prioris Romani monasterii, cuius est curatus dompnus P. de Mongueta qui in ea non residet, sed eius vicarius dompnus P. Grancerii, habentem [ … ] focos, bonos parrochianos preter duos qui sentenciam sustinuerunt ultra XX annos. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, tamen in armatrio cum clavi, sanctum crisma et oleum interius. In qua difficiunt sequencia, videlicet vas metalleum in quo corpus Cristi reponatur et conservetur, item alius vas ereus in quo dictum corpus portetur infirmis, item alius vitreus in quo corpus Cristi portetur in die Eukaristie, item et cassia lignea cum clavi ponenda in conspectu populi ubi reponatur corpus Cristi et sanctum crisma et oleum, item crucifixus cum duabus ymaginibus. Pro quibus deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra Pascha premissa adimpleant sub pena excommunic., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et vicario quatenus moneat ut supra. /19/

[F° 8^b] Nota, quod parrochiani in unum convocati fuerunt per d^nos commissarios interrogati super vita tam curati quam eciam vicarii, qui dixerunt quod vicarius est bone et honeste vite, vitam vero curati ignorant cum ibi non resideat, tamen unanimes dixerunt quod in Lausanna secum habet quamdam juvenem vocatam Katharina filiam Johannis Contoz de Collonberio, ignorant qua causa.

SANCTI CRISTOFORI

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sancto Cristoforo existentem de presentacione prioris Lustriaci, habentem XIIII focos, bonos parrochianos, preter quatuor qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus Magnin. Qui reperierunt corpus Cristi in vase ligneo absque sindone munda, non sub firma custodia, nec eciam sanctum crisma et oleum, non est oleum infirmorum, non est liber de officio festivitatum sollempnium nec sancti Cristofori, nec est officium de corpore Cristi nec tenebrarum, non est crucifixus nec est tectus supra portam anteriorem. Pro quibus deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Pasche faciant fieri unum vas ereum ad modum custodie in quo corpus Cristi conservetur, item unum alium in quo corpus Cristi portetur infirmis, item unum vas ligneum cum clavi in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum reponantur, qui vas ponatur supra altare, et ceterorum constructionem videlicet librorum, crucifixi et tectus infra annum sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. /20/

ASCLENS

[F° 9^a] Die predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Asclens presentacionis prioris sancti Marii Lausanne, habentem XXVIII focos, bonos parrochianos, preter duos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Nicodus Vulliodi quinquagenarius. Qui reperierunt corpus Cristi, et sanctum crisma et oleum supra altare non sub firma custodia, tamen in vase et sindone decentibus. In qua difficiunt sequencia, videlicet vas ereum ad portandum corpus Cristi infirmis, crucifixus cum duabus ymaginibus, antiphonarium indiget religatura, parvis in fonte baptismatis, tectus supra portam anteriorem, et vas cum clavi in quo reponantur corpus Cristi, sanctum crisma et oleum in conspectu populi, item et una ogiva que appodiet murum cancelli a parte domus curati. Pro quibus deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha adimpleant sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus ut supra moneat, etc.

VUILERENS

Die lune sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Vullierens, collacionis domini nostri Lausannensis episcopi, habentem L focos, bonos parrochianos, preter quinque, de quibus unus sustinuit sentenciam ultra annum, cuius est curatus dompnus Jacobus Gobilly, qui reperierunt corpus Cristi in vase metalleo cum sindone munda in quodam armatrio cum clavi /21/ subtus altare cum sanctis crismate et oleo. Sequencia difficiunt, videlicet vas ligneum cum clavi ponendum supra altare in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum reponantur, vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis, parvis ponenda in fonte baptismatis, tectus supra portam anteriorem, et ecclesia est male coperta. Pro quibus [F° 9^b] deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quod infra proximum festum Nativitatis Domini premissa adimpleant sub pena excommunic., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus.

In qua quidem parrochiali ecclesia sunt constructe et edifficate capellanie subscripte. Primo quedam capellania in honorem beate Katherine constructa, cuius est rector dompnus P. Magnin, in qua debet desservire pro quatuor missis, sed quia redditus non sunt sufficientes nec bene assignati, ordinaverunt quatenus idem rector in eadem capellania celebrare teneatur ebdomada qualibet tres missas tantum.

Item ordinaverunt curato dicte parrochialis ecclesie quatenus patronos dictarum capellaniarum compellat ad sufficienter eamdem dotandam.

Item capellania in honorem beate Marie virg^is constructa, cuius est rector dompnus Johannes Fauvernie in qua tenetur qualibet ebdomada duas missas celebrare, que sunt sufficienter dotate.

GOLLON

[F° 10^a] Eadem die visitarunt prelibati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Gollom, collacionis prefati /22/ domini nostri Lausannensis, habentem XXIX focos, bonos parrochianos preter IIII^or qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Ja. Custumerii qui non residet, sed in ea desservire facit per dompnum [ … ].

In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum absque firma clausura, sed supra altare, non est vas ligneum in quo possit cum clavi reponi, nec vas ereum in quo conservetur nec in quo portetur infirmis, turibulum indiget reparacione, non est crucifixus, salterium indiget religatura, non est tectus supra portam anteriorem, nec est parvis in fonte baptismatis. Pro quibus deffectibus reparandis videlicet vasorum ligneorum et ereorum in quibus corpus Cristi reponatur infra Nativitatem Domini, et ceterorum deffectuum reparandorum infra unum annum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus.

GRANCIE

Die predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Grancie collacionis predicte habentem XVII focos, bonos parrochianos, cuius est curatus dompnus Ja. Lamberti qui non residet, sed in ea desservire facit per dompnum Johannem Favernie. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, non in sindone munda, nec sub firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum ad modum custodie in quo corpus Cristi conservetur, vas ereum ad portandum illud infirmis, vas ligneum cum clavi in quo corpus Cristi et sanctum crisma et oleum reponantur supra altare sub firma custodia. Pro /23/ quibus reparandis iniunctum est infra Pascha. Ulterius [F° 10^b] difficiunt vas ad portandum corpus Cristi in die Eukaristie, crux metallea, tectus supra portam anteriorem, salterium indiget religatura, et crucifixus cum duabus ymaginibus. Pro quibus premissis adimplendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt infra terminum duorum annorum sub pena excommunicacionis quatenus premissa omnia infra terminos prefixos adimpleant parrochianis audientibus, presentibus et consentientibus.

PAMPIGNIE

Die martis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Pampignye, presentacionis domini abbatis Montis Benedicti, cuius est curatus dompnus Humbertus Fabri qui in eadem non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem Perrini qui relacione parrochianorum est bone et honeste vite, habentem bonos parrochianos preter [ … ] qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, habentem C focos tam in Pampignye, Sivirie quam in Monte Richerio. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum supra maius altare absque firma custodia, non est bonum missale, non est crucifixus, ecclesia, videlicet navis non est decenter in muris ornata, sed eam decet dealbare, non est scrineum in quo corpus Cristi reponatur supra altare sub firma custodia, nec est vas ad portandum in die Eukaristie. Pro quibus reparandis videlicet missalis constructione infra tres annos proximos et ceterorum difficiencium infra proximum festum beati Andree prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis audientibus, /24/ presentibus et consentientibus. Et curato quatenus nisi premissa infra terminos prescriptos adimpleverint ipsos tanquam excommunicatos evitet, presente vicario cui fuit tradita presencium copia, sub pena duarum marcharum argenti etc.

MONTIS RICHERII

[F° 11^a] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii capellam de Monte Richerio filiam ecclesie parrochialis de Pampignie, in qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum in cancello supra altare, non in firma custodia nec in vase mectalleis, sed corpus Cristi in vase ligneo, et sanctum crisma et oleum in vasis vitreis, fons baptitorii est absque clavi et sera, non est vas ad portandum corpus Cristi in die Eukaristie, nec ad portandum infirmis, turibulum reficiatur, fiat ymago sancti Nicolay, fiat tectus supra portam anteriorem, coperiatur ecclesia, fiat salterium integrum, fiat liber in quo sit officium oncionum et mortuorum, fiat porta decens in cancello, et scabellum ante altare, fiat ogiva que appodiet murum cancelli a parte lacus Lausanne. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt curato de Pampignie presenti, quod infra unum annum proximum premissa adimplere faciat per parrochianos dicti loci, ipsis non presentibus.

Nota quod in dicta capella nullum reperierunt servitorem, sed pecierunt a curato quis in ea desserviebat, qui respondit quod quidam vocatus dompnus Johannes de Tecto qui ibi servit ex parte abbatis sancti Claudii, cui curato de Pampignie prefati dⁿⁱ commissarii inhibuerunt sub pena excommunic. ne ulterius in dicta capella /25/ prefatum dompnum Johannem desservire permictat donec docuerit legitime reverendo D^no nostro Lausannensi vel dictis d^nis commissariis de iure quem habet dictus abbas et de licencia quam habet de officiendo ibi.

CHABIE

[F° 11^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Chabie presentacionis domini abbatis Lacus Jurensis habentem L focos, bonos parrochianos preter duos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum et sanctam Eukaristiam in die sancto Pasche non receperunt, cuius est curatus dompnus Girardus Thorens canonicus abbacie predicte. In qua reperierunt corpus Cristi in custodia metallea supra altare, non in firma custodia, non est vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis nec in quo portetur in dicto (die) Eukaristie. Ulterius sequencia difficiunt, videlicet altare lapideum quod ornetur pannis decentibus, turibulum et calix indigent reparacione, armatrium ponendum supra altare quod fiat cum clavi et sera et ibi infra reponatur corpus Cristi, eciam breviarium bonum et completum, et liber de officio festivitatum sollempnium et patroni dicte ecclesie. Pro quibus premissis adimplendis, videlicet librorum constructione infra per unum annum proximum, et ceterorum deffectuum infra proximum festum Pasche prefati dⁿⁱ commissarii sub pena excommunic. iniunxerunt parrochianis ipsis audientibus, presentibus et consentientibus, et curato quatenus ipsos trina monicione moneat et nisi premissa infra terminos prescriptos adimpleverint, ipsos tamquam excommunicatos evitet sub pena duarum marcharum argenti etc. /26/

CUARNENS

Die mercurii sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Cuarnens presentacionis predicte habentem XCVI focos tam in Cuarnens quam in Monte Villa, cuius est curatus dompnus Lodovicus de Villarsel canonicus abbacie predicte, habentem bonos parrochianos preter IIII^or, videlicet duos in villa de Cuarnens et duos in Monte Villa, qui sententiam sustinuerunt ultra annum. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam armatrio prope altare in firma custodia. [F° 12^a] Et sequencia difficiunt, videlicet vas ligneum ponendum supra altare quod fiat cum sera et clavi, in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum reponantur supra altare, vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis, parvis in fonte baptitorii, vexillum, item vas vitreum in quo portetur in die Eukaristie, item due ogive que appodient murum cancelli a parte lacus Lausanne, item unum salterium, item unum missale, item breviaria indigent religatura et indes indigent reparacione. Pro quibus premissis deffectibus reparandis, videlicet salterii et missalis constructione infra tres annos et ceterorum infra proximum festum Pasche, et ulterius faciant fieri unum pallium sub quo portetur corpus Cristi in die Eukaristie, prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus facta trina monicione etc. ut supra.

MONTE VILLA

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii capellam de Monte Villa filiam ecclesie parrochialis de Cuarnens, /27/ in qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum supra altare non in firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet indes, item liber de officio festium sollempnium et patroni dicte ecclesie, item ymago sancti Michaelis, item vexillum, item vas in quo corpus Cristi conservetur, item vas ereum in quo portetur infirmis, item vas vitreum in quo portetur in die Eukaristie, item armarium ligneum in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum reponantur supra altare, item crucifixus helevatus, item hostium ligneum ponendum in janua a parte lacus, item muri indigent reparacione interius. Pro quibus adimplendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt ut sequitur, videlicet quod infra proximum [F° 12^b] festum Pasche faciant fieri indes, vasa ad corpus Cristi ornandum competencia, et ostium et armarium superius descriptum et reliqua infra annum unum proximum parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus iniunxerunt sub pena excommun. et curato ut supra.

Nota quod parrochiani predicti tam de Cuarnens quam de Monte Villa ex eorum propria voluntate, ut confessi fuerunt, colebant sequenti die immediate post festum Ascensionis Domini et faciebant festum quoddam quod vocabant Dominam nostram de Celis ultra inhibicionem curati et ieiunabant diebus veneris a festo Penthecostes usque ad festum beati Johannis Baptiste et illos dies feriabant. Prefati dⁿⁱ commissarii inhibuerunt parrochianis predictis sub pena heresis ne ulterius premissa facere nec colere presumant, cum facerent sub quadam spe false credencie. Qui promiserunt ulterius talia minime colere, penitentes de tempore retroacto, quos d^nus Episcopus absolvit et inde penitentiam iniunxit salutarem. /28/

DE LOCO

Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Loco presentacionis predicte, habentem XXVIII focos, bonos parrochianos, cuius est rector sacrista abbacie predicte qui dicit se non esse curatum, sed solum rectorem ex parte domini abbatis predicte abbacie positum, de quo abbate parrochiani multum conqueruntur eo quod sunt absque curato et servitore saltim qui diebus dominicis ibi in dicta ecclesia celebraret et festa ac alia ecclesie precepta ipsis denunciaret ut salubrius possent vivere, conquerentes ulterius et dicentes quod ob defectum quod eis non fuit precepta vigilia beatorum [F° 13^a] Fabiani et Sebastiani quam ignorabant carnes tota die comederunt et diem dicti festi minime colerunt. In qua parrochiali ecclesia dictus sacrista prefatos d^nos commissarios cum reverencia et processione recepit. Et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi conservetur, item vas ad portandum illud infirmis, item turibulum indiget reparacione, item parvis in fonte baptitorii, item altare indiget ornamentis, item due verrerie, item scrineum ligneum ponendum supra altare in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum reponantur supra altare in loco decenti. Pro quibus adimplendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra proximum festum Pasche adimpleant sub pena excommunic. ipsis presentibus et volentibus.

Nota quod dominus abbas Lacus Jurensis dixit et proposuit coram d^nis commissariis se fore exemptum a visitacione et inde privilegium habere nomine suo et sui conventus, cui dⁿⁱ commissarii predicti assignaverunt /29/ diem jovis post festum beati Andree proximum ad comparendum per se vel per alium coram reverendo in Cristo patre d^no nostro Lausannensi episcopo Lausanne vel ubi tunc d^nus episcopus esset in diocesi Lausannensi, et casu quo non esset in dicta diocesi coram ipsis, ubi tunc in dicta diocesi essent, et docendum de privilegio allegato, qui d^nus abbas assignacioni consensit cum protestacione quod privilegiis suis nullathenus deroget, de quibus, si fuerit necesse, fiant littere testimoniales, in quibus fuerunt testes presentes vocati Johannes de Romano monasterio domicellus, Guiotus Chaponet. Datum die jovis predicta anno decimo sexto.

ORNYE

[F° 13^b] Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Ornie, presentacionis predicte, habentem LXIII focos, bonos parrochianos preter sex qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Songeti canonicus abbatie Lacus Jurensis, qui in eadem residenciam minime facit personalem, sed in ea desservire facit per dompnum Nicodum Gudilliat presbiterum. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam armatrio in angulo cancelli in vase et sindone decentibus. Et sequencia difficiunt, videlicet unum missale bonum et perfectum, scrineum ligneum ponendum supra altare in quo sanctum crisma et oleum conserventur in firma custodia, turibulum indiget reparacione, non est parvis in fonte baptitorii, non est crux metallea, una ogiva est in muro cancelli a parte ville Sarrate necesseria, item et non est campanile, item /30/ preceperunt prefati dⁿⁱ commissarii dirui quoddam pilarium quod est in navi ecclesie, cuius pilarii lapis sit pro reparacione et constructione campanilis. Pro quibus deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, quatenus infra tres annos proximos faciant fieri unum missale et unum breviarium bonos et perfectos, item infra unum annum proximum reliqua construi, et faciant fieri videlicet crucem metalleam, campanile, parvem in fonte baptitorii, reparare turibulum et fieri scrineum cum clavi ponendum supra altare in loco decenti, in quo corpus Cristi, et sanctum crisma et oleum conserventur, et ulterius iniunxerunt curato quatenus ipsos trina monicione moneat, et nisi premissa infra terminos prefixos adimpleverint, ipsos tamquam excommunicatos evitet sub pena duarum marcharum argenti fini, etc. ¹

SANCTI DESIDERII

[F° 14^a] Die predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de sancto Desiderio presentacionis predicte habentem tam in Chivilie quam alibi XVII focos, bonos parrochionos, preter tres qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Emonet canonicus abbacie predicte qui de eius /31/ institucione facta per dominum nostrum Lausannensem episcopum predictum signata manu Ja. Daux et sigillo prefati domini sigillata, qui in ea residenciam facit personalem. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum, et corpus Cristi in vase et sindone non decentibus. Et sequencia difficiunt, videlicet vas mectalleum in quo corpus Cristi conservetur, vas metalleum in quo portetur idem corpus infirmis, item graduale et proserium indigent religatura, item una vitria a parte ville Sarrate, unum breviarium bonum et perfectum. Item preceperunt prefati dⁿⁱ commissarii murare quoddam hostium quod est a parte ville Sarrate, item et coperire ecclesiam, videlicet navem, item et fieri in quodam parvo armario quod est supra altare hostium cum clavi, et ibi sanctum crisma et oleum ac corpus Cristi reponantur. Pro quibus premissis adimplendis et reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus quatenus sub pena excommunicacionis infra tres annos proximos fiat unum breviarium ad usum Lausanne, et ceterorum reparacione et constructione infra unum annum, et curato quatenus ipsos trina monitione moneat, et nisi premissa adimpleverint infra terminos premissos ipsos tamquam excommunicatos evitet sub pena duarum marcharum argenti fini etc. Quibus parrochianis prefati dⁿⁱ commissarii de gracia speciali largierunt quatenus eorum confratriam, si quam habeant, distulant facere et non faciant per tres annos proximos, sed emolumenta eiusdem in premissorum reparacionem et constructionem exponant.

[F°14^b] Nota quod relicta dicti Clerc de Sarrata edifficavit et construxit infra capellam Sarrate quamdam /32/ capellam que non est dotata, quam promisit dotare pro duabus missis qualibet ebdomada in eadem celebrandis, que est assignata Orbe ad diem veneris proximam post festum omnium Sanctorum ad dotandam dictam capellam sufficienter pro dictis duabus missis.

ESCLEPENS

Die sabbati ultima mensis Octobris visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Escleppens presentacionis venerabilis capituli Lausannensis, habentem XXXII focos, bonos parrochianos preter unum qui sentenciam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Nicolaus Magny francigena qui in eadem residenciam facit personalem quam vigore gracie apostolice habet. In qua reperierunt corpus Cristi in quodam armario sub firma custodia, in vase et sindone decentibus. Et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis, scrineum ligneum ponendum supra altare in loco decenti, in quo sub firma custodia corpus Cristi, sanctum crisma et oleum conserventur, item fiat crucifixus elevatus cum duabus ymaginibus, item reparetur cancellum interius, item religentur salterium et breviarium, item fiat liber in quo cum nota contineatur officium festium sollempnium, item reparetur ymago sancti Petri. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus quatenus premissa sub pena excommunicacionis infra proximum festum beati Johannis Baptiste adimpleant et reparent, et curato ut moneat ut supra etc. Item inhibuerunt curato ne supra cimisterium curiam secularem exercere /33/ nec tenere permictat, et iniunxerunt quatenus archas et alia vasa secularia a dicta ecclesia infra octo dies expelli faciat.

PENTHALA

[F° 15^a] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Pentalla presentacionis predicte habentem XXVI focos, bonos parrochianos preter [ … ] qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus P. de Lila capellanus qui non residet, sed in ea desservire facit per dompnum Nicodum Lombardi, qui curatus de licencia non residencie per biennium fiende legitime docuit per litteram sigillo prefati domini episcopi sigillatam. In qua parrochiali ecclesia reperierunt corpus Cristi sub firma custodia in vase et sindone decentibus. Et sequencia difficiunt, videlicet vas metalleum in quo corpus Cristi portetur infirmis, item scrineum ligneum cum clavi in quo corpus Cristi supra altare in custodia qua est conservetur in conspectu populi, item turibulum indiget reparacione, item crucifixus elevatus supra portam cancelli cum duabus ymaginibus, item tectus supra portam anteriorem, item quatuor ogive in muro navis ecclesie que appodient dictum murum, quia minatur ruinam, item una casula, item ymago sancti Martini. Super quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii fecerunt iniunctiones subscriptas, videlicet quod infra proximum festum Pasche fiant scrineum, vas mictalleum, turibulum, crucifixum et ymaginem sancti Martini, item infra festum beati Michaelis proximum faciat fieri ab utraque parte muri cancelli unam ogivam, item infra proximum festum in unum annum alias duas ogivas, /34/ item infra duos annos proximos casulam, parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus, videlicet sub pena excommunicacionis, et curato quatenus moneat etc. sub pena etc.

COSSONAY

[F° 15^b] Die dominica sequenti prima mensis novembris visitarunt ecclesiam parrochialem de Cossonay.

DAILLENS

[F° 17^a] Die lune sequenti secunda mensis novembris visitarunt prefati dⁿⁱ ecclesiam parrochialem de Daillens presentacionis venerabilis capituli Lausannensis, habentem L focos, bonos parrochianos, preter quinque qui sunt excommunicati, de quorum unus extitit ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Viot qui in eadem residet. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum supra altare absque firma custodia, corpus erat in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vas metalleum in quo corpus Cristi conservetur, item vas vitreum in quo portetur in die Eukaristie, item scrineum ligneum cum clavi in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum conserventur sub firma custodia, item indes, item religare breviarium in quo adiungantur ea que difficiunt, item parvis in fonte baptitorii, item clavis in baptitorio, item et porte nemoree in dicta ecclesia. Pro quibus deffectibus reparandis videlicet vasis in quo conservetur corpus Cristi et vasis in quo portetur in die Eukaristie, scrinei cum clavi in quo corpus Cristi, sanctum crisma et oleum sub firma custodia conserventur et parvis /35/ ponende in fonte baptitorii infra proximum festum Nativitatis Domini et ceterorum reparacione infra proximum festum sancti Michaelis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat trina monicione, et nisi premissa infra terminos predictos adimpleverint, ipsos tamquam excommunicatos evitet sub pena duarum marcharum argenti fini etc.

Item iniunxerunt curato quatenus infra XV dies proximos faciat expellere quamdam archam que est de confratria dicte ville sub pena excommunic., item dicto curato quatenus de cetero non permictat tineas quascunque infra limites cimisterii tenere nec iudicium exercere. Item ordinaverunt quod parrochiani possint intrare cancellum a quadris duarum fenestrarum et non ultra, in quibus fiant ginete.

PENTHA

[F° 17^b] Die lune predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Penta presentacionis predicte habentem XXVI focos, bonos parrochianos et nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Grangia qui in ea residet. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sindone decentibus et sub firma custodia. Et subscripta difficiunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis, item vas vitreum in quo portetur in die Eukaristie, item unum salterium, item religare breviarium, item dividere parvum missale et indes in duas partes. Pro quibus reparandis et construendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus quatenus sub /36/ pena excommunic. premissa infra unum annum proximum adimpleant. Item de consensu dictorum parrochianorum est eis iniunctum quatenus infra tres annos proximos cancellum dicte ecclesie crescere faciant in longitudine, et curato ut precedenti.

SOULENS

Die martis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Soulens collacionis domini mei Lausannensis episcopi habentem XXXVIII focos, bonos parrochianos preter V de quibus duo sustinuerunt sentenciam ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Porterii qui in eadem residenciam facit personalem. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sindone decentibus ac sub firma custodia, sed non sanctum crisma et oleum, ymo supra altare. Et sequentes in eadem sunt deffectus, videlicet vas ad corpus Cristi portandum infirmis, item indes non sunt, item salterium indiget religatura, item due vitrie in quibusdam fenestris de novo constructis, item turibulum indiget reparacione, item parvis in fonte baptitorii, item scrineum [F° 18^a] ligneum cum clavi ponendum supra altare in quo corpus Cristi et sacre unciones conserventur, item muri cancelli et navis ecclesie indigent dealbacione. Pro quibus deffectibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. quatenus infra proximum festum Penthecostes premissos deffectus reparent et construi faciant, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus lampadem que solebat esse in cancello reponat prout fuit tempore retrolapso infra Andree. Item /37/ est ulterius dicto curato iniunctum quatenus dictos parrochianos trina monicione moneat ut infra terminum predictum premissos deffectos adimpleant, et si adimplere distulerint, lapso termino evitet eos tamquam excommunicatos sub pena, etc.

OULENS

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Oulens, presentacionis abbatis Montis Benedicti, habentem XXIIII focos, bonos parrochianos et nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Terralion qui in eadem residet et de eius institutione legitime docuit. In qua reperierunt corpus Cristi et sacras unciones absque firma custodia, item reperierunt quatuor corpora consecrata in quodam vase ligneo absque sindone et copertura, sed ut non fuissent consecrata in quadro altaris. In qua eciam sequentes sunt deffectus, videlicet vas ereum ad portandum corpus Cristi infirmis, item vas vitreum ad illud portandum in die Eukaristie, item parvis in fonte baptitorii, item scrineum ligneum cum clavi in quo corpus Cristi et sacre unciones conserventur ponendum in conspectu populi. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt quatenus infra Pascha premissa parrochiani reparent, [F° 18^b] pro cuius reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt quatenus infra unum annum illud faciant fieri et construi, item tectus supra portam anteriorem, item ecclesia interius indiget reparacione et dealbacione. Pro quibus reparandis et construendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt quatenus infra proximum festum beati /38/ Michaelis premissa adimpleant et faciant reparari. Et omnes predicte iniunctiones facte fuerunt parrochianis per d^nos commissarios sub pena excommunic., ipsis parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus, et iniunctum est curato quatenus moneat ut supra etc. Item altare lapideum super quo fiebat consecracio erat difformiter per medium fractum.

GUMOENS LA VILLE

Die mercurii sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Gumoens la Villa presentacionis predicte, habentem XL focos, bonos parrochianos preter VIII de quibus quatuor sustinuerunt sentenciam ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Reynet. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo et extra firmam custodiam, sed tantummodo supra altare unacum sacris oncionibus. Et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi conservetur, item aliud vas ereum in quo portetur infirmis, item vas vitreum in quo portetur in die Eukaristie, item scrineum ligneum cum clavi in quo corpus Cristi et sacre unciones sub firma custodia conserventur, item crucifixus indiget repictura. Pro quibus deffectibus adimplendis et construendis prefati dⁿⁱ commissarii [F° 19^a] iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra proximum festum Pasche fieri faciant et construi sub pena excommunic., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus eosdem trina monicione etc. [ … ] sub pena etc. /39/

PANTHEREA

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Pantherea presentacionis predicte habentem XIII focos, bonos parrochianos preter tres qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Stephanus de Bectens. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum absque firma custodia, item altare super quo consecratur est tam parvum quod vix calix et corpora consecrata possunt supra locum habere, cui curato est inhibitum ne ulterius lapso sancti Andree festo supra celebret, sed interim provideat sibi de maiori. Et sequentes deffectus reperierunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis, item vas vitreum ad portandum in die Eukaristie, item scrineum ligneum cum clavi in quo corpus Cristi et sacre unciones sub firma custodia conserventur, item parvis in fonte baptitorii, item crucifixus, item tectus supra portam anteriorem. Pro quibus deffectibus reparandis et construendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Pasche faciant fieri et construi vasa pro corpore Cristi apta et necessaria et parvem in fonte baptitorii, et reliqua infra annum sub pena excommunic., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc.

BAYOEZ

[F° 19^b] Die mercurii predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Bayoes presentacionis venerabilis capituli Lausannensis, habentem LXXV focos, /40/ bonos parrochianos preter duos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Otthoninus Barlerii. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum extra firmam custodiam. In qua sequencia difficiunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi conservetur, item vas vitreum in quo corpus Cristi portetur in die Eukaristie, item antiphonarium, item salterium indiget religatura, item tectus supra portam anteriorem, item campanile diruit. Pro quibus premissis adimplendis et construendis, videlicet vasis ad corpus Cristi conservandum, et vasis ad illud in die Eukaristie portandum, salterii religatura et tectus supra portam anteriorem infra proximum Pasche, et antiphonarii constructione infra annum, et campanilis hedifficacione infra tres annos prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant et reparent sub pena excommunicac. et curato etc.

CHAVORNAY

[F° 20^a] Die jovis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Chavornay presentacionis venerabilis capituli Lausannensis habentem LX focos, bonos parrochianos preter tres qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus de Bectens qui in eadem residenciam facit personalem. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum sub firma custodia in vase et sindone decentibus. Et sequentes deffectus sunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis, item vas vitreum in quo idem /41/ corpus portetur in die Eukaristie, item scrineum ligneum cum clavi, in quo corpus Cristi et sacre unciones reponantur sub firma custodia, item legende necessarie pro diebus festivis quibus in dicta parrochiali ecclesia cantantur vespere et matutine, item salterium indiget religatura, item tectus supra portam anteriorem, item parvis in fonte baptitorii, item turibulum indiget reparacione, item crucifixus indiget reparacione. Pro quibus premissis deffectibus adimplendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra Pascha premissa adimpleant. Item difficiunt tres vitrie fiende in tribus fenestris consistentibus supra altare, item murus a parte campanilis indiget reparacione. Pro quibus proximis deffectibus adimplendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra annum unum premissa adimpleant, sub pena excommunicacionis omnia prescripta adimpleant infra terminos prefixos, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus ipsos moneat. Item est eidem curato inhibitum ne ulterius lapso die festo sancti Andree proximo celebrare presumat supra altare quod est, quum sit parvum, sed sibi faciat providere de maiori.

[F° 20^b] Item nota quod relacione curati dicti loci dompnus Girardus Remondi vicarius de Corcellis prope Chavornay tenet quandam concubinam in villa de Chavornay vocatam Beatrix a qua prolem habuit et cum ea in domo dicte Beatricis idem dompnus Girardus conversatur.

ESPENDES

Die jovis predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Espendes que habet unam /42/ filiam in villa de Suschie, que parrochia est de presentacione dⁿⁱ abbatis Lacus Jurensis, habentem tam in Suschie quam Espendes et Essert XLVI focos, bonos parrochianos preter [ … ] qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Reynaudus de Frigidofonte canonicus abbacie predicte qui in eadem residenciam facit personalem. In qua parrochiali ecclesia reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum extra firmam custodiam, sed tantummodo supra altare. Et sequencia in eadem difficiunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi conservetur, item vas ereum in quo idem corpus portetur infirmis, item vas vitreum in quo portetur in die Eukaristie, item scrineum ligneum cum clavi in quo corpus Cristi et sacre unciones conserventur sub firma custodia, item officium de corpore Cristi, item antiphonarium indiget religatura. Pro quibus adimplendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha adimpleant. Item casula una, [F° 21^a] item altare indiget ornamentis, item ordinaverunt et iniunxerunt fieri unam fenestram supra altare in loco ubi est pictus O. et eam muniri facere de verreria. Que premissa iniunxerunt fieri infra unum annum proximum sub pena excommunic., premissa et antemissa adimpleant, ipsis parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus.

CAPELLA DE SUCHIE

Item visitarunt capellam de Suschie predictam in qua sequentes deffectus reperierunt, videlicet corpus Cristi et cetera sacramentalia extra firmam custodiam et in vase non decenti. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa /43/ tria ad corpus Cristi conservandum et defferendum infirmis et in die Eukaristie, item scrineum ligneum cum clavi in quo sub firma custodia conserventur sacramentalia, item turibulum indiget reparacione, item due vitrie, item et unus crucifixus. Pro quibus deffectibus adimplendis, videlicet vasorum constructione, scrinei fiendi et turibuli reparacione infra proximum festum Pasche, crucifixi et verrerie construende infra unum annum proximum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, quatenus premissa adimpleant, et curato quatenus predictos de Espendes et de Suschie trina monicione moneat, et si adimplere distulerint premissa, lapso quolibet termino, evitet tamquam excommunicatos sub pena excommunicacionis et duarum argenti marcharum, etc.

ORBA

[F° 21^b] Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Orba, que est extra dictam in qua adoratur sanctus Germanus, que est de presentacione domini prioris de Paterniaco, habentem CCLX focos, bonos parrochianos preter XXXVII qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus Fabri sigillifer Lausanne, qui non residet, sed in eadem desservire facit per dompnum Petrum Cuchardi capellanum. In qua parrochiali ecclesia nulla reperierunt sacramenta, videlicet corpus Cristi nec sacras unciones et fontes baptismatis, sed sunt in ecclesia constructa in dicta villa de Orba in honorem beate Marie virginis de novo edifficata. In quibus ecclesiis tam de /44/ sancto Germano quam beate Marie virginis sunt constructe et erecte capellanie subscripte, que ut inferius particulariter describitur serviuntur per quos infra nominatos.

[F° 22^a] Et primo sequuntur capelle que in ecclesia parrochiali de sancto Germano sunt erecte, videlicet capellania in honorem beati Jacobi constructa fondata per Janinum de Monsofflet et Jaquetam eius uxorem, dotata de decem libratis terre pro quatuor missis in eadem qualibet ebdomada celebrandis, cuius est rector dompnus Aymo Collet, qui non habet calicem, tamen habet alia ornamenta decencia et sufficiencia.

Pro secunda visitacione non ornata est calice, sed aliis ornamentis, et stat in statu primevo in reddictibus, non desservit ut debet relatu gubernatorum ville qui retulerunt nomine communitatis ¹.

Item capella in honorem beati Bartholomei constructa, fondata per Perrodum de Melduno et Jaquetam eius uxorem, pro cuius dote dederunt eidem capellanie X libratas terre assignatas super certis vineis et censibus bladi et pecunie pro quatuor missis in eadem celebrandis, cuius est rector dompnus P. Burdini capellanus, que non habet calicem, tamen habet alia ornamenta decencia et competencia.

Pro secunda visitacione non habet calicem, diligenciam facit contra heredes fondatorum de habendo, ut constitit monicione obtenta per rectorem contra Anthonium Clementis et eius uxorem ut bona tenentes fondatorum, bene desservit relacione supranominatorum. /45/ Item capellania in honorem beate Marie virginis constructa ex antiquo sed non dotata, tamen Jaqueta Pel eidem capellanie dedit LX solidos pro una missa qualibet ebdomada in eadem celebranda, quos percipit dompnus P. Burdini nomine communitatis cleri, quam missam tota dicti cleri communitas desservit. Qui LX solidi sunt assignati super certis vineis quas dictus P. Burdini nomine cleri possidet. Non est ornata calice, tamen relatu predictorum dicta missa sufficienter dicitur et cantatur.

Item quedam alia capellania in honorem beati Andree constructa fondata per Mermerium Costabloz, que nondum est dotata, cum idem Mermerius in sua ultima voluntate dotare voluit per suos heredes. Prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt curato quatenus infra unum annum proximum eamdem dotare faciat iuxta dicti Mermerii ordinacionem testamentariam. Dicta capellania est ornata calice et aliis ornamentis, nondum est dotata, in ea facit celebrare tres missas ebdomada qualibet Ja. de Villar quam proponit dotare et munivit ornamentis.

[F° 22^b] Item capellania in honorem beati Nicolay constructa, fondata per dompnum Vullielmum Lamberczon, cuius est rector dompnus Hugo Currectaz qui debet celebrare IIII^or missas qualibet ebdomada, pro quibus percipit circa X libratas terre sufficienter assignatas, que est decenter ornata. Nunc est rector dicte capelle G. filius Jacobi Lamberczon clericus, tamen desservire facit per dompnum Ja. Bisyt et celebrat ydonee.

Item capellania in honorem beati Johannis Baptiste constructa fondata per quondam Vullielmum Saget, dotata de XIIII libratis terre, cuius est rector dompnus Ja. Lamberczon pro sex missis, que est decenter ornata. /46/ Rector non fuit repertus in secunda visitacione, vicarii relatu est ornata et decenter desservitur.

Item capellania in honorem beate Marie Magdalenes constructa fondata per Anthonium de Arnex que nundum est dotata, tamen idem Anthonius eamdem munivit de calice et ornamentis decentibus et in ea desservire facit duas missas quas sufficienter dotare intendit. Pro quibus dotandis iniunxerunt prefati dⁿⁱ commissarii curato quatenus nisi dictus fondator infra duos annos proximos eamdem capellaniam sufficienter pro dictis duabus missis vel saltim pro una dotaverit eamdem dirui faciat quum prius constare debeat de dote quam fundacione. Manet in statu primevo, tamen idem fundator, ut fuit per totum clerum relatum, est intencionatus eam sufficienter dotare.

[F° 23^a] Item capellania in honorem beate Marie virginis constructa, fundata per Johannem de la Comba, Jaqueminum Apothecarii et Hugoninum de Gie, qui pro eius dote eidem dederunt septem libratas terre pro tribus missis qualibet ebdomada celebrandis in eadem, cuius est rector dompnus P. Gratemps, que capellania est ornata de calice et aliis pannis et ornamentis competentibus. Manet et desservitur sufficienter in eadem.

Item capellania in honorem sancti Anthonii constructa, fundata per Johannodum Loz Groz et Girardam eius uxorem, quorum fundatorum dompnus Franciscus Botherens recipit omnia bona mobilia et immobilia que adhuc habet, in qua nullatenus desservitur, est in difformitate ecclesie nec est ornata.

Item capellania in honorem sanctorum Johannis Euuangeliste et Catherine constructa, fundata per Henricum Pitipas et Johannetam de Orsens eius uxorem, dotata de /47/ X libratis terre pro sex missis qualibet ebdomada celebrandis, cuius est rector dompnus Aymo Bolliat, que est decenter ornata et in ea desservitur satis competenter.

Item capellania in honorem sanctorum Petri et Pauli apostolorum in capella beate Marie in villa de Orba constructa, fundata per quondam dompnum Falconem Guardi, Orbe presbiterum, dotata de VIII libratis terre pro tribus missis in eadem qualibet hebdomada celebrandis, cuius est rector dompnus P^s. Mausan, que est munita de calice et aliis ornamentis decentibus.

Item in dicta capella quedam capellania in honorem beati Johannis Baptiste constructa, fundata per quondam dominam Jacaz de Grandissono, dotata de XVI libratis terre pro una missa in eadem die quolibet celebranda, cuius est rector dompnus P. Lamberczon qui non percipit preter VI libratas et XIIII solidos, sed dominus Humbertus bastardus Sabaudie residuum percipit, que est munita de calice et aliis ornamentis sufficienter. Cui tenetur annuatim in uno modio frumenti mensure Lausannensis Anthonius de Arnex acquisito per dictam fondatricem a parte dicti Anthonii. Stat.
[F°23^b]

MONCHERANT

[F° 24^a] Sabbato sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Moncherant presentationis domini prioris Paterniaci habentem XIIII focos, bonos parrochianos preter quatuor qui sunt excommunicati, tamen sentenciam non sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus Burdini qui in eadem /48/ non residet ob causam paupertatis dicte cure. In qua reperierunt corpus Cristi extra firmam custodiam in vase ligneo. Sequencia difficiunt, videlicet vasa erea, unum ad conservandum corpus Cristi, unum ad deportandum infirmis, item et unum vitreum ad defferendum in die Eukaristie, item crux erea. Pro quibus adimplendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus vasa infra proximum festum Pasche et crucem infra annum adimpleant sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat. De sacris uncionibus et fonte baptismatis nulla fit mencio, quia non sunt, sed baptizantur Orbe.

LIGNEROULE

Eadem die visitarunt dⁿⁱ commissarii prefati ecclesiam parrochialem de Lignieroule collacionis domini nostri Lausannensis episcopi habentem LX focos, bonos parrochianos preter quatuor, sed sentenciam non sustinuerunt nisi a festo Pasche citra, cuius est curatus dompnus Aymo Fabri qui in eadem residet, et eam vigore gracie apostolice possidet prout docuit. In qua reperierunt corpus Cristi sub firma custodia in vase ferreo perforato, quod corpus infra dictum vas erat valde immunde conservatum. In qua sequencia difficiunt, videlicet vasa metallea, videlicet unum ad conservandum corpus Cristi et alium ad defferendum infirmis, item vas vitreum in quo idem corpus portetur in die Eukaristie, item scrineum cum clavi in quo conservetur, item legendarium indiget religatura. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum Pasche /49/ festum sub pena excommunicacionis premissa reparent, et curato etc.

[F° 24^b] In ecclesia parrochiali predicta est constructa quedam capellania in honorem sancti Petri apostoli fundata per Nicodum de Gallera dotata de XXX solidis et duobus sextariis vini annualibus pro una missa in eadem qualibet ebdomada celebranda, quos solidos et sextaria vini curatus percipit pro missa predicta desservienda, qui est assignatus hinc ad Pascha ad docendum de fundacione et dotacione dicte capelle coram d^nis commissariis.

BELLA AQUA

Die sabbati predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Bella aqua collacionis domini nostri Lausannensis episcopi, habentem decem focos, bonos parrochianos preter duos excommunicatos, sed sententiam non sustinuerunt nisi a festo Pasche citra, cuius est curatus dompnus Girardus Robin qui in eadem ob eius parrochialis ecclesie inopiam minime residet, sed est rector hospitalis Cletarum. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum in firma custodia in vase ligneo. Et sequentes sunt deffectus, videlicet vas metalleum ad corpus Cristi conservandum, item vas metalleum ad illud infirmis defferendum, item et due fenestre tele. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparent et adimpleant et infra annum faciant. In loco ubi fenestre tele ponentur fiant vitrie due sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato etc. /50/

Nota quod parrochianorum relacione dictus curatus in hospitali predicto tenet secum quamdam mulierem que eis videtur esse suspecta. Cui dicti commissarii iniunxerunt ne ulterius cum eadem converset, sed eam ab eius consorcio expellat sub pena iuris.

JOIGNIE

[F° 25^a] Die dominica sequenti octava mensis novembris predicti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem Joignie cum eadem de Hospitalibus, habentem in universo CXX focos, bonos parrochianos preter IIII^or tam in villa de Joignie quam in Hospitalibus, cuius est curatus dompnus Rodulphus de Ruex canonicus Montis Jovis, que est de presentacione domini Montis Jovis prepositi. In qua de Joignie capella reperierunt corpus Cristi sub firma custodia in quodam vase ligneo, tamen in sindone munda, et suscripta in eadem difficiunt, videlicet vasa duo metallea, videlicet unum ad corpus Cristi conservandum, et aliud ad illud per villam infirmis deferendum, item vas vitreum in quo idem corpus portetur in die Eukaristie. Item unum breviarium completum in quo adiungatur salterium ¹. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. quatenus tria vasa predicta infra proximum festum Nativitatis Domini et breviarium cum salterio infra duos annos proximos adimpleverint, ipsis presentibus, audientibus, et consentientibus.

Eadem die visitarunt capellam Hospitalium predictam in qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum /51/ extra firmam custodiam in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet duo vasa metallea, videlicet unum ad corpus Cristi conservandum, et aliud ad idem corpus infirmis defferendum, item vas vitreum ad illud corpus in die Eukaristie portandum, item scrineum ligneum cum clavi ad illud corpus conservandum, item unum missale a festo Penthecostes usque ad Nativitatem Domini, item unum salterium, item parvis in fonte baptitorii, item turibulum indiget reparatione, item una vitria fienda in fenestra que est a parte boree. Pro quibus reparandis prefati [F° 25^b] dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Pasche faciant fieri duo vasa metallea, scrineum et reparare turibulum, vitriam et parvem in fonte baptitorii, item infra annum faciant construi breviarium, item infra duos annos psalterium sub pena excommun. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus.

RANCES

Die lune sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Rances una cum eius filia Valeres collacionis domini nostri Lausannensis episcopi habentem tam in filia quam matre LXXX focos, bonos parrochianos preter unum qui sentenciam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Humbertus Barberii qui de titulo sue possessionis iustam fidem fecit. In qua de Valeres capella reperierunt corpus Cristi extra firmam custodiam, et sequencia difficiunt, videlicet due vitrie et tectus supra portam anteriorem. Item in dicta de Rances parrochiali ecclesia difficiunt subscripta, videlicet tres vitrie, tria vasa ad corpus Cristi ornandum apta, videlicet /52/ duo metallea, unum ad conservandum et alium ad illud corpus infirmis defferendum et unum vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item cultine pro tempore quadragesimali. Pro quibus omnibus premissis tam de Valeres quam de Rances adimplendis et reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra duos annos premissa reparent sub pena excommunic. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc.

BALMIS

[F° 26^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Balmis presentacionis domini prioris Paterniaci habentem XCII focos, bonos parrochianos preter tres qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus Cuchardi qui in eadem non residet, sed desservire facit per dompnum G. Bessy. In qua reperierunt corpus Cristi et sacras unciones sub firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet unum vas ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item et reparare ciborium, item et unus tectus supra chernerium mortuorum. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem Domini reparent sub pena excommunicacionis, et curato quatenus moneat etc.

MASTOD

Die marti sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Mastod collacionis domini nostri Lausannensis episcopi habentem circa XL focos, bonos parrochianos, nullos /53/ excommunicatos preter unum qui sentenciam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Henricus de Alamand qui non residet, sed desservire facit per dompnum Franciscum Mausani capellanum. In qua reperierunt omnia sacramentalia extra firmam custodiam in vase ligneo, corpus Cristi. Sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, unum vitreum et duo metallea, etc. item parvis in fontibus et copertura supra dictos fontes cum clavi, item tectus supra portam anteriorem, item una vitria, item et crux erea, item indes, item et breviarium indiget religatura. Pro quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus sub pena excommunic. premissa omnia infra Pascha adimpleant etc. et curato ut moneat etc.

Nota quod dⁿⁱ commissarii ordinaverunt altare sancti Cristofori quod est in cancello poni extra, eo quod minatur ruinam. Item quod dictus vicarius celebrat bis in die.

CHANVENT

[F° 26^b] Die martis predicta visitarunt ecclesiam parrochialem de Chanvent collationis domini nostri Lausannensis episcopi, habentem XLIIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, Cuius est curatus dompnus Nicodus Mestraul. In qua reperierunt corpus Cristi, sanctum crisma et oleum sub firma custodia in vasibus decentibus. Sequentia difficiunt, videlicet vas ereum in quo corpus Cristi portetur infirmis, item crux erea, item tectus supra portam anteriorem, item unum breviarium. Pro quibus deffectibus reparandis videlicet crucis, tectus et vasis erei constructione infra proximum festum Pasche /54/ breviarii infra unum annum cum dimidio incipiendum in proximo festo [ … ] prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommun. quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant et reparent, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus moneat etc.

Nota quod in dicta parrochiali ecclesia est constructa quedam capellania in honorem sancte Katherine fondata et dotata per antecessores Johannis de Sivirie, pro cuius dote curatus predictus percipit annuatim octo libratas terre pro quatuor missis ebdomada qualibet in eadem celebrandis, quas missas curatus predictus per se vel per alium desservire debet.

PINEY

[F° 27^a] Die mercurii sequenti festo sancti Martini visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Piney, collacionis dⁿⁱ nostri Laus. episcopi habentem XC focos, bonos parrochianos preter sex qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Franciscus Bocherens qui eamdem possidet vigore gracie apostolice, in qua residet, qui relacione parrochianorum est rumurosus. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sindone non decentibus, sed in panno sirico et vase ligneo sub tamen firma custodia. Et in eadem suscripta difficiunt, videlicet vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item vas vitreum ad illud corpus in die Eukaristie defferendum, item crux erea, item officium de corpore Cristi pro tota die cum nota, quod adiungatur cum officio sancti Martini, item una vitria. Pro quibus deffectibus /55/ reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Penthecostes premissa adimpleant et fieri faciant sub pena excomm. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus eosdem moneat etc.

Item est dicto curato iniunctum quatenus infra sex annos edifficet domum suam in qua inhabitat et faciat fieri quatuor espondes murini ? latitudinis et longitudinis dicte domus, qualibet altitudinis supra terram decem pedum, sub excomm. pena.

VOUGELLA

[F° 27^b] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Vougella presentacionis domini prioris Grandissoni, habentem XXVI focos, bonos parrochianos preter unum qui sententiam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus G. Chardimaul qui in eadem residet. In qua sequencia difficiunt, videlicet duo vasa metallea, unum ad corpus Cristi conservandum, item alium ad idem corpus infirmis defferendum, item unum vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item unum scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia conserventur sub firma custodia, item unum turibulum, item pathena indiget reparatione, item vitria una in fenestra que est in quadro altaris, item unum missale. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa omnia excepto missali infra proximum festum Pasche reparent et missale infra tres annos proximos, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus moneat etc. /56/

MONTAGNY

Die mercurii predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Montagniaco presentacionis prioris Grandissoni, cuius est rector dompnus Vullielmus Pilliciez qui non residet, sed desservire facit per dompnum [ … ], habentem XXXVI focos. In qua reperierunt omnia sacramentalia absque firma custodia, et corpus Cristi in vase ereo, multas personas fractas et male dispositas, item et fontes absque clausura. In qua sequencia difficiunt, videlicet duo [F° 28^a] ciboria, unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item officium Eukaristie cum nota, item unum capitale supra portam anteriorem, item altare non est pannis et copertura ornatum, item crucifixus cum imaginibus, item unum armarium cum clavi in quo sacramentalia omnia serventur sub custodia. Pro quibus deffectibus reparandis, videlicet munimentorum altaris et crucifixi infra Nativitatem sancti Johannis Baptiste et reliquorum infra Pasche, sub pena excomm., parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus.

GIEZ

Die jovis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Giez presentacionis prioris Grandissoni, habentem CXL focos, bonos parrochianos preter sex qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Uldricar qui in eadem residet. In qua reperierunt corpus Cristi et unciones sacras sub firma custodia, sed corpus Cristi in vase ereo absque /57/ sindone. Sequencia sunt reparanda et difficiunt, videlicet tres vitrie, unum salterium, breviarium indiget religatura, unum graduale, crucifixus cum suis ymaginibus indiget reparatione, item et scrineum ligneum cum clavi ponendum in conspectu populi, in quo sub firma custodia sacramentalia serventur. Pro quibus reparandis, videlicet scrinei lignei cum clavi constructione et breviarii religacione infra Nativitatem Domini, vitriarum fiendarum et crucifixi cum suis ymaginibus reparacione infra Pascha, salterii et gradualis constructione infra duos annos prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant sub [F° 28^b] pena excommunicationis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus moneat trina monitione eosdem, et si premissa vel aliqua premissorum infra terminum prefixum adimplere distulerint, eosdem parrochianos lapso termino evitet tanquam excommunicatos.

FIEZ

Eodem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Fiez presentacionis predicte habentem XL focos, bonos parrochianos preter V qui sententiam ultra annum sustinuerunt, cuius est curatus dompnus Johannes Tractet qui in eadem residet. In qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod corpus Cristi erat in vase ligneo. Quibus parrochianis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt quatenus infra proximum festum Nativitatis Domini faciant fieri unum vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item unum scrineum cum clavi in quo sacramentalia serventur, quod scrineum ponatur in conspectu /58/ populi, sub pena excomm., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus moneat etc.

VALLE TRANSVERSA

Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Valle Transversa presentacionis prioris Vallis Transverse, habentem circa CXX focos, bonos parrochianos preter quatuor qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus [F° 29^a] Renauldus Bugnieti, qui non residet, sed in ea desservire facit per quemdam iuvenem capellanum nomine Aymo Gineta qui est modice sciencie, qui non habet litteram de officiando et curatus non habet de non residendo. In qua parrochiali ecclesia nullam reperierunt Eukaristiam, sed erat in ecclesia prioratus supra altare absque firma custodia in duobus vasibus ligneis involuta in papiro, non in sindone. In qua difficiunt sequencia, videlicet unum vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item unum alium vas ereum ad idem corpus infirmis defferendum, item unum scrineum cum clavi in quo corpus Cristi conservetur sub firma custodia in ecclesia parrochiali tenendum, item vitrie indigent magna reparacione, item tectus supra portam anteriorem, item porta lignea in portella existenti a parte ecclesie prioratus, item parvis in fonte baptitorii, item indes, item missale a Paschate usque ad adventum Domini, item officium de corpore Cristi quod adiungatur in missali, item una casula, item ymago beate Marie virginis. Pro quibus deffectibus reparandis, videlicet tectus supra portam anteriorem, vasorum ereorum, scrinei, parvis, porte lignee, vitriarum /59/ constructione, infra proximum festum Pasche, et ceterorum infra unum annum proximum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Item ordinarunt prefati dⁿⁱ commissarii fieri unam trabaturam in cancello et distinguere cancellum et facere parietem in qua sit hostium cum clavi infra proximum festum Pasche, parrochianis volentibus et consentientibus, sub pena excommunicat. Et nisi premissa infra terminos predictos adimpleverint, evitet etc.

[F° 29^b] Nota quod parrochiani conquesti fuerunt eo quod vicarius celebrat bis in die. Item dixerunt dicti parrochiani quod curatus et vicarius sunt concubinarii et quod non sunt tres ebdomade quod idem vicarius quamdam suam concubinam a suo consortio expulsit. De priore Vallis Transverse non fuerunt conquesti, sed cuilibet d^norum commissariorum est manifestum quod secum habet quamdam concubinam que a dicto priore pueros suscepit gradientes super terram. Item fuerunt conquesti de insufficientia dicti vicarii.

Item est notandum quod altare lapideum portativum erat tam parvum quod vix poterat Eukaristia cum calice locum habere. Quare curato et vicario inhibuerunt ne die festi Nativitatis Domini lapso supra dictum altare celebrare presumant vel alter ipsorum presumat.

SARRERES

Die sabbati sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sarreres presentacionis prepositi sancti Ymerii habentem XV focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos qui sententiam ultra annum sustinuerunt, /60/ cuius est curatus dompnus Johannes Riez (Ner, Nez ?) qui non residet, sed in eadem desservire facit per dompnum Johannem Vullielmi qui eciam non residet. In qua reperierunt omnia sacramentalia extra firmam custodiam, corpus Cristi in vase ligneo, non in sindone munda, sed in panno sirico. In qua difficiunt sequencia, [F° 30^a] videlicet duo vasa metallea, unum ad corpus Cristi conservandum, aliud ad idem corpus infirmis defferendum,: item unum scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia reponantur sub firma custodia, item unum turibulum, item tectus supra portam anteriorem, item liber in quo sit officium festium sollempnium cum officio Eukaristie et tenebrarum. Pro quibus deffectibus reparandis et construendis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Pasche construi faciant vasa metallea, scrineum, tectum et turibulum, et reliqua infra unum annum proximum sub pena excomm. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et vicario quatenus moneat etc.

Est notandum quod parrochiani conquesti fuerunt eo quod curatus vel vicarius non residet, cum habeat bonam domum infra limictes dicte ecclesie parrochialis. Item fuerunt conquesti eo quod curatus admodiavit perpetue quamdam domum que fuit legata dicte ecclesie, que domus sita est in villa de Posiou. Item conquesti fuerunt eo quod idem vicarius non servit prout decet, quia aliquando non celebrat nisi semel in ebdomada, cum teneatur ad minus celebrare ter vel quater.

Item est notandum quod dⁿⁱ commissarii inhibuerunt vicario ne dicto curato expediat quatuor florenos in quibus sibi tenetur de admodiacione temporis lapsi, quodque /61/ eidem de tempore futuro non respondeat, sed emolumentis dicte parrochialis ecclesie penes se sub manu d^norum commissariorum servet, implicanda ubi pro domo ecclesie fuerit necesse.

NOVUMCASTRUM

[F° 30^b] Die dominica sequenti que fuit XV^a dies mensis novembris visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem Novicastri, quo die fuerunt per dominos canonicos totumque clerum et curatum dicti loci cum processione honorabiliter recepti. Qui prefatus dominus episcopus commissarius missam sollempnem in magno altari celebravit et inde sacros ordines infra missarum sollempnia celebravit. Et quia capitulum curato tenetur omnia ornamenta ministrare, post missam dictam supra maius altare visitarunt, ubi reperierunt corpus Cristi decenter in vase ornatum ceteraque iocalia supra dictum altare existencia. Et cum jam tarde fuisset, visitacione predicta facta, dⁿⁱ commissarii cum dominis canonicis dicte ecclesie prandium in domo curati dicti loci sumpserunt. Qui domini canonici pro tunc erant in numero undecim, videlicet P. de Delemont, Nicolaus Gormont, homines septuagenarii, et ultra Johannes Jocerii, Henricus de Spinis, Nicolaus Capellani, Franciscus de sancto Albino, Anthonius Chassagnye, Jacobus de Canali, Borcardus de Soucemboz, Johannes Berchmeti, et Anthonius de Mureto, de quorum statu et vita inferius plenius scribetur. Subsequenter sumpto prandio prefati dⁿⁱ commissarii de dominis canonicis predictis associati ecclesiam predictam ascenderunt et fontem baptismatis visitarunt, quem reperierunt /62/ bene ornatum. In quo fonte in quibusdam stanni cassiis sacrum crisma et oleum puerorum sub custodia firma servabantur, [F° 31^a] cuius fontis clavem dominus Cuennoz Bonnaz dicti loci Novicastri curatus penes se custodiebat. Deinde facta predicta visitacione prefatus dominus episcopus commissarius certam populi quantitatem confirmavit. Die vero lune sequenti, convocatis predictis dominis canonicis totoque clero dicte ecclesie ad capitulum sono campane more solito ante missam comparuerunt. Quibus prefati dⁿⁱ commissarii unam exortativam et caritativam collacionem fecerunt. Qua caritativa et collacione exortativa predicta facta prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt curato predicto in virtute sancte obediencie et sub excommunic. pena quatenus moneret pro prima, secunda et tercia vicibus uno perhemptorio edicto pro omnibus omnes et singulos canonicos ceterosque capellanos focariam in domo sua propria tenentes sive suspectam, et genitos si qui essent, quatenus infra tres horas proximas immediate post egressum dicte collectionis computandas a suis domibus et consortio expellerent sub pena excommunic., quodque imposterum cum aliis mulieribus suspectis non conversarentur, qui curatus eosdem monuit sub pena predicta. Quos canonicos et capellanos ac curatum predictum prefati dⁿⁱ commissarii in scriptis monuerunt, etc. Quibus actis prefati dⁿⁱ commissarii capellanias infra dictam ecclesiam constructas per ordinem visitarunt ut inferius latius declarabitur.

Et primo visitarunt capellaniam in honorem sancti Nicolay constructam, quam totus clerus desservire debet et tenentur die quolibet in eadem unam missam celebrare, et percipit quilibet de dicto clero annuatim duo sextaria /63/ vini et unam eminam frumenti, que capellania est ornata calice et non pannis decentibus.

[F° 31^b] Item capellaniam in honorem beati Jacobi constructam fondatam per dominum Octhonem Collecta quondam dicte ecclesie canonicum, cuius est rector dompnus Johannes Borgoens, qui redditus et fondationem ignorat, ideo fuit assignatus ad diem jovis proximum apud Corcelles ad exhibendum dotationem. Que capellania est sufficienter pannis ornata, sed calicem non habet.

Item capellaniam in honorem sancti Georgii constructam fondatam per dominum Novicastri, cuius sunt rectores dompnus Jacobus Mallifert et Girardus de Grandissono, in qua debent quilibet tres missas qualibet ebdomada celebrare, pro quibus percipiunt quatuor modia frumenti et quatuor modia vini, que est decenter ornata.

Item capellaniam in honorem beate Marie virginis constructam fondatam per Nicolaum Cllurdi (Ellurdi ?) quondam burgensem Novicastri, cuius sunt rectores Girardus et Johannes de Maiens, que est dotata de IIII^or modiis frumenti et quatuor modiis vini pro una missa die quolibet celebranda, et est sufficienter ornata.

Item capellaniam in honorem sancti Stephani constructam fondatam per quemdam prepositum dicti loci, dotatam de XVI fosseratis vinee pro tribus missis qualibet ebdomada in eadem celebrandis, cuius est rector dompnus Girardus de Diessy, cui est iniunctum quatenus infra unum mensem faciat missale religare. Que cappellania est sufficienter ornata.

[F° 32^a] Item capellaniam in honorem sancti Anthonii constructam, fondatam per dominum Henricum de Cortellari quondam canonicum Novicastri, cuius sunt rectores /64/ dompnus Jacobus de Pusiou et Jo. Barberat, qui tenentur quilibet ter in ebdomada celebrare, pro quibus celebrandis prefati dompni Aymo Barberat percipit dimidium modium frumenti et modium unum vini ac dimidium modium avene et dictus Ja. de Pusiou percipit duo modia frumenti et duo modia vini, que est sufficienter ornata.

Item capellaniam in honorem sancti Guillelmi constructam per quemdam Novicastri canonicum fondatam, cuius sunt rectores dompni P. Cauda asini et Jacobus Patis, qui ut supra tenentur celebrare, pro quibus celebrandis percipiunt certos census et possessiones.

Item capellaniam in honorem sancti Gregorii constructam fondatam per Girardum de Vaumarcul, cuius sunt rectores dompni Amedeus de Valle Transversa et Hugo de Valle Transversa qui tenentur qualibet ebdomada quilibet tres missas celebrare, pro quibus percipiunt quatuor modia frumenti et quatuor vini, que est sufficienter ornata.

Item capellaniam in honorem sancte Katherine constructam fondatam per quendam dominum Novicastri, cuius sunt rectores dompni Ja. Wavraz et Amedeus Bellerii (Belleni ?) qui ut supra tenentur celebrare et ut supra percipiunt, que est sufficienter ornata.

Item capellaniam in honorem beate Marie Magdallenes constructam fondatam per Johannem de Giez et Alixonam eius uxorem, cuius sunt rectores dompni Mermetus Papou et Nicodus Cumyn qui ut supra tenentur celebrare et prout supra percipiunt, que est sufficienter ornata.

Item capellaniam in honorem sancti Lionardi constructam fondatam per Henricum Fabri burgensem Novicastri, cuius sunt rectores dompni Johannes Pidou et /65/ Jacobus de Delemont qui ut supra celebrare tenentur et ut supra percipiunt, que est sufficienter ornata.

Item capellaniam in honorem sancte Marguerete constructam per quemdam Novicastri comitem fondatam, cuius sunt rectores dompni Petrus et Henricus Mistralis qui ut supra tenentur celebrare quia ut supra percipiunt, que est sufficienter ornata.

Super vita et statu tam dompnorum canonicorum quam eciam aliorum capellanorum fuit talis inquisitio facta per certos ville Novicastri burgenses, et ideo fuit facta quia omnibus subscripta sunt manifesta.

Primo dictorum burgensium relacione fuit repertum dompnum Cuennoz Bonnaz dicti loci Novicastri curatum in domo sue habitacionis tenere quamdam mulierem suspectam que vocatur Katherina etc.

[F° 33^a] Dein fuit repertum dompnum Johannem Jocerii canonicum dicti loci Novicastri in domo sue habitationis publice tenere quamdam mulierem suspectam vocatam Jaqueta la nobla.

Item simili modo dompnus Jacobus de Canali tenet in domo sue habitacionis publice quamdam vocatam Alexia la balla.

Item simili forma dompnus Borcardus de Sucenboz tenet publice, non in domo quia expulsit, sed tenet in villa quamdam vocatam Katherina.

Item pari forma dompnus Johannes Berchmeti tenet publice quamdam mulierem suspectam cuius nomen ignoratur, tamen suscepit ab eodem quatuor gradientes.

Item dompnus Franciscus Philliberti curatus S^ti Albini tenet in domo ecclesie parrochialis quamdam burgondam vocatam Marguereta. /66/

Item dompnus Johannes Borgoens capellanus tenet publice in domo sue habitacionis quamdam cuius nomen ignoratur, tamen eadem suscepit ab eodem duos pueros gradientes.

Item dompnus Johannes Pidou, ut fuit repertum sed non clare, habet quamdam in domo sue habitacionis.

[F° 33^b] Ulterius est notandum quod prefati dⁿⁱ commissarii predictos dominos canonicos die martis sequenti in unum in stupa domus curati dicti loci Novicastri convocaverunt, qui post missam aurore in dicto loco comparuerunt, quibus unam collacionem caritativam fecerunt, qua finita, prefati dⁿⁱ commissarii, eo quod causa visitacionis fiende alibi erant impediti, computa dictorum dompnorum canonicorum et cetera visitanda minime videre potuerunt, dictam visitacionem dictorum computorum videndorum et ceterorum visitandorum non visitatorum prorogaverunt usque ad ultimam diem mensis junii. Quibus iniunxerunt quatenus per quindecim dies ante audicionem computorum suorum fiendorum reverendo domino nostro Lausann. episcopo notifficent vel ipsis d^nis commissariis sive alteri ipsorum, ut tunc dicta computa et cetera non visitata visitentur. Quam visitacionem fiendam usque die ultima dicti mensis junii prorogaverunt.

FONTAINES

[F° 34^a] Die martis predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Fontannes presentacionis prioris de Vaultravers habentem XXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus /67/ dompnus Petrus Mestraul qui non residet sed desservire facit per dompnum Petrum de Chessa. In qua reperierunt omnia sacramentalia absque firma custodia, corpus Cristi in vase ligneo absque munda sindone. Sequencia difficiunt, videlicet tria ciboria, duo metallea et unum vitreum. Item scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item ydrie indigent reparacione, item crucifixus cum ymaginibus, item capitale supra portam anteriorem, item due vitrie, item officium Eukaristie, item officium cum nota pro diebus sollempnibus, item turibulum, item altare indiget munimento postium circumcirca. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quod premissa infra unum annum construant et reparent sub pena excommunicationis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus.

Eadem die visitarunt capellam de Cerniez filiam ecclesie parrochialis predicte. In qua reperierunt sacramentalia extra custodiam, Eukaristiam in vase ligneo absque sindone. In qua difficiunt subscripta, videlicet tria ciboria, duo metallea et unum vitreum, item scrineum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item officium de corpore Cristi et festium sollempnium, item ydrie indigent reparacione, item turibulum. Pro quibus reparandis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra annum reparent sub pena excommunic., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus.

Nota quod curatus non habet litteram de non residendo. /68/

ENGOLON

[F° 34^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Engolon presentacionis predicte habentem XL focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Guillelmus de Coufranoz. In qua reperierunt sacramentalia sub firma custodia, Eukaristiam in vase ligneo in sindone munda. Sequentes sunt deffectus, videlicet tria ciboria, duo metallea et unum vitreum, item scrineum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item officium Eukaristie, item indes et legendarium non sunt decenter religata, item turibulum indiget reparacione, item capitale supra portam anteriorem, item non est distinctio inter navem ecclesie et cancellum, sed fiat paries decens, item unum missale. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione videlicet missalis infra duos annos proximos et ceterorum infra pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis presentibus, audientibus et consentientibus sub pena excomm., et curato quatenus moneat etc.

SANCTI MARTINI IN SPINIS

Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de sancto Martino in Spinis presentacionis prioris de Bevay, habentem XII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Monteleone qui residet. In qua reperierunt omnia sacramentalia sub firma custodia, Eukaristiam in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet tria ciboria, duo metallea et unum vitreum, item due vitrie, item capitale supra /69/ portam anteriorem, item officium Eukaristie, item ecclesia indiget reparacione et constructione interius et exterius. Pro quorum [F° 35^a] deffectuum reparacione et constructione videlicet vitriarum fiendarum et reformacionis ecclesie infra unum annum proximum et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis presentibus, audientibus et consentientibus sub pena excommun., et curato quatenus moneat etc.

Nota quod curatus tenebat in domo sua quamdam mulierem suspectam, qui fuit monitus quod expellat indilate nec ulterius converset cum eadem.

DOMBRESSON

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Dombresson presentacionis prepositi sancti Ymerii habentem LXXX focos, bonos parrochianos preter duos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Aymo Bugnieti qui est homo male vite et conversatur inhoneste, tenens in domo sua concubinam iuvenem prout inferius lacius scribetur vita eius et opera. In qua reperierunt Eukaristiam sub firma clausura in vase ligneo absque sindone, in quo erant ultra centum corpora. Et sequencia difficiunt, videlicet tria ciboria, duo metallea et unum vitreum, item scrineum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item due vitrie, item capitale supra portam anteriorem, item turibulum indiget reparacione, item ordinarunt dⁿⁱ commissarii fieri sub campanili parietem decentem ad distinguendum cancellum a navi ecclesie. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena /70/ excommun. quatenus premissa infra proximum festum Pasche Domini reparent et construi faciant, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat, etc.

Prorogatum est usque ad octavam Penthecostes.

[F° 35^b] Sequuntur ea in quibus curatus predictus est viciosus.

Primo lusor talium et dassillorum. Secundo concubinarius publicus. Tercio parrochianorum relacione latanter infra ecclesiam cepit quamdam quantitatem scinduli quod est sacrilegium. Quarto tenet tabernam et tenuit ludum dassillorum in domo parrochiali. Quinto vox et fama communis est quod in domo sua ludendo quidam mercator qui erat de Biello fuit depredatus. Sexto sepellire voluit ultra voluntatem parrochianorum infra cancellum quamdam suam concubinam que in ipsius curati domo dies clausit extremos. Item et multa alia.

LOCULO

Die jovis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem Locloz et capellam de la Saignie presentacionis domini Vallis Langini, cuius est curatus dompnus Hugo de Priorentru. Que cura et capella sunt infra les Jouix per tres leucas et ibi est prima multum stricta, quas curam et capellam reperierunt bene dispositas, et sacramentalia bene disposita, non sunt excommunicati et sunt circa L foci ¹.

Nota quod curatus tenet in domo parrochiali quamdam concubinam, cui fuit iniunctum sub pena iuris quatenus eam expellat nec ulterius cum eadem converset. /71/

CORCELLES

[F° 36^a] Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Corcellis presentacionis prioris Romani monasterii habentem LX focos, bonos parrochianos preter unum qui sententiam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes de Scola. In qua reperierunt omnia sacramentalia sub firma custodia, Eukaristiam in vase ereo absque sindone, sed in papiro. Et difficiunt sequencia, videlicet duo ciboria, unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item crux erea, item capitale supra portam anteriorem, item officium de corpore Cristi, item vexillum, item unum missale perfectum. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii fecerunt iniunctiones subscriptas sub pena excom., super missali infra duos menses, super vexillo, cruce, tectus, infra unum annum, super aliis deffectibus infra Pascha, parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus, iniunxerunt curato quatenus moneat, etc.

Eadem die visitarunt capellam de Coufranoz filiam ecclesie parrochialis predicte. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo. Et difficiunt sequencia, videlicet tria ciboria, duo erea et unum vitreum, item scrineum cum clavi, item crux erea. In qua filia sunt duo excommunicati qui sentenciam ultra annum sustinuerunt. Pro quorum reparacione parrochiani fuerunt iniuncti sub pena excomm. quatenus premissa infra annum adimpleant et reparent etc. /72/

COLUMBERII

[F° 36^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Collumberio presentacionis capituli Lausannensis habentem LVI focos, bonos parrochianos preter IX qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Nycolaus de Cresto. In qua reperierunt Eukaristiam et alia sacramentalia sub firma custodia in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet tria ciboria, unum ereum ad corpus Cristi conservandum, item unum aliud ereum ad idem corpus infirmis defferendum, item unum vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item unum capitale supra portam anteriorem, item unum breviarium novum totum integrum, item unum missale, item due ymagines cum crucifixo, item depingere ymagines beate Marie virginis et sancti Stephani, item et reformare ecclesiam interius. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione videlicet vasorum, tectus infra Pascha, missalis infra quinque annos, breviarii et ceterorum infra tres annos prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excomm. quatenus premissos defectus infra terminos predictos reparent et construi faciant, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc.

Super excommunicatis est iniunctum curato quod eosdem moneat infra octo ut infra proximum festum Purificacionis procurent se absolvi et casu quo non fecerint notifficet procuratori domini responsionem per eosdem factam in sancta synodo proxima estivali.

[F° 37^a] In parrochiali ecclesia predicta est constructa quedam capellania in honorem sancti Nicolay fondata per /73/ dominum Vaultherum de Collumberio militem, cuius est rector dompnus Guillelmus Amieti qui tenetur tres missas in eadem qualibet ebdomada celebrare, pro quibus percipit annuatim duo modia frumenti et tenet circa XVIII fossoratas vinee. Que decenter ornata est.

PONTHEROSA

Die sabbati sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Ponterousa presentacionis venerabilis capituli Lausannensis, habentem LXXX focos, bonos parrochianos preter XII qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Guillelmus Galliot. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sub clausura decentibus, sed non in sindone munda, ymo in panno sirico. Et sequencia difficiunt, videlicet unum ciborium ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum ciborium vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item crux erea, item officium de corpore Cristi, item tectus supra portam anteriorem, item vitrie indigent reparacione, item pathena, item ydrie reparentur. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha adimpleant sub pena excom., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus et curato etc.

Super excommunicatis est iniunctum ut curato de Collumberio.

BEVEX

[F° 37^b] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Bevay presentacionis prioris Romani monasterii habentem L focos, bonos parrochianos /74/ preter II qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Gindrat. In qua reperierunt omnia sacramentalia sub firma custodia, corpus Cristi in vase ligneo. Et subscripta difficiunt, videlicet duo ciboria erea, unum ad corpus Cristi conservandum et aliud ad idem corpus infirmis defferendum, item unum ciborium vitreum ad illud corpus in die Eukaristie portandum, item fiant ydrie, item reparare turibulum, item unum missale, item unum breviarium. Item ordinarunt prefati dⁿⁱ commissarii fieri altare parrochiale supra portam per quam intratur chorum dicte ecclesie, et fiat vota prout antiquitus solebat esse, in quo altari fiat armarium ad sacramentalia servanda. Item ordinarunt fieri unum tectum supra portam anteriorem. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra tres annos proximos premissa omnia reparent et construi faciant sub pena excommunic., et curato quatenus moneat etc.

Item ordinarunt ibi perpetue esse altare parrochiale et conservare debere omnia sacramentalia, libros, pannos et alia ad altare necessaria, cum multorum parrochianorum relatione antiquitus altare ibi solebat esse. Super excommunicatis iniunxerunt curato ut in precedenti.

SANCTI ALBINI ULTRA LACUM

[F° 38^a] Die dominica sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sancto Albino, presentacionis domini abbatis sancti Mauricii Agaunensis, habentem circa CXX focos, bonos parrochianos preter tres excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra /75/ annum, item unum usurarium manifestum cuius nomen tale est Johannodus Caly, item et unum concubinarium manifestum qui vocatur Johannes Menta, cuius est curatus dompnus Franciscus Philliberti canonicus Novicastri qui non residet nec litteram habet de non residendo. In qua reperierunt corpus Cristi sub firma (custodia) in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet duo ciboria metallea, unum ad corpus Cristi conservandum, item aliud ad idem corpus infirmis defferendum, item unum ciborium vitreum ad illud corpus in die Eukaristie portandum, item turibulum, item ymago sancti Albini, item crucifixus. Item quia in dicta ecclesia fit campanile novum inter navem ecclesie et cancellum ordinarunt dⁿⁱ commissarii refici cancellum totum novum, campanili finito fieri gines sub dicto campanili ad distinguendum cancellum. Item difficit unum missale bonum notatum. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione, videlicet vasorum et ciboriorum infra proximum festum Penthecostes et ceterorum deffectuum infra duos annos proximos prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa adimpleant et reparent sub pena excommun., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus et curato quatenus moneat etc.

Super excommunicatis, usurario et concubinario predictis est iniunctum curato quatenus ipsos moneat, videlicet excommunicatos quod procurent se absolvi infra Purificationem et usurarium quatenus indilate post monicionem cesset, et eciam concubinarium, et nisi premissa fecerint notifficet procuratori infra carnisprivium.

[F° 38^b] Nota quod parrochiani unanimiter requisierunt d^nos commissarios quatenus monerent curatum /76/ predictum quod a suo consortio expelleret quamdam mulierem burgondam quam dictus curatus asserit esse suam commatrem, qui parrochiani presumunt pocius esse suam concubinam quam commatrem, que mulier in domo parrochiali residet. Quem curatum prefati dⁿⁱ commissarii monuerunt quatenus infra tres (horas) immediate post monicionem computandas eamdem mulierem penitus a suo consortio et dicta domo expellat nec ulterius cum eadem, quia suspecta videtur, converset contractu quocunque sub pena excommunic., etc.

Item nota quod parrochiani conquesti fuerunt eo quod curatus per se vel per alium in dicta parrochiali ecclesia non desservit ut debet, cum habeat duas capellanias serviendas. Cui est iniunctum quod vel residenciam faciat personalem et unum vicarium teneat, vel in dicta ecclesia per duos ydoneos capellanos servire faciat infra XVI dies etc.

Eodem die visitarunt capellam de Provency filiam dicte parrochialis ecclesie, in qua ordinarunt fieri tria ciboria, item et unam fenestram in muro navis ecclesie seu unum lovenoz in tecto ad clarifficandum et illuminandum ecclesiam, et hoc infra proximum festum Pasche sub pena excommunicationis, ipsis presentibus et consentientibus.

CONCISA

[F° 39^a] Eadem die fuit visitata per d^nos commissarios ecclesia parrochialis de Concisa que est de presentacione domini prioris Grandissoni, habens circa LXX focos, bonos parrochianos preter duos excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus /77/ dompnus Franciscus de Chessaul qui non residet, sed desservire facit per dompnum Petrum Caudaasini. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sindone decentibus, sub firma custodia. Et subscripta difficiunt, videlicet unum ciborium ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum ciborium vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item unum scrineum ligneum cum clavi in quo omnia sacramentalia serventur sub custodia, item antiphonarium cum responsoriis indiget reparacione, item unum missale bonum et notatum in quo includatur officium de corpore Cristi. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Pasche faciant fieri duo ciboria et scrineum predictos, et reparare antiphonarium cum responsoriis. Item infra duos annos proximos fieri faciant unum missale, unum turibulum. Et ordinarunt fieri unam bonam fenestram in cancello ad illuminandum cancellum, que muniatur de verreria. Item ordinarunt reficere infra XV dies januas, et hoc sub pena excommunicacionis, ipsis parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus.

Super monicione fienda excommunicatis est ordinatum et iniunctum prout curato de Sancto Albino.

UNNENS

[F° 39^b] Die lune sequenti visitarunt domini commissarii prefati ecclesiam parrochialem de Unnens presentacionis prioris cartusie de Lancea habentem XXIII focos, bonos parrochianos preter unum qui sanctam Eukaristiam in paschate proximo lapso non recepit, sed sententiam /78/ ultra nec per annum sustinuit, cuius est curatus dompnus Johannes de Petra. In qua reperierunt sacramentalia bene disposita et in vasibus decentibus et sub custodia firma, decenter ornata. Et sequencia difficiunt, videlicet indes, item turibulum indiget reparacione, et antiphonarium religatura, item una vitria. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparent sub pena excommunicacionis, et curato quatenus moneat etc.

Super excommunicacione est eidem curato iniunctum ut in precedenti.

BONVILLARD

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Bono Villario presentacionis domini prioris Paterniaci, habentem XXXVI focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus Johannes Liona. In qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod difficiunt duo ciboria unum ad corpus Cristi infirmis defferendum, et aliud vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item et una vitria. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra Pascha premissa reparent sub pena excommun.

SANCTI MAURICII PROPE GRANDISSONUM

[F° 40^a] Die lune predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sancto Mauricio prope Grandissonum presentacionis prioris Grandissoni, habentem XVIII focos, bonos parrochianos preter unum excommunicatum qui sententiam ultra annum non sustinuit, cuius est curatus dompnus Johannes Volant. In qua /79/ reperierunt sacramentalia extra firmam custodiam. Et subscripta difficiunt, videlicet tria ciboria, duo erea et unum vitreum, item scrineum cum clavi, item una vitria, item libri indigent religatura, item tectus indiget reparacione, item et una porta lignea in janua anteriori, item et tectus supra portam anteriorem. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excomm., quatenus premissa omnia infra proximum festum Penthecostes reparent et construi faciant que construi debent, et curato quatenus moneat etc.

YVERDUNI

[F° 40^b] Die martis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Yverduno existentem de presentacione prioris Lustriaci, habentem circa CCCXX focos, bonos parrochianos preter XXXVIII qui sustinuerunt sententiam ultra annum, cuius est curatus dompnus Nycolaus de Corveto qui non residet, sed facit desservire per dompnum Johannem Sarreta.

[F° 41^a] Primo capellaniam in honorem Annunciationis Dominice constructam fondatam per quondam dominum Franciscum de Combremont, cuius est rector dompnus Octho Braye qui tenetur ebdomada qualibet quatuor missas celebrare pro quibus annuatim percipit duo modia et octo cupas frumenti ad mensuram Yverduni et centum solidos Lausann., que est sufficienter necessariis ornata.

Item capellaniam in honorem sancte Trinitatis constructam fondatam per quondam Johannem Chuleir et Margaretam eius uxorem, cuius est rector dompnus Johannes Goudar qui tenetur ebdomada qualibet quatuor /80/ missas in eadem celebrare, pro quibus percipit II modia frumenti et LXXV (sol.) monete, que est sufficienter ornata.

Item capellaniam in honorem sancti Anthonii constructam fondatam per Mermetum Reneverii quondam, cuius est rector dompnus Rodulphus Pudraul qui tenetur ebdomada qualibet IIII^or missas celebrare pro quibus percipit tria modia cum dimidio frumenti et IIII^or libras XIIII solidos monete que est sufficienter ornata, sed difficiunt due vitrie, cui rectori est iniunctum quatenus infra proximum festum Penthecostes fieri faciat.

Item capellaniam in honorem sancti Blasii constructam fondatam per Humbertum Jordanum et Petrum Corderii, que non est dotata.

Item capellaniam in honorem sancti Andree constructam, fondatam per Petrum Banderet quondam, cuius est rector dompnus Aymo de Clendie qui tenetur qualibet ebdomada IIII^or missas celebrare pro quibus percipit III modia frumenti ad mensuram Orbe, et centum solidos monete et habet quamdam domum que est sufficienter ornata.

[F° 41^b] Item capellaniam in honorem sancti Michaelis constructam fondatam per Henricum Currat, cuius est rector domnus P. Challet qui tenetur ebdomada qualibet unam missam celebrare pro qua percipit XL solidos, qui rector non residet. Est per dominos commissarios ordinatum quod nisi dictam missam desserviat vel desservire faciat, quod clerus Yverduni eamdem desserviant et dictos XL solidos inde recipiant.

Item capellaniam in honorem sancti Sulpicii constructam, fondatam per Petrum dictum Hermenjon alias Judas, /81/ cuius est rector dompnus Johannes Papet qui tenetur qualibet ebdomada duas missas celebrare pro quibus percipit centum solidos monete, que est ornata sufficienter.

Item capellaniam in honorem s^ti Jacobi constructam fondatam per quondam Franciscum Bonczan, cuius est rector dompnus Thomas Boverii, qui tenetur qualibet ebdomada IIII^or missas celebrare, pro quibus percipit annuatim XIIII libratas terre, que est munita et ornata decenter.

Item ordinarunt domini commissarii et preceperunt vicario predicto dirui quoddam altare quod in medio ecclesie consistebat, quod erat difformis, absque dote et copertura.

[F° 42^a] item capellaniam in honorem sancti Martini constructam, fondatam per dominum Nicodum de Sancto Martino quondam, cuius est rector dompnus Jordanus de Bayoes qui non residet, sed desservire facit per dompnum Rodulphum Pillicie qui desserviens ignorat dotem et missas celebrandas. In qua difficiunt missale, calix, et vitrie. Igitur domini commissarii iniunxerunt vicario predicto quatenus, ut forma iuris requirit, super premissis servicio et reformacio dicte capelle procedat.

Item capellaniam in honorem sancte Crucis constructam fondatam per Johannodum de Eschallens quondam, cuius est rector dompnus Humbertus de Villar, qui tenetur qualibet ebdomada duas missas celebrare pro quibus percipit annuatim CX solidos monete, que non est munita de calice et aliorum ornamentorum. Cui est iniunctum quatenus infra unum annum proximum faciat fieri unum calicem argenti fini cum pathena ponderis sex unciarum.

Item capellaniam in honorem beate Marie Magdalenes /82/ constructam, fondatam per Johannodum Symonet quondam, cuius est rector dompnus P. de Sarissoules qui tenetur qualibet ebdomada celebrare tres missas, pro quibus percipit annuatim II modia frumenti et sex libras monete, que non habet missale nec calicem, cui de se ipso consentienti et volenti est iniunctum quatenus fieri faciat unum missale et unum calicem.

[F° 42^b] Item capellaniam in honorem sancti Bartholomei constructam fondatam per Johannodum Simonet quondam, cuius est rector dompnus Octho Roget et Petrus Mauerjacii qui tenentur ebdomada qualibet quatuor missas celebrare pro quibus percipiunt XVI libratas terre, que est decenter munita.

Item capellaniam in honorem sancti Johannis Euuangeliste constructam, que nihil est dotata, nec in ea celebratur.

Item capellaniam sancti Leodegarii constructam, fondatam per Franciscum Alamand notarium Yverduni, que nundum est dotata sed promisit eamdem dotare de C solidis pro duabus missis in eadem qualibet ebdomada celebrandis, et extra manus suas dictos centum solidos ad opus rectoris ponere, et hoc infra unum annum.

Item altare in honorem sancti Marcelli constructum, in quo sunt dotate tres misse per clerum Yverduni desserviende.

Item capellaniam in honorem sancti Johannis Baptiste constructam, fondatam per predecessores Johannis de Disy, cuius est rector dompnus Vullielmus Pilliciez, qui tenetur ebdomada qualibet VI missas celebrare, pro quibus percipit annuatim XII libratas terre, que est sufficienter munita. /83/

[F° 43^a] Die mercurii sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii capellam in villa Yverduni constructam in qua sacramentalia, baptitorium et iocalia alia conservantur, ubi reperierunt corpus Cristi in vase et sub clausura decenter ornatum. In qua sequentes sunt deffectus, videlicet vas argenteum vel ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum in una tabula lignea ponenda ante altare, item unum scabellum, item unum ciborium ligneum decenter secundum facultatem et statum ville pictum ponendum supra altare in conspectu populi, in quo sacramentalia omnia serventur sub firma custodia, item indes, item breviarium antiquum quod est indiget reparacione in locis ubi est difformis, item missale antiquum indiget religatura, item de est processionarium, legendarium. Nulla de iniunctis fuerunt adimpleta. Item prefati dⁿⁱ commissarii ordinarunt claudi et fieri hostia nemorea in partis ecclesie, videlicet quatuor de quibus tres claudantur ab infra et alia quarta claudatur ab extra.

Item monuerunt dⁿⁱ commissarii prefati omnes et singulas personas utriusque sexus habentes edifficia prophana appodiata in muris dicte ecclesie que occupant fenestras et alia luminaria dicte ecclesie quatenus infra proximum festum [F° 43^b] Nativitatis Domini dicta edifficia prophana tollant vel tolli faciant, sic quod fenestre dicte ecclesie remaneant in sua longitudine et latitudine clare et non in aliquo occupate nisi causam iustam predicte persone possidentes dicta prophana edifficia allegare vellent, quare ad premissa minime teneantur, ad quam allegandam prefati dⁿⁱ commissarii assignarunt dictas personas possidentes Lausannam in aula domus episcopalis coram Reverendo in Cristo patre et domino domino /84/ G. de Challant, divina miseracione Lausann. episcopo vel in sua absentia coram ipsis d^nis commissariis ad diem martis ante festum sancti Thome apostoli, iniungentes vicario Yverduni quod lapso dicti sancti Thome festo possidentes edifficia prophana predicta in dictis fenestris et luminaria occupantia nisi tollerint, removerint seu tolli et removeri fecerint, eosdem possessores tamquam excommunicatos pro innobediencia evitet, nisi aliud ab eodem d^no Lausannensi episcopo seu dictis d^nis commissariis haberent in mandatis.

Super vita et moribus clericorum et capellanorum cleri dicti loci Yverduni fuit talis inquisicio facta.

Primo vox et fama in tota villa laborat et est quod dompnus Johannes Sorretaz dicti loci Yverduni tenet tamquam amasias mulieres uxoratas non in domo propria, sed ut in quantum potest.

Item dompnus Jacobus Chastilliens tenet in domo sua propria secum quamdam concubinam vocatam Nasay.

Item dompnus Vullielmus Sugnyens est consors et socius cum dompno Johanne Sarreta.

[F° 44^a] Item dompnus Johannes Pomier tenet secreta quamdam mulierem uxoratam, et est ignarus et iuvenis in sciencia.

Item dompnus Franciscus Gochy consors et socius cum predicto dompno Johanne et est ignarus.

Item dompnus Octho Brayer tenet in domo sua quamdam concubinam et in Grandissono tenet duas uxoratas.

Item et dompnus Franciscus de Chessaul vicedecanus qui ceterorum deberet esse speculum tenet in domo sua unam iuvenem amasiam que ab eodem suscepit unum puerum qui iam est etatis unius anni. /85/

Ulterius nobiles, burgenses et communitas Yverduni contra curatum et clerum articulos produxerunt subscriptos quibus extitit per dompnos commissarios provisum et responsum.

Primo quod dictus curatus emendet et coperiat cancellum matris ecclesie Yverduni quod cadit in ruinam, ob deffectum ipsius, eciam tota vota ipsius cancelli cadit et cadet in ruinam ob deffectum dicti curati, nisi apponatur remedium, et patet et videatur.

Item quod dictus curatus faciat residenciam personalem prout tenetur et promisit in dicta sua ecclesia.

[F° 44^b] Item quod quidem confratres confratrie candele beate Marie virginis dicte ecclesie de voluntate dⁿⁱ Aymonis de Clendie presbiteri tamquam potestatem habentis curati et domini Octhonis Brayer presbiteri Yverduni tamquam admodiatoris dicte ecclesie edifficaverant quoddam altare in matrice ecclesia Yverduni ob reverenciam et honorem beate Marie virginis, quod altare destruxerunt minus iuste et indebite videlicet dompnus Johannes Sarreta et dompnus Vullielmus Sugnyens vicarii dicti curati, quod altare plures confratres circa CXL volebant se adiuvare facere.

Item quod dictus curatus cepit cereos confratrum dicti altaris quando aliquod corpus ab humanis decessit quod erat confrater dicti altaris confratrie.

Item quod dicti vicarii et alteri ipsorum ceperunt sargiem dicti altaris que erat communis pro dictis confratribus, quam habent et detinent minus iuste et indebicte.

Item quod dicti vicarii ceperunt sergias de omnibus corporibus que decesserunt et sepellierunt, quod nunquam fuit usitatum in ecclesia parrochiali Yverduni. /86/

Item quod dictus vicarius facit mandata citationis publice, quod nunquam fuit usitatum fieri nisi hostiatim.

[F° 45^a] Item quod tenentur et debent facere inventarium iocalium dicte ecclesie, vestimentorum et librorum cum securitate, quod renuunt facere.

Item quod libri ville cadunt in ruinam per defectum ipsorum.

Item quod dompnus Johannes Sarreta removit quemdam librum vocatum Lombardica, quod est in grande preiudicium ville et cleri Yverduni.

Item quod quedam crux nobilissima fuit predictis vicariis tradita que per deffectum ipsorum fuit destructa taliter quod refacio costitit VI scutis.

Item quod predicti vicarii et clerus Yverduni non possunt pati nullo modo aliquem magistrum cantus, quia sciencia non habet inimicum nisi ignorantem.

Item predictus clerus non servit Deo prout decet, sed multa faciunt indebicta prout apparebit.

Item quod omnia vestimenta ecclesie male vadunt et cadunt in ruinam per deffectum ipsorum.

Item quod quilibet sacerdos missam suam novam cantans debet antequam caperet aliquid in distribucionibus cleri solvere unam quantitatem pro faciendo unam capam, quod non fecerunt.

Item quod curatus tenetur facere quolibet anno unam capam pro XXXV sol. Lausann. quos bone memorie nobilis et potens dominus dominus Ludovicus de Sabaudia annuatim dedit.

[F° 45^b] Item quod quidam sacerdotes in die dominica dimictunt servire in ecclesia Yverduni et vadunt cantare in aliquam aliam parrochiam circa villam Yverduni. /87/

Item quod sacerdotes quando vadunt ad processionem non portant eorum dicta sorepillii, ymo vadunt ad modum mercatorum.

Item quod dominus Johannes Sarreta removit seram cancelli capelle Yverduni de qua plures capellani habebant unam clavem pro dicendo eorum horas et oraciones et fecit ibidem unam aliam seram quam nemo potest aperire preter de voluntate sua.

Item quidam sacerdotes habentes altare in ecclesia Yverduni sufficiens non faciunt residenciam personalem Yverduni quam ibidem facere debent aut dimittant.

Item curatus et clerus Yverduni nolunt pati quod domini Willelmus Pillicier curatus de Montagnie, Franciscus de Casali curatus Concise, et Octho Brayer curatus de Trescovagnies capellani in Yverduno residentes, bene sufficientes ad serviendum ad divina officia, capiant cum ipsis in eorum distribucionibus cleri et serviunt in ecclesia quando sunt et serviunt pro eorum posse.

Item quod quidam sacerdotes quando fiunt precepta et predicatur vadunt extra ecclesiam quod non dat bonum exemplum laycis.

[F° 46^a] Nota quod dⁿⁱ commissarii monuerunt sub pena excommunicacionis, suspensionis officii et privacionis beneficii omnes et singulos capellanos dicti cleri Yverduni focariam seu focarias in domo sua propria tenentes quatenus infra tres horas post monicionem a suis domo et consorcio penitus expellant nec ulterius cum ipsis conversent nec aliis suspectis et diffamatis. Item ut supra monuerunt omnes alios capellanos de fornicatura diffamatos ne ulterius cum mulieribus diffamatis participent.

Est notandum quod die mercurii festi s^te Catherine /88/ Reynauldus Aubertie, Stephana uxor Girardi Fauca et Jaqueta uxor Perrodi Fauca denuntiaverunt d^nis commissariis quod curatus de Rances in facie sancte Ecclesie disponsavit Johannetum filium Johannis Pelletez et Ysabellam filiam Mermeti Aubertie, qui Johannetus et Ysabella se attingunt in quarto gradu consanguinitatis.

TRESCOVAIGNES

Eadem die mercurii visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Trescogvanies collacionis domini Lausann. episcopi habentem VII focos, bonos parrochianos, nullos interdictos, cuius est curatus dompnus Octho Brayer qui non residet. In qua reperierunt sacramentalia extra firmam custodiam, videlicet corpus Cristi in vase ligneo. Difficiunt subscripta, videlicet tria vasa, duo erea et unum vitreum. Item unum scrineum cum clavi etc. Pro quorum reparacione fuerunt iniuncti infra Pascha etc.

GRESSIEZ

[F° 46^b] Die jovis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Gressiez existentem de presentacione capituli Lausanensis habentem quinquaginta focos, bonos parrochianos preter duos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Balliodi canonicus Lausannensis qui non residet, sed desservire facit per dompnum Jacobum Bornelli. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo absque firma custodia. In qua sequencia difficiunt, videlicet duo vasa, unum ad corpus Cristi infirmis portandum, item unum scrineum ligneum cum clavi, in quo omnia /89/ sacramentalia serventur sub firma custodia, item unum salterium. Pro quorum reparacione et construccione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt sub pena excomm. quatenus premissa, videlicet vasa infra proximum festum Pasche et salterium infra unum annum proximum parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc.

Item est dicto curato iniunctum quatenus moneat dictos excommunicatos quod infra proximum festum Purificationis procurent se absolvi et nisi fecerint denuntiet procuratori etc. infra XV dies.

Nota quod dicta die dominus episcopus consecravit duo altaria videlicet altare parrochiale et quoddam altare cuiusdam capelle per Johannem de Cheres constructe, in qua capella difficit una vitria, pro cuius reparacione sunt parrochiani iniuncti infra Pascha.

URSYN

[F°47^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Ursin presentacionis capituli Lausann. habentem XVIII focos, bonos parrochianos preter duos qui sententiam sustinuerunt ultra annum. Cuius est curatus dompnus Aymo Jiung (Juing ?), in qua reperierunt corpus Cristi et cetera sacramentalia in vase ligneo et extra firmam custodiam. Et sequencia difficiunt, videlicet duo vasa erea, unum ad corpus Cristi conservandum, aliud ad idem corpus infirmis defferendum, item unum vas vitreum ad dictum corpus in die Eukaristie portandum, item unum scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item tectus supra portam anteriorem, item missale indiget religatura, ymago s^ti Martini et pax /90/ indigent refectura, item una vitria, item quatuor ogive in cancello exterius, item ecclesia tota interius et exterius indiget reformacione. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione videlicet vasorum infra Pascha et ceterorum infra festum sancti Michaelis archangeli prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommun. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus et curato etc. Super excommunicatos est iniunctum curato ut precedenti etc.

Item nota quod parrochiani tenent quamplurimas archas in quodam citerno quod fecerunt sub navi ecclesie, quos parrochianos in dicto citerno archam habentes prefati dⁿⁱ commissarii monuerunt quatenus easdem infra proximum festum Nativitatis Domini expellant et nisi expellerint preceperunt mistrali dicti loci et curato quatenus trabaturam dicti citerni diruant, idemque curatus eosdem lapso anno nisi monicioni paruerint evitet tamquam excommunicatos.

CRONAY

[F° 47^b] Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Cronay ¹ — collacionis domini nostri Lausannensis episcopi, tamen dominus Johannes de Prangino percipit personagium dicte ecclesie ascendentem ad summam XII florenorum, sibi, ut dicitur, dono gratuito ad ipsius vitam duntaxat datum per quondam bone memorie dominum Guidonem /91/ Lausannens. episcopum, etc. — habentem XXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Petrus de Ogens. In qua reperierunt sanctam eukaristiam in vase et sindone decentibus, sed non sub firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet unum ciborium metalleum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum aliud ciborium vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item unum scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item cultine pro tempore quadragesimali, item vexillum, item tectus supra portam anteriorem, item crux erea. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione videlicet crucis eree infra unum annum et ceterorum infra proximum festum sancti Michaelis Archangeli prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excomm. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus. Et curato quatenus moneat etc.

Item ordinarunt fieri prefati dⁿⁱ commissarii infra unum annum proximum maiorem portam in cancello sub eadem pena.

YVONANT

Eadem die visitarunt dⁿⁱ commissarii prefati ecclesiam parrochialem de Yvonant presentacionis capituli Lausannensis; habentem XCIII focos, bonos parrochianos preter duos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus Cherier. In qua reperierunt omnia sacramentalia bene disposita et decenter ornata sub firma custodia. Sed difficiunt sequencia, videlicet unum breviarium notatum, item unus [F° 48^a] crucifixus cum duabus ymaginibus, item tres vitrie. Item ordinarunt /92/ fieri dⁿⁱ commissarii in cancello unam magnam fenestram que illuminet cancellum predictum. Pro quorum reparacione et constructione videlicet breviarii et crucifixi infra duos annos, fenestre et vitriarum infra proximum festum sancti Johannis Baptiste prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus sub pena excomm. et curato quatenus moneat etc. Super excommunicatos est iniunctum (ut) curato de Grissie.

SANCTI MARTINI QUERCUS

Sabbato sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sancto Martino Quercus, presentacionis prioris Lustriaci, habentem L focos, bonos parrochianos et nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Vullielmus de Ogens qui non residet, sed desservire facit per dompnum Jacobum Tacheron. In qua reperierunt corpus Cristi sub firma custodia in vase ligneo. Et subscripta difficiunt, videlicet duo ciboria erea et unum vitreum etc., item indes, item ordinarunt foderari tres casulas sericeas. Pro quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommun. quatenus premissa omnia infra Pascha reparent et construi faciant ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc.

In dicta parrochiali ecclesia est constructa quedam capellania in honorem beate Marie virginis fundata per quondam dominum Nicodum de Sancto Martino, cuius est rector dompnus Petrus Guilliermini qui tenetur quatuor missas qualibet ebdomada in eadem celebrare, pro quibus percipit CX solidos et XVIII cupas frumenti, unam posam /93/ vinee, unum ortum, VI capones, et duos potos olei, que est decenter ornata.

[F° 48^b] Item et quedam alia capellania in honorem sancti Nicolai constructa fundata per quondam dominum Petrum de Sancto Martino, cuius est rector dompnus Petrus Custumerii qui tenetur ebdomada qualibet duas missas in eadem celebrare, pro quibus percipit circa sex libratas terre, que non est ornata.

Nota quod parrochianorum dicti loci relacione idem dompnus Petrus est et fuit concubinarius tenens in domo propria quamdam concubinam, qui eamdem non sunt tres dies a domo expulsit. Cui est inhibitum sub (pena) privacionis beneficii et suspensionis officii quatenus cum eadem de cetero nullathenus participet.

DEMORET

Die sabbati predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Demores presentacionis predicte habentem XL focos, bonos parrochianos preter duos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Wullielmus Chassot sexagenarius. In qua reperierunt corpus Cristi sub firma custodia in vase ligneo et sindone munda, in quo erant ultra LX corpora. Et sequencia difficiunt, videlicet duo ciboria erea, unum ad corpus Cristi conservandum et aliud ad idem corpus infirmis deferendum, item unum scrineum ligneum cum clavi in quo omnia sacramentalia serventur sub custodia. Item vitrie indigent reparacione, item tectus supra portam anteriorem. Item ordinarunt dⁿⁱ commissarii fieri unum murum retro cancellum cum duabus ogivis in loco ubi fuerit necesse. Pro quorum reparacione et /94/ constructione, videlicet ogivarum et muri infra annum et ceterorum infra Penthecostes prefati [F° 49^a] dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. quatenus premissa infra terminos predictos reparent et construi faciant, ipsis presentibus et audientibus et curato quatenus moneat etc. Super excommunicatis est curato iniunctum prout curato de Yvonant etc.

In dicta parrochiali ecclesia est constructa quedam capellania in honorem sancte Katherine fondata per Rodulphum de Chastonay et eius uxorem, cuius est rector dompnus Johannes Conoz qui est assignatus in Melduno quando dⁿⁱ visitatores intererunt ad docendum de fundacione dicte capellanie.

Nota quod parrochianorum relacione curatus predictus est et fuit concubinarius publicus tenens in domo habitationis focariam quam non sunt duo dies quod a domo expulsit, qui fuit per duos commissarios monitus canonice et sub pena privacionis beneficii et suspensionis officii, ne ulterius cum eadem muliere nec aliis suspectis participet nec converset contractu nec loco quibuscunque.

Nota ulterius quod idem curatus recepit a Perrodo Malliard Marrocoz decem libras monete Lausann. pro quodam legato ecclesie facto, quas in acquisicione pro dicta ecclesia minime posuit.

Item debet recipere a quodam alio de quodam anniversario decem libras. Super quibus parrochiani supplicarunt super premissis providere Johannudi Ucelloz (Arelloz)

DOMPNELOYE

Die dominica sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Dompnelluef existentem de /95/ presentacione capituli Lausannensis, habentem circa LXXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Magnini qui non residet sed desservire facit per dompnum Petrum de Arissoules. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, tamen sub firma custodia. In qua difficiunt sequencia, videlicet duo ciboria erea, unum ad corpus Cristi conservandum, et aliud ad idem corpus infirmis defferendum, item unum tectus supra portam anteriorem, vitrie indigent reparacione, item difficit salterium, item ordinarunt foderari duas capas. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet salterii infra proximum festum sancti Michaelis et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excomm. ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc.

BIOLEYS

Die lune sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Bioleys Magnyo existentem de presentacione prioris Lustriaci habentem XX focos, bonos parrochianos preter unum qui sententiam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Perrodus Ysabel. In qua reperierunt corpus Cristi et cetera sacramentalia absque firma custodia, tamen corpus Cristi erat in vase et sindone decentibus et erant ultra LX corpora. Sequencia in eadem difficiunt, videlicet duo ciboria, videlicet unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum ciborium ad idem [F° 50^a] corpus in die Eukaristie portandum, item tectus supra portam anteriorem, item IIII^or vitrie, item indes, item breviarium notatum, saltim pro /96/ diebus sollempnibus, item parvis in fontibus, item ecclesia interius et exterius indiget reparacione. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione videlicet ciboriorum, scrinei, indes, tectus et parvis infra proximum festum Pasche, vitriarum infra proximum festum Nativitatis sancti Johannis Baptiste, unacum reparacione ecclesie et breviarii infra duos annos prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunicationis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant, reparent et construi faciant ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc. Super excommunicatis est eidem curato iniunctum ut precedenti.

Nota quod die lune predicta dominus episcopus commissarius consecravit altare parrochiale, ecclesiam, altare et capellam in dicta ecclesia per Franciscum de Gumuens dominum de Bioleys constructam cum magna solempnitate.

Et est notandum quod parrochianorum relacione dictus curatus fuit et est concubinarius publicus, tenens in domo habitacionis quamdam concubinam vocatam Alexia, quam spacio XXXVIII annorum tenuit. Idemque curatus est modica scientia et ignarus.

Item est notandum quod in die martis mane qua die dominus episcopus volebat confirmare populum existentem ibi, curatus predictus malicia motus infra vas sancti crismatis aquam reposuit asserens esse crisma, et die lune preterita non fuit repertum in dicto vase preter una modica quantitas que fuit implicata in consecracione predicta. /97/

COREVONT

[F° 50^b] Die martis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Corevont existentem de presentacione prioris sancti Marii Lausannensis, habentem octo focos, bonos parrochianos preter duos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Berthodi qui non residet, sed desservire facit per dompnum Aymonem Barba. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo absque sindone, sed in panno sirico et extra firmam custodiam. Et sequencia difficiunt, videlicet ciboria tria, duo erea et unum vitreum, item scrineum cum clavi etc., item una vitria, item tectus supra portam anteriorem, item missale indiget religatura et ecclesia copertura et reformacione quia in omnibus suis partibus minatur ruinam. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione, videlicet ciboriorum, missalis et scrinei infra Pascha, coperturam et reformacionem ecclesie fiendam infra Michaelis, prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunicacionis quatenus premissa infra terminos predictos reparent et construi faciant, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat etc. Super excommunicatis ut precedenti.

SANCTI CIRIACI

Eadem die fuit visitata per d^nos commissarios parrochialis ecclesia de Sancto Ciriaco collacionis domini nostri Lausannensis episcopi racione prioratus S^ti Marii habentem XXVIII focos, bonos parrochianos, nullos /98/ excommunicatos, cuius est curatus dompnus Jordanus de Grangia canonicus Lausannensis qui non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem de Demores capellanum. In qua reperierunt omnia sacramentalia extra firmam [F° 51^a] custodiam, corpus Cristi in vase ligneo. Et subscripta difficiunt, videlicet duo ciboria erea ad conservandum et aliud infirmis defferendum, item unum scrineum ligneum cum clavi in quo omnia sacramentalia serventur sub firma custodia, item breviarium, missale et salterium indigent religatura, item turibulum indiget reparacione, item et pax indiget repictura, item non sunt cultine pro tempore quadragesimali, item et tectus supra portam anteriorem, item et parvis in fonte baptitorii, item crucifixus. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa omnia infra Pascha reparent et construi faciant sub excommunic. pena, ipsis presentibus et audientibus. Et curato quatenus moneat.

Nota quod parrochianorum relacione idem vicarius est publicus concubinarius tenens publice unam focariam in domo parrochiali, potans libenter. Cui est inhibitum ne ulterius cum dicta concubina modo quovis participet celebrans bis in die dominica. Item idem vicarius sepelliit duos ab ipso genitos infra cancellum dicte ecclesie. Item est dicto curato iniunctum quatenus infra proximum festum Nativitatis Domini sibi de alio vicario provideat et dictum eius jam vicarium lapso dicto festo in eadem parrochiali ecclesia ulterius celebrare nec desservire permittat sub pena excommunicacionis. /99/

COMBREMONT

[F° 51^b] Die mercurii sequenti que fuit mensis decembris visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Combremont presentacionis decani Viviaci habentem circa L focos, bonos parrochianos preter tres excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Grilydort (Gerlydort). In qua reperierunt corpus Cristi et alia sacramentalia in vase et sindone decentibus sub firma custodia. Et sequencia in eadem difficiunt, videlicet unum vas metalleum in quo corpus Cristi portetur infirmis, item et tectus supra portam anteriorem, item indes, item crux erea, item officium Eukaristie, item vitria indiget reparacione, item et campanile indiget recopertura, item et scrineum ligneum cum clavi ponendum supra altare in quadro altaris in quo sacramentalia serventur, item graduale. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione, videlicet vasis metallei, tectus, vitrie, turibuli, scrinei, officio eukaristie, scrinei infra proximum festum Pasche et ceterorum infra unum annum proximum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus.

Super excommunicatis est eidem curato iniunctum ut precedenti.

In dicta parrochiali ecclesia est constructa quedam capellania in honorem conceptionis beate Marie virginis fundata per Amedeum de Combremont quondam, cuius est rector dompnus Johannes Pidou qui tenetur in eadem qualibet ebdomada celebrare quatuor missas pro quibus /100/ annuatim percipit decem libratas terre, que est sufficienter ornata.

[F° 52^a] Eadem die fuit visitata capella de Tretorens filia de Combremont et de Muris, in qua difficiunt infrascripta et repertum fuit corpus Christi in vase ligneo et ecclesia male coperta. Pro quorum reparatione parrochiani fuerunt iniuncti infra Nativitatem beati Johannis Baptiste.

MURIS

Die mercurii predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Muris presentacionis canonicorum Sancti Nicolay domus episcopalis Lausannensis habentem XVII focos, bonos parrochianos preter duos excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Hudricus Brissola. In qua reperierunt altaretium fractum et eukaristiam in vase ligneo et absque firma custodia. Et sequentes fuerunt deffectus reperti, videlicet quod non erat vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item aliud vas ereum pro dicto corpore infirmis defferendo, item scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item turibulum et vitrie indigebant reparacione. Pro quorum deffectuum constructione et reparacione videlicet lapis altaris infra Nativitatem Domini et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa reparent et construi faciant sub pena excommunic., ipsis presentibus et audientibus, et curato, etc.

Super excommunicatis fuit eidem curato iniunctum ut precedenti. /101/

GRANGES

[F° 52^b] Die jovis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Granges existentem de presentacione prepositi Lausannensis, habentem circa CXL focos, bonos parrochianos preter [ … ] qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Girardus Bataillard canonicus Lausannensis qui non residet, sed in ea desservire facit per dompnum Vullielmum Chastel. In qua corpus Cristi reperierunt in vase ligneo et panno sirico sub tamen firma custodia. Et subscripta in eadem difficiunt, videlicet duo vasa metallea, unum ad corpus Cristi conservandum et alium ad idem corpus infirmis defferendum, item scrineum ligneum cum clavi, item vas vitreum ad illud corpus in die Eukaristie portandum, item vitrie indigent reparacione, item difficiunt ogive in muro a parte ante, item turibulum, vexillum, missale, item et ecclesia ob deffectum coperture minatur ruinam. Pro quorum deffectuum reparacione et constructione, videlicet vasorum et scrinei lignei infra Pascha, ogivarum et reparacione tectus ecclesie infra Michaelis et vexilli, turibuli ac missalis notati infra triennium prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos reparent sub pena excommunicationis, ipsis presentibus et audientibus, et vicario et curato absenti quatenus moneat, etc.

Notandum est quod domus parrochialis est male coperta et edifficata. Pro cuius reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt vicario predicto quatenus infra Michaelis missionibus curati de argento et pecuniis firme eiusdem /102/ ecclesie ipsam domum reparet et recoperiat usque ad quantitatem decem librarum.

[F° 53^a] In dicta parrochiali ecclesia est constructa quedam capellania in honorem sancti Nicolay fundata per quondam Catherinam de Corvet, cuius est rector dompnus Jacobus de la Follaz, qui tenetur in eadem qualibet ebdomada quinque missas celebrare, pro quibus percipit annuatim decem libratas terre et dimidium modium frumenti.

Nota quod quidam qui fuit curatus dicte parrochialis ecclesie eidem ecclesie annuatim dedit LX solidos quos assignavit super una vinee posa, super quibus videatur littera donationis.

SUPERPETRAM

Die jovis predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Suprapetram existentem de collacione reverendi patris domini Lausannensis episcopi, habentem circa XL focos, bonos parrochianos et nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Cristinus Marron qui certo temporis spacio in eadem non residet, sed de presenti residet. In qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod difficiunt duo vasa, unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, et aliud ad idem corpus in die Eukaristie portandum. Pro quorum reparacione parrochianis fuit per dominos commissarios iniunctum infra Pascha, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato, etc. /103/

DINISIEZ

[F° 53^b] Eadem die visitarunt prenominati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Dinisiez existentem de presentacione prioris sancti Marii Lausannensis habentem XXIIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Roiolat. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ereo in quadam magna archa immunda cum fractionibus multis. Sequencia difficiunt in eadem, videlicet duo vasa, unum ereum et unum vitreum, item scrineum cum clavi, item breviarium indiget religatura et ecclesia reformacione. Pro quorum reparacione, videlicet omnium, excepta ecclesie reformacione, infra Pascha, et dicte reformacionis ecclesie infra Michaelis prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunicacionis quatenus premissa infra terminos predictos reparent et construi faciant, ipsis presentibus, audientibus, et curato, etc.

TIERENS

Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Tierens existentem de presentacione predicta, habentem LVI focos, bonos parrochianos et nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. de Ogens antenatus. In qua corpus Cristi fuit repertum in vase ereo involutum in panno sirico. Et subscripta in eadem difficiunt, videlicet vasa duo, unum vitreum, et unum ereum, item et turibulum indiget reparacione et eciam vitrie. Pro quorum reparacione et constructione fuit parrochianis iniunctum infra Pascha, etc. /104/

[F° 54^a] Nota quod redditus altaris in dicta parrochiali ecclesia constructi fuerunt per d^nos commissarios sub eorum manus tradicti curato dicti loci donec et quousque rector eiusdem deffectus factos eo quod ut tenetur minime celebravit adimpleverit, qui redditus ascendunt ad quantitatem VII librarum vel circa.

CHASPELLA VOUDANNA

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Chappalla Voudanna existentem de presentacione prioris de Montepresbytero habentem XX focos bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Croscel. In qua reperierunt sanctam Eukaristiam in vase ligneo et sindone non decenti et absque firma custodia, ceteraque alia sacramentalia. Et sequencia in eadem difficiunt, videlicet tria vasa, duo erea et unum vitreum, item scrineum, item et due vitrie, item capitale supra portam anteriorem, item breviarium indiget religatura et turibulum reparacione. Pro quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. quatenus premissa infra Penthecostes reparent et construi faciant, ipsis presentibus, audientibus, et curato, etc.

Nota quod in dicta ecclesia sunt quamplurime arche super quibus tollendis habentes fuerunt moniti quatenus tollant infra XV dies etc., et lapso termino nisi moniti paruerint evitentur velut excommunicati.

BERCHIER

[F° 54^b] Die veneris predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Berchie existentem /105/ de presentacione prioris sancti Marii Lausannensis, habentem circa L focos, bonos parrochianos preter XII excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus P. de Tierens contra quem parrochiani in scriptis denuntiaverunt ut in quodam rotulo papiri inferius copiato continetur. In qua difficiunt sequencia, et corpus Cristi reperierunt in vase ligneo extra firmam custodiam. Fiant vasa tria, item scrineum ligneum cum clavi etc., item tectus, parvis in fonte baptitorii, vexillum, crux erea, tres vitrie, idrie et turibulum indigent reparacione et indes religatura. Pro quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. quatenus premissa omnia infra unum annum adimpleant et construi faciant, exceptis tribus vasis et scrineo, quos sub eadem pena infra Pascha adimplere et reparare teneantur, et curato, etc.

Super excommunicatis est eidem curato iniunctum ut precedenti.

Sequuntur contenta in rotulo per parrochianos de Berchie contra curatum producto. (Lacune dans le texte.)

ORSENS

[F° 55^b] Die sabbati sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Orsens existentem de collacione reverendi patris domini nostri Lausannensis episcopi, habentem XXXIIII focos, bonos parrochianos preter unum excommunicatum qui sententiam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Hugo Buricheti qui non residet, sed desservire facit per dompnum /106/ Franciscum Jaquerii. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sindone decentibus sub firma custodia. Sequencia in eadem difficiunt, videlicet vasa duo, videlicet unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item scrineum ligneum cum clavi, item officium Eukaristie pro omnibus horis, item responsorium indiget religatura, item et tectus supra portam anteriorem. Pro quorum deffectuum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparent et construi faciant, item et infra unum annum fieri faciant unam crucem eream et indes sub eadem pena, ipsis parrochianis presentibus, audientibus et consentientibus.

Nota super citerno domui de Orsens ecclesie contiguo cuius intragium est per navem ecclesie.

Item nota super iniunctione facta curato dicti loci super hedifficacione domus parrochialis quod eidem fuit iniunctum quod infra quatuor annos eam reheddificet. In cuius reheddificacione quolibet anno dictorum quatuor annorum implicare teneatur X libras.

[F° 56^a] In predicta parrochiali ecclesia est constructa quedam capellania in honorem sancti Nicolay fundata per Petrum de Orsens quondam, cuius sunt rectores dompni Rodolphus et F. Jaquerii, in qua debent celebrare cothidie unam missam alternative pro quibus percipiunt annuatim quilibet V modia medii frumenti medii avene et centum solidos Lausannenses. /107/

PAILLIE

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Palie existentem de presentacione canonicorum sancti Nicolay domus episcopalis Lausannensis, habentem XVIII focos, bonos parrochianos preter duos excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Aymo Burribex. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo extra firmam custodiam et panno sirico. Sequencia in eadem difficiunt, videlicet vasa tria, item scrineum, etc., item tectus supra portam anteriorem, item et salterium indiget religatura. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha adimpleant et reparent sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus, audientibus, et curato quatenus moneat, etc.

Super excommunicatis est eidem curato iniunctum ut precedenti.

Nota quod cancellum dicte ecclesie et una pars muri dicte ecclesie minantur ruinam. Super quibus reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus infra triennium premissum cancellum et partem muri reforment vel faciant reformare.

WARENS

[F° 56^b] Die dominica sequenti que fuit [ … ] dies dicti mensis visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Warens presentacionis prioris sancti Marii Lausannensis habentem XLII focos, bonos parrochianos preter IIII^or excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt /108/ ultra annum, cuius est curatus dompnus Franciscus de Dulchia qui non residet sed desservire facit per dompnum Johannem Bolliet. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo et non sub firma custodia et in panno sirico absque sindone munda. Sequencia in eadem difficiunt, videlicet vasa tria et scrineum, etc., item tectus supra portam anteriorem, item breviarium indiget religatura, item et turibulum reparacione, item fiat crux erea. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet omnium, excepta cruce, prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt infra Pascha et crucis constructione infra annum parrochianis sub pena excommunic., ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc.

Nota quod fontes baptismatis fuerunt reperti absque clavi et clausura firma. Sed fuit parrochianis iniunctum quatenus fieri faciant clavem et seram infra Nativitatem Domini. Super excommunicatis fuit iniunctum ut precedenti.

CORCELLES

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Corcelles existentem de presentacione capituli Lausannensis habentem XIX focos, bonos parrochianos preter duos excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus Petrus de Puteo capellanus qui de novo in eadem fuit institutus. In qua reperierunt corpus Cristi extra firmam custodiam in vase ereo et sindone munda. Et sequencia in eadem difficiunt, videlicet [F° 57^a] vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item vas vitreum, item scrineum ligneum cum clavi, /109/ item tectus supra portam anteriorem, tres vitrie, clavis in fonte baptitorii, item et reformare crucifixum, item et foderare trabaturam supra altare de laonibus, item et refacere breviarium in communi, item et religare salterium, item et clavis in fontibus, item et reformare ecclesiam interius. Pro quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Michaelis reparent sub pena excommunicat. et construi faciant, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat.

Super excommunicatis eidem curato fuit iniunctum ut precedenti.

ESCHALENS

Die lune sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Eschalens presentacionis abbatis Montisbenedicti habentem XXXV focos, bonos parrochianos preter unum excommunicatum qui sententiam excommunicationis sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus [ … ]. In qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod corpus Cristi erat in vase ligneo, etc. Sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, item et tectus supra portam anteriorem, item et unum breviarium. Super quorum reparacione, videlicet vasorum infra Pascha et breviarii infra proximum triennium, etc., prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa adimpleant et reparent et curato quatenus moneat, etc.

Super excommunicatis est curato iniunctum ut precedenti. /110/

POLIEZ LOZ GRANT

[F° 57^b] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Polie loz Grant presentacionis predicte habentem XVIII focos, bonos parrochianos preter duos excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Blanchou. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo extra firmam custodiam. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, item scrineum ligneum cum clavi, etc., item et religare breviarium, item et due ogive in muro cancelli. Pro quorum reparacione videlicet ogivarum constructione infra Michaelis et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunic. quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis est curato iniunctum ut precedenti.

SUGNYENS

Die lune predicta visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sugniens presentacionis capituli Lausannensis cuius est curatus dompnus Petrus Girardi, habens X focos, nullos excommunicatos. In qua reperierunt omnia sacramentalia extra firmam custodiam, corpus Cristi in vase ligneo. Sequencia difficiunt in eadem, videlicet vasa duo erea, unum ad corpus Cristi conservandum, et aliud ad idem corpus infirmis defferendum, item vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item scrineum ligneum cum clavi in quo omnia sacramentalia serventur sub firma custodia, item /111/ tectus supra portam anteriorem, item tres vitrie. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparent et construi faciant sub pena excommunic., ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat, etc.

VILLAR MENDRA

[F° 58^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Villar Mendra existentem de presentacione prioris Lustriaci, habentem IIII focos, bonos parrochianos, cuius est curatus Johannes de Sancto Ypolito. In qua reperierunt, attenta parrochia et loco, omnia bene disposita.

BOCTENS

Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Boctens presentacionis abbatis de Thela habentem XXXIII focos, bonos parrochianos preter unum excommunicatum qui sententiam sustinuit ultra annum, cuius est curatus Jordanus de Warens. In qua reperierunt sacramentalia extra firmam custodiam, corpus Cristi in vase ligneo. Sequencia eciam difficiunt in eadem, videlicet vasa duo erea, unum ad conservandum et alium ad defferendum, item scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item vas stanneum ad oleum infirmorum conservandum, quia in vase vitreo fuit repertum, item vexillum, item breviarium indiget religatura et proserium copertura ac graduale, item et non sunt cultine. Pro quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus /112/ premissa infra proximum festum Penthecostes reparent et construi faciant sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat. Super excommunicatis est iniunctum curato ut precedenti.

ASCENS

[F° 58^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Ascens presentationis abbatis Habundancie, habentem LXIIII focos, multos excommunicatos, cuius est curatus frater Berthetus de Boveto (Boneto ?), qui non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem de Crissie. In qua reperierunt sacramentalia extra firmam custodiam, corpus Cristi in vase ligneo. In qua difficiunt sequencia, videlicet vas ereum ad deferendum infirmis, item scrineum ligneum cum clavi, item turibulum indiget reparacione et ymago sancti Germani repictura. Item ogive due in muro cancelli a parte posteriori, item officium Eukaristie, item et breviarium quod est ad usum ordinis sancti Augustini religetur. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet vasorum et scrinei infra Pascha et ceterorum infra Michaelis dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant et reparent sub pena excommunicationis, ipsis presentibus, audientibus, excepto de breviario quod infra annum fieri faciant. Et curato quatenus moneat, etc.

MORRENS

[F° 59^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Morrens presentacionis rectoris hospitalis sancti /113/ Johannis Lausannensis, habentem XI focos, bonos parrochianos preter sex excommunicatos qui sententiam ultra annum sustinuerunt, cuius est curatus dompnus Johannes Ramel. In qua reperierunt omnia sacramentalia extra firmam custodiam, corpus Cristi in vase ligneo. Sequenciaque difficiunt in eadem, videlicet ciboria tria, duo erea et unum vitreum, item scrineum ligneum cum clavi, item et salterium indiget religatura. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Pasche reparari et construi faciant sub excommunicationis pena, ipsis presentibus et audientibus. Et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis est eidem curato iniunctum ut precedenti.

CHESAUL

Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Chessaul collacionis domini mei Lausannensis episcopi, habentem XXII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Mediavilla. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo extra firmam custodiam. Sequencia difficiunt in eadem, videlicet duo ciboria erea, item scrineum ligneum cum clavi, item unum breviarium, item et cancellum reparacione indiget. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa, videlicet vasa et scrineum, infra proximum festum Pasche, breviarium et reparacionem cancelli infra duos annos reparari et construi faciant sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat. /114/

Nota quod est curato inhibitum ne ulterius curam secularem super cimisterium tenere permictat nec eam exercere.

MAY

[F° 59^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de May collacionis predicte habentem XIIII focos, bonos parrochianos preter unum qui sententiam excommunicacionis ultra annum sustinuit, cuius est curatus dompnus Henricus Papani. In qua reperierunt corpus Cristi et omnia sacramentalia sub firma custodia in vase tamen ligneo. Et sequencia difficiunt in eadem, videlicet tria ciboria, duo erea et unum vitreum, item scrineum ligneum cum clavi, item due vitrie et relique indigent reparacione, item legendarium quod adiungatur cum antiphonario, item et missale indiget religacione, item tectus supra portam anteriorem, item et unum breviarium novum. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet breviarii infra duos annos, et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos prescriptos reparent et construi faciant sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

PRILLIEZ

Die mercurii predicta visitarunt ecclesiam parrochialem de Prillie presentacionis prepositi Lausannensis, habentem XXVIII focos, bonos parrochianos preter unum /115/ excommunicatum qui sententiam ultra annum sustinuit, cuius est curatus dompnus Vullielmus Bergerii. In qua reperierunt corpus Cristi in scrineo ligneo cum clavi. Sequencia difficiunt, videlicet tria ciboria, duo erea et unum vitreum, item scrineum magnum, item due vitrie, item breviarium indiget reparacione, item tectus supra portam anteriorem, item lanterna, item crux erea. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus sub pena excommunicacionis premissa infra Pascha faciant construi et reparari, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

CRISSIER

[F° 60^a] Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Crissier collacionis domini mei Lausannensis episcopi, XXXIIII focos habentem, bonos parrochianos, cuius est curatus dompnus Johannes de Montoux. In qua reperierunt sacramentalia sub firma custodia, corpus Cristi in vase ligneo. Sequencia difficiunt in eadem, videlicet duo ciboria erea, item missale indiget religatura, item tectus supra portam anteriorem. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Purificationem reparari et construi faciant sub pena excommunic., et curato quatenus moneat, etc.

Nota quod parrochianorum relacione curatus predictus tenet publice in domo parrochiali mulierem que ab eodem multos suscepit gradientes. Cui est iniunctum sub pena excommunicationis, privacionis beneficii sui et XXV marcharum /116/ argenti applicandarum, etc., quatenus infra octo dies proximos eam a consortio eiusdem expellat nec ulterius cum eadem contactu illicito converset.

VULFFLANS VILLA

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Vouflens villa collacionis domini mei Lausannensis episcopi, habentem XXII focos, bonos parrochianos preter tres excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Guido de Villarsel. In qua reperierunt omnia sacramentalia extra firmam custodiam, corpus Cristi in vase et sindone decentibus. Sequencia in eadem difficiunt, videlicet duo ciboria, unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum et unum vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia serventur sub firma custodia, item turibulum, item ydrie, item vitrie due, item cultine, item eciam ecclesia minatur ruinam. Pro quorum reparacione et constructione videlicet vitriarum fiendarum et ecclesie reparande infra Michaelis et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa sub pena excommunicacionis adimpleant.

SANCTO GERMANO

[F° 60^b] Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Sancto Germano collacionis domini mei Lausannensis, habentem XXXVIII focos, bonos parrochianos, cuius est curatus dompnus Petrus Joly. In qua reperierunt sacramentalia sub firma custodia et corpus Cristi in /117/ vase ligneo. In qua subscripta difficiunt, primo tria ciboria, etc., item cultine pro tempore quadragesimali, item tectus supra portam anteriorem, item una vitria, item crucifixus cum suis imaginibus, item ecclesia minatur ruinam. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus sub pena excommunic. premissa omnia infra Pascha reparent et construi faciant, excepta reparacione ecclesie, pro qua fuit eis iniunctum quatenus hinc ad Michaelis ad dictamen unius boni lathomi et curati in partibus quibus ruinam minatur reparari eamdem faciant. Et curato quatenus moneat, etc.

ECHANDENS

Eadem die visitarunt capellam de Echandens cuius medietas est dicto curato et alia medietas curato de Preverenges. In qua reperierunt corpus Cristi extra firmam clausuram in vase ligneo. In qua fiant vasa tria, etc., item scrineum cum clavi, item tectus supra portam anteriorem, item una parva vitria, item et breviarium indiget reparacione, item et eciam una vitria magna. Pro quorum reparacione iniunxerunt parrochianis dicti loci quatenus premissa infra Penthecostes reparent sub pena excommunicacionis. Item nota quod sunt sex excommunicati qui sententiam sustinuerunt ultra annum. Quibus curatus est iniunctus quatenus moneat ut infra terminum predictum se absolvi procurent. Quod nisi fecerint referat, etc.

[F° 61^a] In dicta capella sunt constructe due capellanie, videlicet una in honorem sancti Blasii fondata per Stephanum de Eschagnens cuius est rector dompnus /118/ Johannes curatus de Tallochina, qui tenetur in ea celebrare qualibet ebdomada tres missas pro quibus percipit LX solidos et circa duas posas vinee, que est decenter ornata.

Item capellania in honorem sancti Georgii constructa, fundata per Petrum Mochet, cuius est rector curatus de Preverenges qui tenetur celebrare qualibet ebdomada unam missam pro qua percipit circa LX solidos.

ESCUBLENS

Sabbato sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Escublens presentacionis prioris Sancti Sulpicii habentem XXXVIII focos, bonos parrochianos preter unum excommunicatum qui sententiam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Stephanus Laniczot qui non residet, sed desservire facit per dompnum Nicodum de la Cutura qui est homo male vite et concubinarius. In qua reperierunt omnia sacramentalia extra firmam custodiam, corpus Cristi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet duo vasa erea, item scrineum ligneum cum clavi, item et cancellum ob ruinam cecidit. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra duos annos reparent et cancellum refici faciant sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus, audientibus et consentientibus, et curato quatenus moneat etc. Super excommunicatis ut precedenti.

Nota quod prior Sancti Sulpicii predictus percipit omnia emolumenta, propter quod non est sufficiens cura pro servicio in eadem debito. /119/

Nota eciam quod curatus non habet (litteram) de non residendo nec eciam addicionem constitutionum.

Item vicarius fuit diu ex parrochianorum relacione concubinarius. Cui est iniunctum quod expellat et curato quod sibi provideat de alio vicario.

VIZI

[F° 61^b] Eadem die visitarunt Vizi existentem de presentacione capituli Lausannensis, habentem XXXVI focos, bonos parrochianos preter unum excommunicatum qui sentenciam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus Cuat qui non residet, sed desservire facit per dompnum Franciscum Buty. In qua reperierunt corpus Cristi absque firma custodia in vase ligneo. Sequencia difficiunt in eadem, videlicet duo ciboria, unum ereum ad corpus Cristi conservandum, et aliud vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item scrineum ligneum cum clavi, etc., item turibulum reparacione indiget et crucifixus repictura, cum quo fiant due ymagines, item tectus supra ecclesiam, item ecclesia interius et exterius indiget reparacione et dealbacione. Pro quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus infra proximum festum Penthecostes premissa reparent et construi faciant sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et consentientibus. Et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicato ut precedenti. /120/

LUSTRIACI

Die martis ante Nativitatem Domini nostri Jesu Cristi visitarunt ecclesiam parrochialem Lustriaci, quod solum est unum altare constructum extra eorum ecclesie prioratus, existentem de presentacione prioris Lustriaci, habentem circa CC focos, bonos parrochianos preter XXVI excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus de Molata. In qua reperierunt sacram Eukaristiam penes priorem et in sui potestate retro magnum altare conventuale in quodam magno scrineo ligneo cum clavi, videlicet cum tanta quantitate quod in eodem erant ultra CCC persone consecrate. Item [F° 62^a] supra altare predictum reperierunt Eukaristiam in quodam vase ferreo absque custodia firma et sindone. A quo curato dⁿⁱ commissarii petierunt an Eukaristiam, quando necesse est, possit habere in suo libero arbitrio, qui dixit quod non, sed cum eam habere vult de nocte, oportet surgere sacristam dicti prioratus, qui dicto curato eukaristiam ministrat. Igitur dⁿⁱ commissarii ordinarunt fieri in muro in quadro altaris parrochialis unum armarium decenter et cum clausura ornatum, in quo curatus Eukaristiam sacram reponat sibi tempore necessitatis ministrandam, quod armarium per parrochianos fieri jusserunt unacum duobus ciboriis metalleis, uno pro Eukaristia servanda et alio pro eadem infirmis defferenda. Super quibus de eorum consensu fuerunt iniuncti ut infra Pascha premissa fieri et construi faciant sub excomm. pena. Item super excommunicatis fuit curato iniunctum ut precedenti. /121/

OCHIEZ

Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Ochie presentacionis capituli Lausannensis habentem V focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Petrus Bugnyet Lausannensis capellanus. In qua reperierunt sacramentalia absque firma custodia in vase ligneo, eukaristiam. In qua difficiunt sequencia, videlicet vasa duo, unum ereum ad Eukaristiam servandam, item vas vitreum ad eamdem in die Eukaristie portandam, item scrineum ligneum, item due ymagines cum crucifixo, item tectus supra portam anteriorem, item et missale indiget religatura. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Penthecostes reparare faciant et construi sub pena excommunicacionis.

PRIORATUS LUSTRIAGI

[F° 62^b] Die martis ante Nativitatem Domini predictam prefati dⁿⁱ commissarii intraverunt chorum prioratus pro visitacione fienda eciam et domum prioratus. Quibus prior et monachi ipsius conventus dixerunt eos fore exemptos a visitacione, nichillominus eosdem dominos commissarios cum eorum comictiva caritative receperunt, expensas unius prandii ministrando. Tamen prefati dⁿⁱ commissarii assignaverunt ipsis priori et monachis terminum unius mensis ad docendum de exemptione et privilegio allegato et Reverendum dominum nostrum Lausannensem, si tunc in dyocesi Lausannensi fuerit, informandum, si vero non fuerit, ipsis dominis visitatoribus dictam exemptionem et privilegia exhibendum. (Lacune.) /122/

VILLETA

[F° 63^a] Dominica post festum Circoncisionis Domini que fuit tercia dies Januarii 1417 fuit visitata parrochialis ecclesia de Villeta presentacionis prioris Lustriaci, habentem circa CC focos, bonos parrochianos, preter sex excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus d^nus Aymo de Sala officialis Lausannensis qui non residet sed desservire facit per dompnum Johannem Morier. In qua corpus Cristi fuit repertum in vase ligneo extra firmam custodiam. Et sequencia difficiunt, videlicet duo ciboria erea, unum scrineum cum clavi, item indes, item quatuor vitrie, item salterium et missale religatura indigent, item et ceteri libri religatura et reparacione indigentes religentur et reparentur, item unum breviarium novum fiat, item et turibulum reparetur. Super quorum reparacione et constructione prefati dⁿⁱ commissarii fecerunt iniunctiones subscriptas. Primo quod infra proximum festum Pasche parrochiani fieri faciant omnia prescripta, excepto breviario quod fiat infra annum. Item ordinarunt dⁿⁱ commissarii infra dictum terminum reparari ecclesiam in locis necessariis et transmutari fontes ante altare sancti Anthonii, et hoc sub pena excommunicacionis, et casu quo parrochiani infra terminos predictos non adimpleverint, lapso quolibet termino, evitet curatus et vicarius parrochianos tamquam excommunicatos. Super excommunicatis est curato iniunctum quatenus moneat eosdem quod ipsi infra mediam quadragesimam procurent se absolvi, quod nisi fecerint infra octo dies post monicionem referat procuratori etc. /123/

Eadem die fuit visitata capella de Culie in qua difficiunt sequencia, videlicet unum vas ad corpus Cristi infirmis defferendum, item una casula decens et honesta. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra annum reparent sub pena predicta.

SIMPHORIANO

[F° 63^b] Die lune sequenti visitarunt dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sancto Simphoriano de Chaybry collacionis dⁿⁱ mei Lausannensis, habentem circa CXX focos, bonos parrochianos preter sex excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Jacobus Collombi. In qua corpus C^ti fuit repertum in vase ligneo sub tamen firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet duo ciboria erea, unum ad corpus Cristi conservandum et aliud ad idem corpus infirmis defferendum, item unum vexillum, item crucifixus indiget reparacione, cum quo fiant due ymagines, item et defficit ciballum pro corpore Cristi portando. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparent et construi faciant sub excommunicacione. Et curato super excommunicatis ut precedenti.

CORSIEZ

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Corsie collacionis predicte, habentem circa LXXX focos, bonos parrochianos, in qua interdictum auctoritate apostolica est appositum, ideo visitatio non potuit sollempniter fieri. /124/ Cuius est curatus dompnus Vullielmus Reborg. In (qua) difficiunt sequencia, videlicet unum ciborium ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum aliud ciborium vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item graduale religatura indiget, et difficiunt quinque vitrie. Pro quorum reparacione non fuerunt iniunctiones facte eo quod parrochiani erant absentes.

SANCTI MARTINI DE VIVIACO

[F° 64^a] Martis sequenti visitarunt dⁿⁱ commissarii prefati ecclesiam parrochialem sancti Martini de Viviaco habentem circa CCCC focos, existentem de presentacione dominorum capituli Lausannensis, in qua sunt circa XXXVI excommunicati qui sentenciam sustinuerunt ultra annum. Cuius est curatus dompnus Ja. de Compesio qui in domo ecclesie parrochialis non residet, sed desservire facit in ecclesia parrochiali per dompnum Johannem Fabri capellanum. Qui curatus litteram non habet de non residendo nec vicarius de serviendo. In qua difficiunt sequencia, videlicet missale, antiphonarium et salterium antiquum reparacione et religatura indigent, item et unum aliud salterium fiat, item et ydrie fiant. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa, videlicet missale novum fieri faciant hinc ad festum Nativitatis beati Johannis Baptiste et reliqua hinc ad Pascha sub excommunicacione. Et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis est curato iniunctum ut precedenti. /125/

CAPPELLA TURRIS

Mercurii sequenti visitarunt capellam Turris de Pel que est decenter ornata.

Nota quod dⁿⁱ commissarii iniunxerunt curato predicto quatenus infra duos annos proximos implicet in edifficationem unius stube fiende in domo parrochiali et reheddificacionem cuiusdam camere dicte domus, videlicet centum florenos sub excommunic. pena.

[F° 64^b] In qua de Viviaco parrochiali ecclesia sunt constructe capellanie subscripte.

Primo capellania in honorem sancti Juliani constructa fundata per Johannem Pocterii et eius uxorem, cuius est rector d^nus P. Bellini qui in eadem tenetur celebrare qualibet ebdomada IIII missas, pro quibus percipit annuatim circa decem libratas terre et unum morcellum vinee continentem circa octo fossoratas.

Item capellania in honorem sancti Dionisii constructa fundata per Jordanum Anthonii, cuius est rector P. Mugneri, qui tenetur celebrare sex missas, pro quibus percipit circa XV libratas terre.

Item capellania in honorem sancte Trinitatis constructa fundata per Boletum de Tavel que nundum est dotata. In qua desservit Jo. Ponget, cui est inhibitum quod nisi infra annum fuerit sufficienter dotata quod ulterius lapso anno non desserviat.

Item capellania in honorem sancti Jacobi constructa fundata per quondam Jaquetum de Bossonens, cuius est rector filius qui [ … ] non est in sacris ordinatus, sed /126/ in ea desservire facit per dompnum Jordanum de Brent qui in eadem celebrare tenetur tres missas pro quibus percipit circa VII libratas terre.

[F° 65^a] Item capellania in honorem sancti Petri constructa fundata per Jordanum Musardi, cuius est rector Jacobus Lamberti qui in ea desservire facit per Nycodum dou Rein qui tenetur celebrare tres missas pro quibus percipit circa VII libratas terre.

Item capellania in honorem sancte Katherine constructa fondata per quondam dompnum Cuenoz curatum Viviaci, cuius rectores sunt Jo. Rogier et Angellinus Forelli qui tenentur celebrare alternatis vicibus, in qua non est calix. Ideo dⁿⁱ commissarii posuerunt redditus dicte capelle ad manus domini usque hiidem rectores providerint de calice.

Item capellania in honorem beate Marie virginis constructa fondata per Jordanum Castiodi, cuius est rector Aymo Sorans qui tenetur celebrare tres missas pro quibus percipit unum morcellum vinee continentem circa decem fossoratas vinee et dimidium modium frumenti.

Item capellania in honorem sancti Barnabe constructa fondata per confratres confratrie Sancti Spiritus, cuius est rector P. Bellini qui tenetur celebrare unam missam pro qua percipit L solidos annuales, que est sufficienter ornata, excepto de missali.

Item capellania in honorem sancti Laurentii constructa fundata per quondam cuius nomen ignoratur, cuius est rector curatus de Mustruaco qui in ea desservire facit per Angellinum Forelli, qui desserviens redditus ignorat et omnimode fundacionem et dotacionem. /127/

[F° 65^b] Item capellania in honorem sancti Johannis Euuangeliste constructa fundata per Jordanum Grossi, cuius est rector Guillelmus Grossi qui non est in sacris ordinatus, sed desservire facit per Ja. Arguister qui tenetur celebrare tres missas, qui desserviens reddituum valorem ignorat.

Item capellania in honorem sancti Nicolay constructa fundata per Petrum Ancellin, cuius est rector Jo. Fabri qui tenetur celebrare tres missas pro quibus percipit VII libratas terre et unum morcellum vinee continentem circa VII fossoratas. Nota quod Michel de Goionay percipit quosdam redditus dicte capelle legatos.

Item capellania in honorem sancti Michaelis constructa fundata per Perrodum de Goionay, cuius sunt rectores Ja. Arguister et Hugo Grest, qui Ja. Arguister tenetur celebrare in ea tres missas pro quibus percipit circa VII libratas terre, et Hugo Grest tenetur celebrare quinque missas pro quibus percipit circa X libratas terre.

Item capellania in honorem beate virginis Marie constructa fundata per Jacolodum de Tavel, cuius est rector Aymo de Curia qui tenetur celebrare tres missas pro quibus percipit circa XVI fossoratas vinee et unam domum.

[F° 66^a] Item capellania in honorem sancti Alexii constructa fundata per quemdam cuius nomen ignoratur, in qua non fuerunt rectores inventi.

Item capellania in honorem beate Marie Madelennes constructa fundata per Joannem Tornerii, cuius est rector Ja. de Costel qui tenetur celebrare tres missas pro quibus percipit C solidos annuales. /128/

Item capellania in honorem sancte Crucis constructa fundata per Borcardum et Perrodum de Villarsel, cuius est rector Claudius filius Aymoneti de Pallexiou qui in sacris non est ordinatus, qui facit desservire per Nicodum dou Rein qui celebrare (tenetur) tres missas, pro quibus percipit dimidium modium vini et dimidium frumenti una cum XL solidis annualibus.

VILLANOVA

[F° 66^b] Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Villanova presentacionis abbatis Alteripe habentem circa CXX focos, bonos parrochianos preter [ … ] excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius curatus est d^nus P. de Balmis. In qua reperierunt corpus Cristi in vase, clausura et sindone condecentibus. Et difficiunt sequencia in eadem, primo unum scrineum ligneum cum clavi in quo sacramentalia omnia serventur sub firma custodia, item due ymagines cum crucifixo, item vas in quo corpus Cristi portatur in die Eukaristie indiget reparacione, item una vitria, item turibulum reparacione indiget, item ydrie fiant, item yndes, item missale et duo salteria religatura indigent, item et difficit parvis in fontibus, item ecclesia in quibusdam suis partibus reparacione indiget. Pro quorum reparacione et constructione videlicet [ … ] (Lacune.)

[F° 67^a] Primo capellania in honorem sancti Johannis Euuangeliste constructa fundata per illos de Novasella, cuius est rector Claudius de Balmis clericus qui in eadem /129/ tenetur tres missas celebrare, pro quibus percipit circa XIIII fossoratas vinee, IIII sextaria vini annualia, quamdam lescheriam prati et XII solidos annuales, que non est sufficienter ornata, sed ordinatum est per d^nos commissarios in eadem fieri unum calicem de emolumentis eiusdem.

Item capellania in honorem beate Marie virginis constructa fundata per quemdam cuius curatus nomen ignorat, in qua curatus tenetur desservire facere duas missas, pro quibus percipit IX cupas frumenti, unum caponem et XXX solidos annuatim, que non est ornata.

Item capellania in honorem sancti Nicolay constructa fundata per dictum Pactini, cuius est rector Nicodus Borgesii, qui in eadem tenetur qualibet ebdomada tres missas celebrare, pro quibus percipit XX cupas frumenti, dimidium modium vini, L solidos annuales et circa duas fossoratas vinee, que non est de calice nec de libro sufficienter ornata, igitur ordinarunt dⁿⁱ commissarii fieri unum missale infra annum. Item quod cum rector participet cum villa in medietate unius calicis, quod conveniat quod sit de capella, alias fieri faciat infra Pascha unum unius marche ponderis.

Predicta capella vacat et nundum est rector institutus.

[F° 67^b] Item capellania in honorem beate virginis Marie constructa fundata per dictum Petrum de Chastel, cuius dicit se esse rectorem P. de Mongneta et P. de Lila, et ideo quod non apparet curato ipsos sive alterum ipsorum esse rectorem dicti altaris in eadem desservire facit duas missas pro quibus percipit annuatim circa CII solidos. In qua ordinarunt infra unum annum fieri per /130/ curatum unam vitriam et unum calicem ponderis unius marche argenti.

Dictus dominus Petrus resignavit predictam capellam, de presenti est rector Jo. dou Leysieu scolaris.

Item capellania in honorem sancti Petri constructa fundata per Jaquinodum Boni Hospitis et ideo quod nullus in eadem apparet rector dominus noster Lausannensis bona eiusdem per quemdam tradidit curato, ut apparet in littera.

MUSTRUACO

[F° 68^a] Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Mustruaco, presentationis domini Sabaudie comitis habentem circa CC focos, bonos parrochianos preter tres excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus P. Dou prex in qua reperierunt omnia sacramentalia decenter ornata. Sed sequencia difficiunt et sunt reparanda, videlicet antiphonarium religatura indiget, turibulum reparacione, item et due vitrie fiant una cum parve in fontibus. Pro quorum dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa reparare faciant et construi ac fieri sub excommunicacione. Et curato super excommunicatis ut precedenti.

In qua parrochiali ecclesia sunt constructe capellanie sequentes.

Primo capellania in honorem sancti Blasii fundata per curatum predictum, que nundum est dotata. Pro cuius dotacione promisit emere, si reddictus possint inveniri, decem libratas terre pro tribus missis in eadem /131/ celebrandis, videlicet infra duos annos proximos, sin antem tradere pecunias in loco securo usque ad quantitatem predictam in commendam sive deposito, donec redditus inveniantur.

Item capellania in honorem sancti Anthonii constructa fundata per quondam dompnum Petrum de Balmis dicte ecclesie parrochialis curatum, cuius est rector Vullielmus de Vernex qui in ea tenetur celebrare tres missas, pro quibus percipit decem libratas terre, que est sufficienter ornata, excepto de missali.

[F° 68^b] Item capellania in honorem sancti Jacobi constructa, cuius reddictus sub manu domini curato sunt tradicti donec ille qui asserit se esse rectorem eiusdem de titulo suo legitime docuerit.

Est rector dompnus Franciscus Gascon.

BLONAY

Die sabbati sequenti fuit visitata ecclesia parrochialis de Blonay presentacionis prioris Sancti Sulpicii, habentem circa C focos, bonos parrochianos preter sex excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes de Octrens. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo sub tamen firma custodia. In qua difficiunt sequencia, videlicet duo vasa erea, unum ad corpus Cristi conservandum, et alius ad idem corpus infirmis defferendum, item unum vas ad tenendum vasa oncionum, item officium Eukaristie, item una vitria, item due ogive que appodient cancellum, item ymagines cum crucifixo, item missale, breviarium, /132/ graduale et salterium religatura indigent. Item pro quorum reparacione, videlicet ogivarum constructione et muracione foraminis quod est inter duo cancella infra duos annos et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa reparent et construi faciant, sub excommunic. pena. Et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis est curato iniunctum ut precedenti.

In qua parrochiali ecclesia sunt constructe capellenie sequentes.

[F° 69^a] Primo capellania in honorem sancti Georgii fundata per dominum Amedeum de Blonay quondam militem cuius est rector Johannes Villars.

Item capellania in honorem sancte Crucis fundata per quondam Ysabellam filiam domini Nicodi de Blonay, cuius est rector Johannes predictus.

Item capellania in honorem sancti Laurencii fundata per curatum predictum quod ad suam volentem desservit.

Nota quod Johannes Doupra conquestus fuit de dompno Johanne Villars predicto eo quod idem dompnus Johannes uxorem dicti Johannis dou Pra velud concubinam tenet et tenuit. Qui dompnus Johannes fuit per dompnos commissarios monitus quatenus eam a suo consortio expellat nec ulterius cum eadem converset suspecto modo. Et hoc sub pena excommunicacionis.

CHASTEL

Die dominica sequenti que fuit decima (seconda) dicti mensis fuit visitata ecclesia parrochialis de Chastel, /133/ presentacionis prioris Lustriaci, habentem circa LXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. Lombardi. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, absque clausura firma. Sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, scrineum, et breviarium religatura indiget. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Pascha reparare faciant sub excommunicacionis pena.

ATHALLENS

[F° 69^b] Die lune sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Acthalens collacionis domini mei Lausannensis episcopi, habentem circa LXXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. Magnin. In qua reperierunt omnia sacramentalia et alia quecunque decenter ornata, excepto quod Cristi corpus erat in vase ligneo. Fiant vasa duo erea. Item indes indigent reparacione. Pro quorum reparacione fuit iniunctum parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparare faciant sub excommun. pena, etc.

Nota quod parrochianorum relacione idem curatus publice tenet et tenuit concubinam, cui fuit iniunctum quatenus infra mensem a consorcio suo expellat neque ulterius in loco suspecto cum eadem converset, sub excommunicacionis, decem marcharum argenti et privacionis beneficii pena.

Item nota quod parrochiani requisierunt duos commissarios quatenus monerent dompnum Johannem, rectorem /134/ capelle Sancti Georgii in dicta ecclesia constructe ut a suo consorcio expelleret quamdam mulierem quam in domo propria tenet, que ipsis videtur suspecta qui fuit ut supra per dominos commissarios monitus, etc.

Die martis sequenti nulla fuit visitatio facta quia dⁿⁱ commissarii ad requisicionem nobilium, burgensium et ceterorum Viviaci cimisterium dicti loci reconciliaverunt.

SANCTI MARTINI IN VUAUDO

[F° 70^a] Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Sancto Martino in Vuaudo, collacionis predicte, habentem circa CXX focos, bonos parrochianos preter IX excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus G. Ramelleti bacchalaureus in sacra theologia. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et clausura decentibus. Et sequencia difficiunt in eadem, videlicet vasa duo, unum ereum et vitreum, item vitrie reparatione indigent, item fiat vexillum, scabellum ante altare, ymagines cum crucifixo, crux, crux erea, turibulum et una lanterna, item indes ad dictamen curati reparentur et ecclesia interius et exterius reparetur et reformetur, item et fiat parvis in fontibus. Pro quorum reparacione videlicet vasorum, vexilli, scabelli, indes, reparacione infra Pascha et ceterorum omnium infra annum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant sub excommunic. pena, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti, etc. /135/

PALEXIEUZ

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Pallexiou presentacionis abbatis Alte Criste habentem L focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. de Oges. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo absque firma custodia cum nimia quantitate et multis fractionibus. Et sequencia difficiunt, videlicet vasea duo erea, item unum scrineum cum clavi, item et tres vitrie. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Pascha reparent sub excommunic. pena.

[F° 70^b] Idem curatus parrochianorum relacione publice tenet quamdam concubinam vocatam Agata. Qui fuit monitus quatenus eam infra tres dies proximos a consorcio suo expellat nec ulterius cum eadem contractu quocunque suspecto converset sub iuris pena et decem marcharum argenti fini, etc.

CHASTILLENS

Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Chastilliens presentacionis predicte habentem circa LX focos, bonos parrochianos preter sex excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Jacobus Juglar. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo, unum ereum ad corpus Cristi conservandum, item vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie /136/ portandum, item due ymagines cum crucifixo, et turibulum reparacione indiget, et cancellum novum reficere. Pro quorum reparacione, videlicet cancelli constructione infra Pascha in annum, et tunc fiant vitrie in fenestris fiendis et ecclesia interius et exterius dealbetur et reformetur, et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant sub excommunicacionis pena, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

PROMASENS

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Promasens collacionis domini mei Lausannensis episcopi habentem circa XCIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus G. de Eccublens qui non residet sed desservire facit per [ … ]

In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, duo erea et unum vitrium, turibulum, vas ad tenendum onciones, ydrie, duo candelabra, una decens copertura pro altari, due tabule lignee picte, una ante altare et alia supra in conspectu, due casule, una pro diebus sollempnibus et alia pro alio tempore, unum vexillum, due ymagines cum crucifixo et ymagines Beate virginis Marie et sancti Petri repictura indigent.

Item visitarunt capellam constructam infra villam Rote in qua reperierunt corpus Cristi extra firmam custodiam in vase ereo, que capella est filia dicte parrochialis ecclesie de Promassens, in qua fuerunt adiuncte certe /137/ misse, cuius capelle est rector dompnus Johannes Bron qui in eadem celebrare tenetur IIII missas pro quibus percipit circa XII libratas terre. Pro quorum deffectuum reparacione videlicet casularum, crucis, turibuli et tabularum infra duos annos et ceterorum infra Pascha prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa adimpleant sub excommunicacione.

In dicta capella Rote sunt constructe capellanie sequentes. Primo capellania in honorem beate Marie virginis fundata per Girardum de Prez, cuius est rector Johannes de Dola.

Item capellania in honorem sancti Anthonii fundata per Girardum de Prez, cuius est rector Thomas Chinuz.

MONTEPRESBITERO

[F° 71^b] Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Montepresbitero ordinis Montisiovis, cuius est rector dompnus Aymo de Moleria canonicus dicti loci Montisiovis, qui desservire facit per dompnum P. Borgeis qui non habet litteram ab ordinario de regendo. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo involuptum in panno immundissimo cum multis rebus prophanis, videlicet blado, lentibus, cum multis fractionibus et corruptionibus. In qua difficiunt sequencia, videlicet vasa duo, unum ereum et vitreum, item scrineum cum clavi, item cultine, item officium Eukaristie. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparare faciant sub excommunicacionis pena. /138/

Est notandum quod idem vicarius tenet et tenuit in domo parrochiali quamdam concubinam, cui fuit per dompnos commissarios iniunctum sub pena excommunic. et decem marcharum argenti quatenus eam expellat nec ulterius cum eadem participet contractu quocunque.

MEXIERES

[F° 72^a] Die sabbati sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Mexieres prope Joretum collacionis domini mei Lausannensis episcopi habentem circa LXV focos, bonos parrochianos preter sex excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Jacobus de Clarofonte. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et sequencia difficiunt reparanda, videlicet vasa duo erea, item vas vitreum, item due vitrie, item crucifixus, item tectus supra portam anteriorem, item indes et turibulum reparacione indigent. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha adimpleant ac fieri et reparare faciant sub excommun. pena, et curato, etc.

WUILLENS

Eadem die fuit visitata ecclesia parrochialis de Vulliens presentacionis decani Viviaci, habentem circa XXIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Hugo Barberii. In qua reperierunt corpus Cristi in vase corneo in panno sirico, et sequencia /139/ difficiunt in eadem, videlicet vas ad corpus Cristi servandum, crucifixus, due vitrie, lanterna, et turibulum reparacione indiget. Pro quorum reparacione prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Penthecosten reparare faciant sub excomm. pena et curato quatenus moneat, etc.

[F° 72^b] XVII. Die dominica sequenti visitata fuit ecclesia parrochialis de Melduno collacionis domini mei Lausannensis habentem circa CCC focos. (Lacune.)

SIENS

[F° 73^a] Die lune sequenti visitarunt dⁿⁱ commissarii predicti ecclesiam parrochialem de Siens presentacionis canonicorum Sancti Michaelis ecclesie kathedralis Lausannensis, habentem circa XXX focos, bonos parrochianos preter duos excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Girardus Porcheti. In qua Cristi corpus fuit repertum extra firmam clausuram in vase et sindone decentibus, et sequencia difficiunt in eadem, videlicet vas vitreum pro die Eukaristie, scrineum cum clavi, tectus supra portam anteriorem, officium festium novem lectionum quod legendario adiungatur et turibulum reparacione. Pro quorum premissorum deffectuum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Penthecosten reparare faciant sub excommunic. pena et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti. /140/

CULTILLIA

Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Cultillia collacionis domini mei Lausannensis episcopi habentem circa C focos, bonos parrochianos preter XII excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Anthonius Serraceni. In qua Cristi corpus fuit repertum in vase et clausura decentibus, et sequencia difficiunt, videlicet tectus supra portam anteriorem, vitrie reparacione indigent et libri omnes religatura, item et una casula decens secundum parrochiam. Pro quorum reparacione, videlicet casule infra annum et ceterorum infra Pascha dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminum predictum adimpleant sub excommunic. pena. Item unum vexillum, inde, pannus ad ponendum ante armarium in quo Eukaristie servatur.

MOLLENS

[F° 73^b] Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Mollens collacionis domini mei Lausann. episcopi habentem circa LXXX focos, bonos parrochianos, preter IIII excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Anthonius de Prez qui non residet, sed desservire facit per dompnum Hugonem Jaquinet. In qua Eukaristia sacra fuit reperta in vase et sub clausura decentibus, sed subscripta in ea difficiunt et sunt reparanda. Primo unum vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item scrineum cum clavi, /141/ item vas pro sacris oncionibus, item due ymagines cum crucifixo, item vexillum, item crux erea, item parvis in fontibus, item breviarium et officium Eukaristie indigent reparacione et religatura. Item ecclesia indiget reformacione interius et exterius in quadam parte muri anterioris, quam dⁿⁱ commissarii ordinarunt et iniunxerunt parrochianis fieri et reparari infra duos annos et reliqua infra Pascha sub excomm. pena. Et curato iniunxerunt monere parrochianos quod nisi premissa infra terminos predictos adimpleverint lapso quolibet termino evitet parrochianos tamquam excommunicatos. Super excommunicatis fuit curato iniunctum ut precedenti.

SIVIRIEZ

[F° 74^a] Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Siviriaco prope Rotundummontem collacionis predicte habentem circa L focos, bonos parrochianos preter XI excommunicatos qui sententiam excommunicacionis sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Rodulphus Gavardi canonicus Lausannensis qui non residet sed desservire facit per dompnum Petrum Gastellerii. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et clausura decentibus, et subscripta difficiunt, videlicet vas vitreum ad corpus Cristi in die Eukaristie portandum, item ymagines cum crucifixo, item officium Eukaristie pro missa et vesperis, item indes, item unum vas ad ferendum sacras onciones, item breviarium, antiphonarium et tectus ecclesie copertura et reparacione ac religatura indigent. Que premissa dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis /142/ fieri et reparari infra proximum festum Nativitatis beati Johannis Baptiste sub excomm. pena. Super excommunicatis est curato iniunctum ut precedenti.

In dicta parrochiali ecclesia est constructa quedam capellania in honorem sancti Petri, cuius est rector dompnus Johannes Burciodi, cui est iniunctum quatenus infra proximum festum Nativitatis beati Johannis Baptiste fieri faciat unum capitale supra altare, item et unam vitriam in fenestra que est a parte sinistra, item infra quatuor annos proximos fieri faciat unum missale valoris decem librarum sub excomm. pena.

VILLAR RABOZ

[F° 74^b] Eadem die fuit visitata ecclesia parrochialis de Villar Raboz presentacionis prioris de Burye habentem circa XIII focos, nullos excommunicatos cuius est curatus dompnus Johannes Perrochy. In qua corpus Cristi fuit extra clausuram repertum in vase ligneo, et subscripta difficiunt, videlicet vasa tria, duo erea et unum vitreum, scrineum cum clavi, officium Eukaristie, indes, due vitrie, tectus supra portam anteriorem, crucifixus, breviarium religatura indiget et cancellum reconstructione. Pro quorum reparacione videlicet cancelli reconstructionis infra duos annos et ceterorum infra annum dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant sub excomm. pena, et curato quatenus moneat, etc. /143/

SEPTEM SALIS

Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Septemsalis presentacionis prepositi Montisjovis habentem circa XX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus frater Jacobus Climent canonicus dicti loci qui non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem Mandargent. In qua omnia sacramentalia fuerunt reperta extra custodiam firmam, corpus Cristi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, duo erea et vitreum, ymagines cum crucifixo, vitrie reparacione indigent, missale religatura et cancellum copertura indiget, item et cancellum fuit absque clausura repertum. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra annum reparare faciant sub excommun. pena, et vicario quatenus moneat, etc.

[F° 75^a] Nota quod cancellum ob coperture deffectum minatur ruinam. Item nota quod in dicta ecclesia non fuit repertum sanctum crisma.

WISTERNENS

Die sabbati sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Vuistarnens collacionis domini mei Lausann. episcopi habentem circa CX focos, bonos parrochianos, preter XX qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus Anthonius de Lavignye qui non residet sed desservire facit per dompnum Johannem Pictet [lacune) in vase /144/ ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, vas pro sacris oncionibus, lanterna, ymagines cum crucifixo, legendarium, unum integrum salterium, tectus supra portam anteriorem, turibulum, due casule et stole, una pro diebus feriatis et alia pro non feriatis, duo candelabra metallea, ydrie due, ecclesia copertura indiget. Item et fieri ordinarunt dⁿⁱ commissarii septem ogivas circumcirca muros ecclesie in locis in quibus videbuntur necessarie, videlicet infra unum annum proximum. Item iniunxerunt fieri casulas, salterium et legendarium infra duos annos et reliqua infra proximum festum infra Nativitatem beati Johannis Baptiste et clavem in fontibus infra octo dies sub excommun. pena, parrochianis presentibus et audientibus.

Nota quod parrochianorum relacione idem vicarius est publicus concubinarius tenens in domo parrochiali concubinam, cui fuit iniunctum sub pena iuris quatenus eam a consorcio suo expellat nec ulterius cum eadem in locis suspectis converset, qui propter suam malam vitam et conversacionem inhonestam fuit a regimine dicte ecclesie depulsus.

FRIBURGO

[F° 75^b] Die dominica sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Friburgo presentacionis communitatis ville dicti loci Friburgi, cuius est curatus dompnus Guillelmus Studer. In qua omnia sacramentalia fuerunt decenter ornata. Et nulla alia visitatio in ea fuit facta propter populi ibi existentis multitudinem. Tamen visitatio omnium capellaniarum fuit curato predicto /145/ commissa quam refere debet infra proximum festum Penthecostes.

Die lune sequenti non fuit visitacio aliqualis facta, sed tantummodo fuit tunc processum contra predicatorem ibi existentem, qui quedam heresim sapiencia predicabat. Et ea omnia revocavit ut maledicta. In qua revocatione fuerunt presentes reverendus pater frater Squillacensis episcopus, magister in sacra theologia, Jo. de Cletis inquisitor hereticorum.

Et nota quod fuit inhibitum curato sub pena excommunicacionis quatenus deinceps quamdam beguinam, a qua dicitur unum puerum habuisse, a domo sua expellat, nec ulterius cum eadem participet, nec aliquam aliam suspectam in domo teneat, sub eadem pena.

Item quod nec in ecclesia per mulieres ministrare permittat, cum nullatenus decens sit mulieribus altare appropinquare pro aliquali administracione.

VILLAR PROPE FRIBURGUM

[F° 76^a] Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Villar prope Friburgum, presentacionis Augustinorum Friburgi, habentem circa XXIIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Hugo Magninet. In qua omnia sacramentalia fuerunt decenter reperta. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo, unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, et unum vas vitrium pro die Eukaristie, item tectus supra portam anteriorem, item et duas vitrias, item et coperire ecclesiam, item et religare libros /146/ qui religatura indigent, item et fieri unum breviarium. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt quatenus premissa omnia, excepto breviario, infra proximum festum Nativitatis beati Johannis Baptiste reparent, et breviarium infra duos annos proximos, sub excommunic. pena, parrochianis presentibus et audientibus, et curato, etc.

ESCUVILLIENS

Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Escuvilliens, presentacionis abbatis Alte Rippe, habentem circa XXX focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Jo. Climent, in qua sacramentalia erant decenter ornata. Sed sequencia difficiunt, videlicet vas ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, et turibulum reparacione indiget, et ecclesia reformacione. Pro quorum reparacione fuit iniunctum parrochianis quatenus infra Pascha reparent sub excommunicationis pena.

Nota quod, parrochianorum relacione, curatus tenet publice concubinam in domo parrochiali, qui fuit monitus quatenus expellat etc. infra tres dies, etc.

FAVERNIER

[F° 76^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Favernie, presentacionis prepositi Montisiovis, habentem circa XL focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus Henricus de Russinis, canonicus dicti loci. In qua omnia fuerunt reperta bene /147/ disposita, excepto quod ecclesia in quadam sui parte minatur ruinam et eciam indiget copertura. Pro quorum reparacione fuit iniunctum parrochianis quatenus premissa infra duos annos reparare faciant sub excommunicationis pena, et curato quatenus moneat, etc.

AUTIGNIE

Die Jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Autignye, collacionis domini mei Lausann. episcopi, habentem circa LX focos, bonos parrochianos, preter V excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, in qua corpus Cristi fuit repertum in vase ligneo, in panno sirico, sub tamen firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, item vas pro sacris oncionibus, item vitrie, turibulum indigent reparacione et breviarium religatura. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha adimpleant sub excommunic. pena, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis est iniunctum ut precedenti.

STAVAYACO

[F° 77^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Staviaco loz Gibloux, collacionis predicte, habentem circa XXXV focos, bonos parrochianos, preter tres excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Anthonius Arma, in qua corpus Cristi fuit repertum in vase ligneo et panno sirico, sub tamen firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, duo erea et unum vitrium, item tres vitrie, /148/ item indes, item unum missale, item unum salterium, item et turibulum reparacione indiget et cancellum reparacione. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet cancelli, missallis et salterii infra duos annos et ceterorum infra Pascha dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos adimpleant et reparare faciant sub excommunicationis pena, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

ORSENENS

Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Orsonnens, collationis predicte, habentem circa C focos, bonos parrochianos, preter XVII excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes de Strata. In qua Cristi corpus fuit repertum in vase ligneo, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie quod adiungatur missali, due stole, et duo manipula, crux erea, ymagines cum crucifixo et tectus supra portam anteriorem. Iniunctum est de omnibus infra Pascha.

MEXIERES PROPE ROMONT

[F° 77^b] Die sabatti sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Mexieres prope Rotundommontem, collacionis predicte, habentem circa XX focos, bonos parrochianos, preter unum excommunicatum qui sentenciam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Lamberti, in qua corpus Cristi fuit repertum in vase /149/ ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, item unum salterium antiphonatum, item unum vexillum, item tectus supra portam anteriorem, item turibulum reparacione indiget. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa adimpleant, videlicet salterium infra annum, et reliqua infra Pascha, sub pena excommunicationis, ipsis presentibus et audientibus. Et curato, etc.

Nota quod, parrochianorum relacione, curatus tenet concubinam in domo propria, qui fuit per d^nos commissarios monitus quod eamdem infra quatuor dies proximos a consortio expellat, sub iuris pena et decem argenti marcharum.

Etiam est notandum quod parrochiani conquesti fuerunt eo quod curatus non celebrat, ut tenetur, in duabus missis, pro quibus fuerunt facta legata quedam, cui fuit iniunctum quatenus eas debite celebret. Item et supra quadam alia, que oneri dicti curati incombit, pro qua fuerunt legati L solidi annuales, pro qua fuit talis ordinacio facta quod idem curatus eamdem per se vel per alium celebret. Si tamen noluerit celebrare ad arbitrium parrochianorum, eligent desservitorem dicte misse, jure parrochiali salvo.

[F° 78^a] Item nota quod parrochiani conquesti sunt eo quod quoddam breviarium quod erat in dicta parrochiali ecclesia fuit ob curati culpam admissum. Fuit per dominos commissarios talis ordinatio facta quod breviarium dicti curati post eiusdem decessum in alterius recompensacionem dicte parrochiali ecclesie remaneat cessum et proprium, et hec de dicti curati spontanea voluntate. /150/

ROTONDOMONTE

Die dominica sequenti ultima Januarii fuit visitata ecclesia parrochialis de Rotondomonte, presentacionis illustris domini Sabaudie ducis, habentem circa CCCC focos, bonos parrochianos, preter [ … ] excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus P. Musiy. In qua omnia sacramentalia fuerunt reperta decenter ordinata, sed sequencia difficiunt, que domini commissarii iniunxerunt fieri. Primo duo vexilla secundum ville facultatem decencia, item endes, item duo processionaria cum litania, item unam crucem eream sive argenteam secundum facultatem ville, item duo salteria antiphonata unacum ymnis notatis, item religari antiphonarium et breviarium ac reparare in locis in quibus reparacione indigent, item unum graduale novum cum prosis, item et reparari vitrias reparandas, item fieri clausuram cancelli expensis quorum intererit, quia alia per quosdam fuit destructa. Et hoc, videlicet vexilla indes, processionaria et crucem infra proximum festum Pasche et reliqua infra proximum festum Nativitatis Domini, sub excommun. pena. Item iniunxerunt fieri infra duos annos unam dragmaticam et unam tunicam similis panni vel melioris amfule date per quondam Johannem de Bussy, item et duas capas eiusdem sequele.

[F° 78^b] Et est notandum quod dⁿⁱ commissarii visitacionem capelaniarum in dicta parrochiali ecclesia constructarum curato dicti loci fiendam commiserunt, quam in scriptis redigere debet et referre hinc ad proximum /151/ festum Penthecostes, nichillominus nomina capellaniarum ipsarum et beneficiatorum in eisdem inferius describuntur.

Primo capellania in honorem sancti Johannis Baptiste constructa, cuius est rector Johannes de Croso.

Item cap^nia in honorem sancti Jacobi constructa, cuius est rector Vullielmus Jarnini. Est rector dompnus Ja. Regis.

Item capia in honorem sancti Nycolay constructa, cuius est rector G. Mogini.

Item cap^ia in honorem sancti Michaelis constructa, que pro una missa caret rectore, sed Petrus Bonevoleti pro una missa in eadem celebrat. Vacat alia.

Item cap^ia in honorem S^ti Vicencii constructa, cuius est rector Franciscus Jalaz.

Item cap^ia in honorem S^ti Anthonii constructa, cuius est rector Johannes Martinodi.

Item cap^ia in honorem S^ti Cristofori constructa, cuius est rector Petrus Monachi.

Item cap^ia in honorem S^te Trinitatis constructa, cuius est rector Petrus Malliar.

Item cap^ia in honorem S^ti Bartholomei constructa, cuius est rector Johannes Clementis. Caret rectore.

[F° 79^a] Item cap^ia in honorem S^ti Petri constructa, que rectore caret. Vacat adhuc.

Item cap^ia in honorem S^ti Claudii constructa, cuius est rector Michael de Brent.

Item cap^ia in honorem S^ti Ludovici constructa, que rectore caret.

Item cap^ia in honorem Marie Magdallenes constructa, /152/ cuius sunt rectores Johannes Mosselli et P. Pahuz. Loco Jo. Mosselli, qui est defunctus, est dompnus P. Biot.

Item cap^ia in honorem S^te Agnetis constructa, cuius est rector P. Romerii.

Item cap^ia in honorem S^ti Stephani constructa, cuius est rector Antonius Religatoris.

Item cap^ia in honorem S^ti Francisci constructa, cuius sunt rectores Ay. Grafignyon et Nycodus Jovis.

Item cap^ia in honorem S^te Marguerete constructa, cuius est rector Johannes Pahuz.

Item cap^ia in honorem S^ti Elegii constructa, que rectore caret. Caret adhuc.

Item cap^ia in honorem S^te Katherine constructa, cuius sunt rectores Cristinus Marron et Wullielmus de Nigra aqua. G. Otthonini loco dompni Cristini.

Item cap^ia in honorem S^ti Tiburcii constructa, cuius est rector P. Jovis.

Item cap^ia in honorem S^ti Johannis Euuangeliste constructa, que caret rectore.

Item cap^ia in honorem S^te Crucis constructa, cuius est rector P. Perrini.

[F° 79^b] Item cap^ia in honorem S^ti Georgii constructa, cuius rector est Johannes Perrochy.

Item cap^ia in honorem (lacune).

Et est sciendum quod omnes prescripte capellanie pro una missa tantummodo sunt fundate, exceptis illis in quibus reperiuntur duo rectores, que pro duabus missis sunt fundate. /153/

BILLENS

Die lune sequenti (prima Februarii) ante festum Purifficacionis Beate Marie virginis visitarunt ecclesiam parrochialem de Billens, que rectore instituto caret, eo quod dominus Gruerie comes et Alcandus de Illens, domicellus, de patronatu dicte ecclesie contempnunt, tamen ipsius est rector per dominum meum Lausannensem positus dompnus Johannes Martinat, in qua sunt circa XXXIIII foci, boni parrochiani, exceptis duobus excommunicatis qui sentenciam ultra annum sustinuerunt. Qui reperierunt corpus Cristi extra firmam custodiam in vase ligneo. Et sequencia difficiunt que fieri iniunxerunt. Primo duo vasa erea, item unum vas vitreum, item scrineum cum clavi, item duas vitrias, item unum vexillum, item et processionarium, salterium et officium Eukaristie reparare, videlicet infra proximum festum Pasche, sub excommunicationis pena, parrochianis presentibus et audientibus.

[F° 80^a] Et est sciendum quod parrochiani dicti loci census dicte ecclesie debictos dicto rectori solvere nolebant, eo quod dicunt ipsum non esse curatum, quibus dⁿⁱ commissarii iniunxerunt sub excommunicationis pena quatenus de cetero eidem rectori de universis et singulis censibus, redditibus et emolumentis dicte parrochiali ecclesie pertinentibus respondeant et integre satisfaciant, donec aliud a domino meo Lausannensi hiidem parrochiani habuerint in mandatis. Qui rector de eisdem computum et legitimam racionem reddere tenetur. /154/

DOMPNO PETRO

Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Dompno Petro prope Lucens, collacionis domini mei Lausannensis, habentem circa XL focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Vullielmus de Sarsens. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sindone decentibus, extra tamen firmam clausuram. Et sequencia difficiunt que fieri iniunxerunt terminis subscriptis. Primo unum vas ereum ad corpus Cristi infirmis ferendum, item unum vas vitreum pro die Eukaristie, item unam vitriam in cancello, et reformare ecclesiam interius et exterius, videlicet infra proximum festum Penthecostes, sub excommunicationis pena, parrochianis presentibus et audientibus.

Et est notandum quod cum dicta ecclesia fuerit dedicata et curatus nec eciam parrochiani de die qua dedicacio debeat celebrari non reminiscerentur, ordinarunt dⁿⁱ commissarii, ad supplicacionem curati et parrochianorum, eamdem dedicacionem celebrari die dominica post octabas festi Assumptionis beate Marie virginis.

DE VILLA

[F° 80^b] Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Villa, collacionis domini mei Lausannensis episcopi, habentem circa XXX focos, bonos parrochianos, preter tres excommunicatos qui sententiam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Nigri, /155/ qui non residet, sed desservire facit per dompnum Vullielmum de Nigra aqua. In qua Cristi corpus fuit repertum in vase ligneo sub firma custodia, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, item vas vitreum, vitrie reparacione indigent, item fiat officium Eukaristie, item turibulum reparacione indiget et libri omnes dicte ecclesie religatura, item et fiant due ogive in cancello infra unum annum proximum, et reliqua infra proximum festum Nativitatis beati Johannis Baptiste, premissa dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri per parrochianos, sub excommunicationis pena, infra terminos predictos.

Nota quod, parrochianorum relacione, vicarius predictus tenet et tenuit in domo parrochiali quamdam concubinam, cui fuit iniunctum quod expellat etc., infra tres dies, nec ulterius converset, qui fuit monitus sub penis iuris, etc.

BELLENS

Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Bellens, collacionis predicte, habentem circa XI focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Jacobus Aremborg. In qua Cristi corpus fuit repertum in vase et clausura decentibus. Et sequencia difficiunt pro quibus fuerunt iniuncti, primo unum vas ereum, item unum vas vitreum, item parvis in fontibus, item ecclesia reparacione et copertura indiget et libri reparacione. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Pascha reparent, sub excommunicationis pena. /156/

SALES

[F° 81^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Sales, presentacionis prepositi Montisiovis, habentem circa L focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus frater Johannes Porterii, qui non residet, sed facit desservire per dompnum Vullielmum de Sales. In qua Cristi corpus fuit repertum in vase ligneo, absque sindone et clausura. Et sequencia difficiunt que fieri iniunxerunt. Primo vasa tria, duo erea et unum vitreum, item scrineum ligneum cum clavi, item officium Eukaristie, item unum breviarium ad usum Lausannensem, item duo indumenta sacerdotalia integra, item et tres ydrias, videlicet breviarium et indumenta infra duos annos, et reliqua infra proximum festum Pasche, sub pena excommunicationis, parrochianis presentibus et audientibus, et vicario iniunxerunt quatenus moneat, etc.

Nota quod, parrochianorum relacione, idem vicarius est concubinarius, tenens in domo parrochiali quamdam concubinam, qui monitus fuit quod expelleret sub iuris pena et decem marcharum argenti, etc., infra tres dies.

Et ulterius est notandum quod idem vicarius suam concubinam ob reverenciam d^norum commissariorum a domo minime expulsit, qui, ob hoc per d^nos commissarios reprehensus, dixit quod curatus sibi inhibuit quod eam a domo non expelleret.

Eciam conquesti fuerunt parrochiani eo quod curatus in dicta parrochiali ecclesia minime facit desservire secundum ipsius exigenciam nec alia, velut luminaria. ministrare. /157/

VAURUZ

[F° 81^b] Die jovis sequenti qua visitari debebat ecclesia parrochialis de Vauruz, in ea nullus rector inventus, sed valve clause fuerunt reperte, quia domini Bastardus Sabaudie et Amedeus Championis, dominus dicti loci, de patronatu dicte ecclesie contempnunt.

BULO

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Bulo, presentacionis dominorum capituli Lausannensis, habentem circa CLX focos, bonos parrochianos, preter IIII excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Nicodus Boverii. In qua corpus Cristi repertum fuit in vase, clausura et sindone decentibus, sed sequencia difficiunt, que dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri. Primo unum vas ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum vas ad ferendum sacras onciones, item una casula sollempnis pro diebus feriatis, item missale et brevarium religatura et reparacione indigent, videlicet casulam infra annum et reliqua infra Pascha, sub excommunic. pena, parrochianis presentibus et audientibus. Item et fuit curato iniunctum quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

Nota quod, parrochianorum relacione, idem curatus tenet publice et tenuit concubinam in domo parrochiali, qui fuit per d^nos commissarios monitus quatenus infra tres dies concubinam illam a consorcio suo expellat, nec ulterius cum ea converset, sub penis iuris et decem marcharum argenti, etc. /158/

BROCH

[F° 82^a] Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Broch, unacum prioratu dicti loci, cuius est curatus dompnus Johannes de Siens, existentem de presentacione prioris de Lustriaco, habentem circa CXL focos, bonos parrochianos, nullos (excommunicatos). In qua reperierunt omnia bene disposita. Prior frater Richardus de Corberiis.

GRUERIA

Die sabbati sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Grueria, presentacionis dominorum capituli Lausannensis, habentem circa cxx focos, bonos parrochianos preter sex excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Aymo Gomoz, qui, sunt quatuor anni lapsi, jacuit in grabato, tamen in eadem desservire facit per dompnum Rodulphum Bufflardi. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo absque sindone. Et sequencia difficiunt que dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri. Primo vasa duo erea, unum missale, unum crucifixum, indes, graduale et salterium religatura et reparacione indigent, videlicet breviarium et crucifixum infra duos annos et reliqua infra proximum festum beati Johannis Baptiste, una eciam cum reparacione vitriarum, sub pena excommunicationis, parrochianis presentibus et audientibus, et vicario quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

Item est dicto vicario iniunctum quatenus infra proximum /159/ festum Nativitatis beati Johannis Baptiste domum parrochialem retectare faciat, sub excommunicationis pena.

Nota quod, parrochianorum relacione, idem vicarius in domo parrochiali tenet et tenuit quamdam concubinam, qui fuit ut precedens monitus, etc.

CAPELLA

[F° 82^b] Die dominica sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Capella, presentacionis prioris Lustriaci, habentem circa L focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus Vallerianus de Rippa, qui non residet, sed desservire facit per dompnum P. de Friburgo. In qua corpus Cristi fuit repertum in vase ligneo extra clausuram firmam, et sequencia difficiunt, videlicet duo vasa erea, scrineum cum clavi, una vitria, tectus supra portam anteriorem, crux erea, cultine, que premissa dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri infra terminos subscriptos, videlicet crucem eream infra unum annum, et reliqua infra proximum festum Penthecostes, sub excommun. pena, parrochianis presentibus et audientibus, et vicario quatenus moneat, etc.

Nota quod, parrochianorum relacione, vicarius est concubinarius publicus, tenens in domo parrochiali publice concubinam, qui fuit ut precedens monitus.

ALBAAQUA

Die lune sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Albaaqua, collacionis domini mei Lausannensis episcopi, habentem circa LXX focos, bonos parrochianos, nullos /160/ excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Martini, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Nicodum Trevaul. In qua corpus Cristi repertum extitit in vase et sindone decentibus, et subscripta difficiunt, videlicet vas ad corpus Cristi infirmis ferendum, item vas vitreum pro die Eukaristie, item due vitrie, item cultine, item indes, graduale et missale religatura indigent. Que premissa dⁿⁱ commissarii fieri iniunxerunt per parrochianos infra Pascha, sub excommunic. pena, etc.

DE VILLAR VOLAR

[F° 83^a] Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Villar Volar, presentacionis abbatis de Marsens, habentem circa XII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Nicodus Joly, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Vullielmum Clerc. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et subscripta difficiunt, videlicet vasa tria, tectus supra portam anteriorem, crucifixus, turibulum et salterium reparacione indigent. Que premissa iniunxerunt dⁿⁱ commissarii fieri infra proximum festum Penthecostes, sub excommunicacione, parrochianis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc.

Nota quod vicarius predictus, parrochianorum relacione, in domo parrochiali publice tenet quamdam concubinam ¹, qui fuit monitus per d^nos commissarios quod eamdem a suo consorcio expellat, nec ulterius cum eadem /161/ converset, sub iuris pena, qui eciam fuit a servicio dicte ecclesie propter sui insufficienciam admotus, et curato iniunctum extitit quatenus in eadem residenciam faciat personalem; ulterius fuit curato iniunctum quatenus infra proximum festum Nativitatis beati Johannis Baptiste domum parrochialem debite rehedifficet.

Item est notandum quod in villa Gruerie de dicto curato fuit querimonia facta quod idem curatus est rumorosus, et eciam quod idem curatus dixit cuidam vocato Perrodus Velliar: tu es usurarius et ego eciam, nos bene stabimus simul, et hoc rumore habito cum eodem Perrodo.

Nota eciam quod idem curatus recepit de legatis in dicta parrochiali ecclesia primo a Mermeta la Bruneta IIII libras. Item a Vullielmo Berchie XX solidos, quas quantitates in acquisicionem minime pro ecclesia posuit, sed sibi easdem retinuit.

ESCHALLENS

[F° 83^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Eschallens, presentacionis prioris Lustriaci, habentem circa XXX focos, bonos parrochianos, preter octo excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Renaldus Chivilliardi. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, sub tamen firma custodia, et sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, duo erea et unum vitreum, item una vitria, item tectus supra portam anteriorem, item legenda integra pro die Eukaristie et octavis eiusdem, item unum vexillum, et breviarium indiget religatura. Que premissa dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri per parrochianos infra Penthecosten, sub /162/ excommunicationis pena, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc.

ALTA VILLA

Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Altavilla, presentacionis domini de Corberiis, habentem circa LX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Petrus de Lavignie, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem Burdet. In qua reperierunt sacramentalia bene disposita, sed sequencia sunt reparanda et difficiunt, primo una sergia supra altare, item campanile indiget reparacione et copertura et libri omnes religatura, item unum capitale supra portam anteriorem. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa omnia infra unum annum proximum reparent et construi faciant sub excommunicationis pena.

CAPELLA PROPE CORBIERES, QUE FILIA VOCATUR

[F° 84^a] Eadem die fuit visitata capella constructa prope villam de Corberiis, que filia dicte parrochiali ecclesie appellatur. In qua difficiunt sequencia. Primo unum vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item unum vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item unum scrineum ligneum cum clavi, item officium Eukaristie, item unum breviarium notatum in officiis festium sollempnium, item cultine pro tempore quadragesimali, item capitale supra portam anteriorem, item ecclesia et cancellum dealbacione indigent. Pro quorum /163/ reparacione et constructione, videlicet vasorum, scrinei, officii Eukaristie, cultinarum, capitalis et dealbacione ecclesie infra Michaelis et ceterorum infra annum dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus et audientibus, et vicario quatenus moneat, etc.

In qua quidem capella sunt constructe capellanie sequentes. Primo capellania in honorem sancti Petri constructa, fundata per Henricum Bidaul, cuius est rector dompnus Johannes Orsa, qui in ea tenetur celebrare quinque missas, pro quibus percipit circa XII libratas terre, que est sufficienter ornata.

Item capellania in honorem sancti Anthonii constructa, fundata per Vullielmum et Johannem Souter, cuius est rector dompnus Vullielmus Clerc, qui in ea celebrare tenetur quinque missas, pro quibus percipit circa XV libratas terre, que est sufficienter ornata.

Item et quedam alia capellania que curato incombit servienda.

VUIPPENS

[F° 84^b] Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Wippens, presentacionis abbatis de Marsens, habentem circa L focos, bonos parrochianos, preter duos excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Petrus Pully. In qua difficiunt duo vasa, unum vas ereum ad corpus Cristi conservandum, item et unum vitreum ad idem corpus in die Eucaristie portandum, item turibulum reparacione indiget, indes religatura et ecclesia copertura, item tectus supra portam anteriorem, item cultine pro tempore quadragesimali, /164/ item et crucifixus cum duabus ymaginibus. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra unum annum reparare faciant sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

ROTAVILLA

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Rotavilla, collacionis domini nostri Lausannensis, habentem circa XIIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Coudreaz. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo cum multis fractionibus. In qua difficiunt tria vasa, duo erea et unum vitreum, item unum vas ad ferendum sacras onciones, item turibulum et libri indigent reparacione et religatura, item et una ydria. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Michaelis reparent sub excommunicationis pena. Et curato ut moneat, etc.

MARSENS

[F° 85^a] Die sabbati sequenti interfuerunt dⁿⁱ commissarii cum tota commictiva causa visitacionis fiende in abbacia de Marsens, cuius est abbas vir religiosus frater Hudricus de Everdes, qui obtulit se facere domino ordinario prout suus pater abbas faciet qui est de diocesi, qui asseruit suam abbaciam penitus a visitacione exemptam, cui fuit assignata dies ad docendum de exempcione, videlicet jovis post dominicam bordarum, qui semper ut supra /165/ facturum se obtulit, nichillominus dominis et eorum commictive expensas victualium pro una die in dicta abbacia ministrari fecit.

AVRY

Die sabbati sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Avry, presentacionis prepositi Montisjovis, habentem circa XL focos, bonos parrochianos, preter tres excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus frater Nicodus Sovez, canonicus sancti Augustini. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, duo erea et unum vitreum, item vas ad ferendum sacras onciones, ecclesia reformacione indiget et cancellum copertura sic quod minatur ruinam ob deffectum coperture, turibulum reparacione indiget, non sunt inde, antiphonarium et duo salteria indigent reparacione, una et ydrie, non est legendarium. Pro quorum reparacione videlicet vasorum, endarum infra Pascha et ceterorum infra annum prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos reparent et construi faciant sub excommunicationis pena, et curato ut moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

[F°85^b] Nota quod, parrochianorum relatu, idem curatus est publicus concubinarius, qui concubine sue quamdam domum prope ecclesiam emit, cum qua publice moram trahit, que concubina tenet publicam tabernam, tenens vinum quod vendit in citerno ecclesie parrochialis, inde parrochiani fuerunt conquesti. Ulterius fuerunt conquesti eo /166/ quod domus et grangia ecclesie minantur ruinam, supplicantes provideri.

Qui curatus fuit monitus quatenus suam predictam concubinam a confinibus parrochie predicte expellat, nec ulterius cum eadem quovis modo participet, sub excommunicationis et suspensionis officii et privacionis beneficii penis, necnon et decem marcharum argenti applicandarum elemosine, etc. Ulterius fuit dicto curato iniunctum sub excommunicationis pena quatenus domum et grangiam ecclesie pertinentes infra duos annos rehedifficet, usque ad valorem XX librarum Lausannensium.

DE PONTEVILLA

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Pontevilla, presentacionis prioris Paterniaci, habentem circa XXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est rector et curatus dompnus Petrus Albel. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt in eadem, videlicet vasa duo erea, item et libri omnes indigent religatura et crucifixus reparacione, ecclesia reparatione et copertura indiget. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Michaelis reparent, sub excommunicationis pena, et curato quatenus moneat, etc.

Nota quod, parrochianorum relacione, in dicta ecclesia est constructa quedam capellania, fundata per dominos Puppis, cui fuerunt legate X librate terre quas dominus noster Lausannensis percipit. /167/

TREVAUL

[F° 86^a] Die dominica sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Trevaul, presentacionis abbatis Alte Rippe, habentem LXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Petrus Amsermi. In qua reperierunt omnia sacramentalia decenter ornata, sed sequencia difficiunt, videlicet unum vas ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item vas custodie indiget reparacione, item unum vas vitreum ad portandum in die Eukaristie, item unum vas ad ferendum sacras onciones, item crucifixus indiget reparacione, item ymago sancti Petri repictura indiget, item una lanterna, item cultine pro tempore quadragesimali. Pro quorum reparacione fuit per d^nos parrochianis iniunctum quatenus premissa omnia infra proximum festum sancti Michaelis archangeli faciant reparari reparanda et construi construenda, sub excommunicationis pena, et curato, etc.

Item ordinarunt dⁿⁱ afferri unum cinballum ab ecclesia sancti Petri ad ecclesiam beate Marie.

Dicta ecclesia sancti Petri mater est re ecclesia parrochialis, in qua duntaxat celebratur aliquociens una missa, que est ornata competenter, sed non sunt aliqua sacramentalia.

ARCONCIER

Die lune sequenti visitarunt dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Arconcier, collacionis domini nostri Lausannensis, habentem circa XV focos, bonos parrochianos, /168/ nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Girardus Riondet. In qua reperierunt sacramentalia decenter ornata, sed sequencia difficiunt in eadem, videlicet vas ad corpus Cristi servandum, una stola, unum manipulum, vitrie quinque, breviarium et salterium reparacione indigent, crux erea, indes, capitale. Pro quorum reparacione et constructione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa reparanda reparare faciant et construenda construere, videlicet infra Michaelis, sub excommunicationis pena, presentibus ipsis et audientibus.

ESPENDES

[F° 86^b] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Espendes prope Friburgum, presentacionis capituli Lausannensis, habentem circa LX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Hugo Lombardi. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sindone decentibus, sed sequencia difficiunt, videlicet unum vas ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, item unum vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, item quatuor vitrie in cancello, item indes et graduale indigent religatura. Pro quorum reparacione extitit parrochianis per d^nos commissarios iniunctum quatenus premissa, videlicet vitrias infra annum et reliqua infra Penthecostes reparare faciant, sub excommunicationis pena, ipsis presentibus et audientibus.

Nota quod, parrochianorum relatione, idem curatus est publicus concubinarius, tenens in domo parrochiali /169/ concubinam, qui fuit monitus, sub excommunicacionis, suspensionis officii et privacionis beneficii (penis) necnon et decem marcharum argenti aplicandarum, etc., quatenus eam a suo consorcio infra quatuor dies expellat, nec ulterius cum eadem nec alia muliere suspecta contactu illicito participet, etc.

MARLYE

Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Marlye, que quondam fuit de patronatu cuiusdam vocati Benwillie, qui dictum ius pro certa pecunie quantitate in dompnum Johannem Malamulier, decanum de Friburgo, transtulit. In qua sunt circa LXXX foci, nulli excommunicati, cuius est curatus dompnus Johannes Fabri. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet duo vasa erea, officium Eukaristie, endes, capitale supra portam anteriorem, una vitria et inde subscripta reparacione indigent, salterium religatura, vitrie reparacione et ianua anterior reparacione. Pro quorum constructione et reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra annum construi et reparare faciant, sub excommunicationis pena, parrochianis presentibus et audientibus, et curato ut moneat.

[F° 87^a] Nota quod, parrochianorum relatu, idem curatus est publicus concubinarius, tenens in domo parrochiali, cui fuit ut precedenti iniunctum, etc.

CHIVRILLET

Eadem die fuit visitata capella de Chivrilliet, filia ecclesie parrochialis predicte, in qua corpus Cristi fuit in /170/ vase ligneo repertum et sequencia difficiunt, duo vasa erea, due vitrie, item et missale religatura indiget. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra proximum festum sancti Michaelis archangeli reparari faciant, sub excommunicacionis pena.

MARTRANT

Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Martrant, presentacionis prioris de Paterniaco, habentem circa L focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Sancto Martino. In qua corpus Cristi fuit in vase et sub clausura decentibus repertum, sed sequencia difficiunt, videlicet vasa duo, unum ereum et unum vitreum, officium Eukaristie, una vitria, unum legendarium, missale et antiphonarium religatura indigent. Pro quorum reparacione et constructione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Michaelis reparare faciant sub excommunicationis pena.

JUVISIER

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Juvisie, presentacionis Alexie Cortanery, habentem circa XX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Richardus de Mamerdens. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ereo sub firma custodia et fontes absque clausura. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo, unum ereum et unum vitreum, due vitrie, ymagines cum crucifixo et unum capitale supra portam /171/ anteriorem. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Michaelis reparare faciant, sub excommunicationis pena.

BELFOZ

[F° 87^b] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Belfoz, collacionis domini nostri Lausannensis, habentem circa LXX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Franciscus de Sarsens, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Petrum Gigniodi. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo immundo et inveterato absque sindone et cum quantitate nimia et fractionibus multis. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie, antiphonarium et salterium religatura indigent, una casula reparacione indiget et turibulum, item et fiat una tabula ante altare. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Michaelis reparare faciant, sub excommunicacionis pena, et curato quatenus moneat, etc.

Nota quod, parrochianorum relatu, idem vicarius est publicus fornicarius, tenens in domo parrochialis ecclesie concubinam, homo male vite, qui fuit ut precedens monitus et eadem forma, etc.

CULTYON

Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Cultion, presentacionis Johannis Richoz de Auventhica, habentem circa XLV focos, multos excommunicatos, cuius /172/ est curatus dompnus Guido de Refetorio, qui stetit excommunicatus a festo Penthecostes usque ad diem hodiernam, homo est male vite et conversacionis. In qua omnia fuerunt reperta male disposita, ecclesia minatur ruinam una cum domo parrochiali. Super quo fuit ordinatum provideri per dominum.

FOLZ (Pfauwen).

[F° 88^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Foz, collacionis domini nostri Lausannensis episcopi, habentem circa XXIIII focos, bonos parrochianos, preter tres excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Johannes Pictet. In qua corpus Cristi fuit in vase ereo repertum absque tamen sindone, sed sequencia difficiunt, videlicet vasa duo, vitreum et ereum, tres vitrie, vas ad ferendum sacras onciones, crux erea, et libri religatura indigent. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa, videlicet crucem infra annum et reliqua infra Michaelis reparare faciant, sub excommunicationis pena, item infra Pascha fieri faciant unam parvem in fontibus. Super excommunicatis est curato iniunctum quatenus moneat ut infra mediam quadragesimam se absolvi procurent, etc. et tunc communicent.

MURAT

Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Murat, que ex incendio anni preteriti in villa tota generali fuit combusta, propterea nulla alia fuit visitatio /173/ facta, preter quod est presentacionis domini ducis Sabaudie. Cuius est curatus dompnus Johannes Masseti, qui desservire facit per dompnum Jacobum Guillermi de Yssonia. Incendium hoc fuit anno 1416 et per consequens hec visitacio 1417.

DOMPNATELA

[F° 88^b] Die sabbati sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Dompnathecla, collacionis domini nostri Lausannensis, habentem circa XXXIIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. Gigniodi, qui in eadem non residet, sed desservire facit per dompnum Petrum de Brussiaco francigenam. In qua corpus Cristi fuit repertum in vase ligneo absque clausura et sindone. Sed sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, capitale supra portam anteriorem, sera in quodam armario ad servandum corpus Cristi, tres vitrie, vas ad ferendum sacras onciones, una lanterna, et eciam una crux erea. Pro quorum reparacione et constructione, pro videlicet crucis infra duos annos et ceterorum infra annum dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis presentibus et audientibus, sub excommunicationis pena, et curato quatenus moneat, etc.

DOMDIDIEZ

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Dondidiez, collacionis predicte, habentem circa XXXVI focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus /174/ Johannes Soctens. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, sub tamen firma custodia. Et subscripta difficiunt; videlicet vasa duo erea, scrineum cum clavi ad servandum sacramentalia, vas pro sacris oncionibus ferendis, endes, crux erea, parvis in fontibus, ymagines cum crucifixo, vexillum et vitrie indigent reparacione. Pro quorum constructione et reparacione, videlicet crucis et vexilli infra annum et ceterorum infra Penthecostes dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, sub pena excommunicationis, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc.

AVENTHICA

[F° 89^a] Die dominica sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Aventhica, predicte collacionis, habentem circa LXX focos, bonos parrochianos, preter sex excommunicatos qui sentenciam substinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Valnetus Wisenstaig. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sub clausura decentibus. Et sequencia difficiunt, videlicet unum vas ereum ad corpus Cristi infirmis ferendum, item unum salterium novum, item et libri ceteri religatura indigent et reparacione. Pro quorum constructione et reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Penthecostes reparare faciant, sub excommunicationis pena.

DOMPNO PETRO

Die lune sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Dompno Petro parvo, /175/ presentacionis prioris Sancti Marii Lausannensis, habentem circa LX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Granges. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, sub tamen firma custodia. Et subscripta difficiunt, videlicet vasa tria, tres vitrie, una ogiva, endes, officium Eukaristie, vexillum, crux erea, breviarium fiat, et indigent turibulum reparacione et cancellum dealbatura. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa, videlicet crucem, breviarium et vexillum infra unum annum, et reliqua infra Penthecostes, reparare faciant et construi, sub excommunicationis pena, ipsis presentibus et audientibus, et curato ut moneat, etc.

Nota quod, parrochianorum relacione, idem curatus est publicus concubinarius, tenens in domo propria, etc., qui fuit ut precedens monitus, etc.

Nota de ecclesia parrochiali de Corcellis ibi notato signo tali quia die predicta fuit visitata.

CHANDON

[F° 89^b] Die mercurii sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Chandon, presentacionis prioris Paterniaci, habentem circa XIIII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus sive rector, sed non institutus per ordinarium, dompnus P. Jondron, qui non residet propter tenuem prebendam. In qua omnia sunt male disposita, etc.

Nota de non institutione. /176/

PONTERUZ

Eadem die visitarunt ecclesiam de Ponthouz, que non est parrochialis ecclesia, sed tantummodo capella que est prioratui sancti Marii annexa. In qua est desservitor dompnus Vullielmus Magnini, qui ut decet non celebrat, receptor sancti Marii recepit supra dependenciis eiusdem sex libras, unde parrochiani sunt conquesti eo quod non servitur. In qua sunt fontes, Eukaristia et cetera sacramentalia, que omnia non fuerunt decenter reperta. Sed difficiunt sequencia, videlicet vasa tria, due vitrie, endes, unum parvum missale, clavis in fontibus, et ecclesia indiget copertura. Pro quorum reparacione fuit iniunctum parrochianis quatenus premissa infra annum reparent sub excommunicacionis pena, et curato, etc.

PRELZ

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Prez, presentacionis prioris Sancti Marii Lausannensis, habentem circa C focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. Corderii, curatus sancti Marii, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Jo. de Cucheto. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo absque firma custodia. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, due vitrie et tercia indiget reparacione, tectus supra portam anteriorem, crux erea, scrineum cum clavi, turibulum reparacione indiget, vexillum fiat.

[F° 90^a] Pro quorum reparacione et constructione, /177/ videlicet crucis, vitriarum et vexilli infra festum Nativitatis beati Johannis Baptiste et ceterorum infra proximum festum Pasche dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ut premissis terminis eadem reparent, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus, et vicario ut moneat, etc.

Nota quod idem vicarius non habet constituciones synodales. Ulterius parrochiani conqueruntur de curato, eo quod non tenet luminaria ut decet in ecclesia, item de domo parrochiali que ruinam minatur, item eo quod curatus vendidit unum horreum quod erat ecclesie, item conquesti fuerunt eo quod in eadem ut decet non servitur.

TORS

Die martis sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Tors, cuius est filia capella de Montagniaco, presentacionis prioris Sancti Marii, habentem LX focos, XIIII excommunicatos qui sentenciam ultra annum sustinuerunt. Cuius est curatus dompnus Johannes Blar, ordinis sancti Augustini, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem Bersoz. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vas unum ereum ad corpus Cristi servandum, clavis in fontibus, scrineum cum clavi, ymagines cum crucifixo, crux erea, idrie indigent reparacione et murus cimisterii constructione. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra annum reparare faciant sub excommunicacionis pena, parrochianis presentibus et consentientibus. Super excommunicatis ut precedenti. /178/

[F° 90^b] Et notandum est quod parrochiani loco querele tradiderunt articulos subscriptos, super quibus extitit per dominos visitatores provisum prout in ipsorum cuiuslibet pede continetur.

Memento super facto servicii dominum ecclesie de Tors et regiminis eiusdem, quia non celebrat missas neque vesperas tempore debicto. De missis ordinatur quod die dominica et aliis diebus, ut est consuetum, tam misse quam alia officia divina celebrentur, ut est consuetum antiquitus.

Item super reparacione domorum ecclesie ordinatur quod de prima preisia venienti medietas pecuniarum implicetur in reparacione domorum ecclesie.

Item super luminariis dicte ecclesie et artarium quia non ministrantur debicte, ordinatur quod, ut antiquitus fuit consuetum ministrare, quod ministrent.

Item super diligenciis fiendis de reddictibus ecclesie et censibus eiusdem ordinatur quod fiat cartularium in quo omnia legata ecclesie describantur.

Item super eo quod curatus non habet vicarium quando residet, nec eciam clericum, et diebus dominicis cantat duas missas, ordinatur quod curatus nec eciam vicarius absque licencia ordinarii non presumat bis in die celebrare, et quod habeat clericum.

[F° 91^a] Item super inventario fiendo per curatum de vestimentis, reliquiis et libris ecclesie, ordinatur quod fiat inventarium de omnibus, et quod libri, vestimenta sollempnia et reliquie in uno certo loco deputando serventur, in quo sint due claves, quarum unam servet curatus et aliam rector ville. /179/

Item super anniversariis per curatum et cappellanos fiendis pro benefactoribus suis, quia tempore debicto non faciunt, sed vadunt alibi, ordinatur quod, diebus quibus anniversaria sunt ordinata, quod curatus et ceteri cappellani ea faciant sub excommunicacionis pena.

Item est ulterius ordinatum quod in die dedicacionis ecclesie et per octavas eiusdem officium debictum celebretur.

Et nota quod extitit parrochianis iniunctum quod casu quo curatus vel eius vicarius sive ceteri cappellani premissa ordinata non adimpleant et servent cum effectu, quod notifficent, et procedetur contra ipsos ut decebit.

Et est notandum quod dompnus Vullielmus Magnini est concubinarius publicus, qui fuit monitus, etc.

LENTIGNYE

[F° 91^b] Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Lentignye, presentacionis abbatis Alte Rippe, habentem XXXV focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Mingar. In (qua) reperierunt corpus Cristi (in vase) ligneo, absque firma custodia. Sequencia difficiunt, vas unum ad corpus Cristi conservandum, vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, scrineum ligneum cum clavi, vas pro oncionibus ferendis, due vitrie, officium Eukaristie, ydrie, crucifixus, breviarium cum salterio, et ecclesia indiget reparacione. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet breviarii et crucifixi infra annum et ceterorum infra Ascensionem Domini nostri Jesu Cristi /180/ dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos reparare faciant, sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus, et curato ut moneat.

TORNYER

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Tornie, collationis domini nostri Lausannensis, habentem circa LXXX focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Rodulphus de Gruen. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sub clausura decentibus, et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, scrineum cum clavi, vas vitreum ad ferendum in die Eukaristie, tres vitrie, indes, crux erea, tectus supra portam anteriorem et crucifixus indiget reparacione. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem beati Johannis Baptiste reparare faciant sub excommunic. pena, etc., ipsis presentibus et audientibus.

[F° 92^a] Et nota quod confratria infra ecclesiam fit, pro qua fienda parrochiani in ea construxerunt quedam prophana edifficia, quibus fuit iniunctum sub pena excommunic. quatenus dicta edifficia infra proximum festum Penthecostes tollant de ecclesia, nec ulterius confratriam in eadem teneant, quod nisi fecerint, eos evitet curatus tamquam excommunicatos lapso termino.

Item parrochiani conquesti fuerunt de curato eo quod non tenet ydoneum vicarium nec eciam sufficientem. Item idem curatus recepit a Jaquerio Lomp. IX libras, quas in acquisitione minime posuit. Item eo quod asserunt /181/ confratrie dicti loci fuisse data duo sextaria vini per quondam dominum Petrum de Serrata, dicte ecclesie rectorem, assignata super quamdam vineam per ipsum nomine ecclesie acquisitam, quam idem modernus curatus possidet, quae dicte confratrie minime vult solvere.

CUGIEZ

Die veneris sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Cugie, presentacionis abbatis Alte Rippe, habentem circa C focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus G. Chuardi. In qua reperierunt omnia sacramentalia decenter ornata. Sequencia difficiunt, videlicet duo vasa, unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, canon in missali, vexillum, crux erea. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Michaelis reparare faciant. Item cum parrochiani inceperint claudere cimisterium circumcirca de muro quod nundum est completum, fuit ipsis iniunctum quatenus infra triennium compleverint sub pena excommunicacionis, etc., et de cruce.

FONT

[F° 92^b] Die sabbati sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Font, presentacionis canonicorum sancti Nicolay domus episcopalis Lausannensis, habentem circa XLIIII focos, bonos parrochianos, preter tres excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius est curatus dompnus Jacobus de Moleria. In qua reperierunt /182/ omnia sacramentalia decenter ornata. Et subscripta difficiunt, videlicet unum vas ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, vas vitreum ad idem corpus in die Eukaristie portandum, vas unum pro sacris oncionibus ferendis, crux erea, item unum breviarium integrum. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet breviarii infra triennium, crucis infra annum, et ceterorum infra Penthecostes, dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos reparare faciant et construere, sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat.

In dicta ecclesia est constructa quedam capellania in honorem sancti Anthonii, fundata per dominos dicti loci, cuius est rector dompnus P. Liardet, qui tenetur qualibet ebdomada celebrare tres missas pro quibus percipit C solidos annuales. In qua difficiunt calix et missale. Quibus fundatoribus fuit iniunctum quatenus premissa infra Pascha construi faciant.

STAVAYACO

[F° 93^a] Die dominica sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Staviaco, collacionis domini nostri Lausannensis, habentem circa CCXX focos, XXX excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Droulerii, canonicus Lausannensis, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Girardum Chevro. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, sub tamen firma custodia. Et subscripta difficiunt, videlicet vasa duo erea, endes, salterium, antiphonarium, processionarium, /183/ breviarium notatum, parvis pro aqua benedicta, casula una, due drapmatice, duo vexilla, una crux erea, et tectus supra portam anteriorem, item et una capa. Pro quorum constructione, videlicet salterii, breviarii, cape, casule, drapmaticarum et crucis infra unum annum et ceterorum infra Pascha. Item cum cimisterium in muris minetur ruinam fuit iniunctum infra annum, et super aliis dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos premissos reparare faciant et construere sub excommunicacionis pena.

Item cum quedam pars muri ecclesie a parte occidentali sit durumpta, fuit per d^nos commissarios ordinatum quod illa durupcio reficiatur infra unum annum, missionibus cuius interierit.

Nota quod parrochiani conquesti fuerunt eo quod aliquando omnes capellani vadunt ad sepulturas aliquorum et presbiteratas. Super quo fuit ordinatum quod medietas capellanorum una vice vadat, et altera medietas remaneat, et e converso vadent alternatis vicibus. Item fuit dictis capellanis iniunctum quod de cetero nullathenus presumant intrare ecclesiam nec ire ad processiones absque superpillicio, qui contra fecerit pro illa die in distribucionibus nichil recepiat.

[F° 93^b] Item quia clerus in suis distribucionibus et audicionibus computorum suorum non est boni regiminis, extitit eidem clero iniunctum quatenus tempore quo eorum procuratores debent reddere eorum computa, quod domino nostro Lausannensi, si in diocesi Lausannensi tunc fuerit, notifficet per XV dies ante, si vero non fuerit, eius in spiritualibus vicario, ut eisdem super audicione computorum /184/ et reformacione provideat, qui clerus asseruit circa festum sancti Michaelis dictum computum fore reddendum.

MONBRELOZ

Die lune sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Monbreloz, presentacionis Jerosolimitarum, habentem circa X focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus frater Nicodus Rechigniard, ordinis predicti. In qua reperierunt omnia bene disposita.

RESUDENS

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Resudens, presentacionis capituli Lausannensis, habentem circa LX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius et curatus dompnus Johannes Celerez, canonicus Lausannensis, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Jacobum Reydet. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo extra firmam custodiam. Et subscripta difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie, breviarium, crux erea. Pro quorum constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa, videlicet crucem et breviarium, infra Nativitatem Domini et reliqua infra Penthecostes reparare faciant et construi, sub excommunicacionis pena, etc.

[F° 94^a] Item cum parrochiani desiderarent construere unum campanile, fuit eis de ipsorum consensu et voluntate iniunctum quatenus infra triennium immediate computandum unum campanile ydoneum construxerint, quod /185/ in estate proxime ventura incipere teneantur, sub excommunicacionis pena.

Nota quod, parrochianorum relacione, vicarius est publicus concubinarius, tenens in domo parrochiali concubinam, que genuit liberos gradientes, qui fuit monitus ut precedens, etc.

DE DOMPNO PETRO IN VUILLIEZ

Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Dompno Petro in Veulliez, habentem circa LX focos, XXX excommunicatos, presentacionis prioris Paterniaci, cuius est curatus dompnus Johannes Pillionel, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem Poschon. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo absque sindone, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, tres vitrie, crux erea, et vas vitreum. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Penthecostes construi faciant, sub excommunicacionis pena, etc.

Et nota quod Jaquetus Bovez sua bona fide dixit quod vidit vicarium predictum, una cum dompno Henrico Droncat, cum quadam eorum concubina in uno lecto jacentem et in quadam aqua vocata Glanna barneantes.

DE SANCTO ALBINO EN VUILLIEZ

[F° 94^b] Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Sancto Albino en Vulliez, presentacionis prioris Sancti Marii Lausannensis, habentem circa LXII focos, XXIIII excommunicatos. Cuius est curatus dompnus /186/ Petrus Pesez, canonicus S^ti Marii, qui non residet, sed desservire per dompnum G. Regnem. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et subscripta difficiunt, videlicet vasa duo erea, vitrie quatuor, officium Eukaristie, crux erea, salterium, cancellum copertura indiget, missale religatura, ogive reparacione et turibulum reparacione indiget. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra unum annum reparare faciant, excepta cancelli copertura super qua est curato iniunctum infra Pascha ipsum coperire faciat, sub excommunicacionis pena.

Et nota quod, parrochianorum relatu, vicarius est publicus concubinarius, tenens in domo parrochiali publice concubinam, qui fuit ut precedens monitus.

Item fuerunt parrochiani conquesti eo quod curatus modernus promisit eis remictere unum breviarium quod eius predecessor habebat de libris ecclesie.

Item super eo quod non tenet luminaria in ecclesia ut tenetur. Cui fuit iniunctum quod illud breviarium remictat, et luminaria ut est consuetum in ecclesia teneat, sub excommunicacionis pena.

DE CONSTANTINA

[F° 95^a] Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Constantina, presentacionis domini de Vulliez, habentem circa XLVIII focos, VII excommunicatos, cuius est curatus dompnus Franciscus Romanelli, juris peritus. In qua reperierunt corpus Cristi in vase et sub custodia decentibus, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo, /187/ unum ereum et unum vitreum, tectus supra portam anteriorem, due ogive in cancello, officium Eukaristie, crux erea, due ydrie, breviarium cum salterio notatum, et ecclesia reformacione indiget. Pro quorum constructione et reparacione, videlicet breviarii et crucis, infra annum et ceterorum infra Nativitatem beati Johannis Baptiste dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos construi faciant, sub excommunicacionis pena, et curato, etc.

BELLA RIPPA

Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Bella Rippa, presentacionis canonicorum sancti Nicolay domus episcopalis Lausannensis, habentem circa XX focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Reymondus de Sales. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo. Sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie notatum, legenda cum capitulis, turibulum, vexillum, et unum scrineum ad corpus Cristi conservandum, item et cancellum refactura indiget. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet cancelli infra duos annos, et ceterorum infra Nativitatem beati Johannis Baptiste dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus, et curato.

[F° 95^b] Item cum cancellum dicte ecclesie ruinam minetur, in tantum quod in eodem sub personarum periculo celebratur, fuit parrochianis iniunctum quatenus illud de novo infra duos annos reficere et construi faciant sub excommunicacionis pena etc. /188/

LULIEZ

Die sabbati sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Lulie, presentacionis camerarii prioratus Romani monasterii, habentem circa XIIII focos, bonos parrochianos, cuius est curatus dompnus Petrus Dagie. In qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod difficit unum missale et tria vasa. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra duos annos reparare faciant et construere sub excommunicacionis pena.

MORRENS

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Morens, presentacionis domini prepositi Lausannensis, habentem circa XXX focos, bonos parrochianos preter V excommunicatos qui sentenciam sustinuerunt ultra annum, cuius nullus est curatus institutus, sed in curia Romana controversia pendet inter dominum Theobardum de Nossereto et Jacobum Regis, cui tunc desserviebat dompnus Octhoninus Limat. In qua reperierunt omnia male disposita etc.

MENIERES

Die dominica sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Menieres, presentacionis canonicorum sancti Nicolay domus episcopalis Lausannensis, habentem circa XXVI focos, bonos parrochianos preter unum qui sentenciam sustinuit ultra annum, cuius est curatus dompnus /189/ P. Charpit qui non residet, sed desservire facit per dompnum Johannem Guidar. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, crucifixus et tectus supra portam anteriorem, et turibulum indiget reparacione. Pro quorum constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra festum Nativitatis beati Johannis Baptiste reparare faciant sub excommunicacionis pena.

Hic inferius sunt descripta dicte ecclesie legata, secundum relatum proborum hominum dicti loci.

Primo dictus Aumont dedit ecclesie predicte XX libras pro XX solidis annualibus. Item Perretus Chapuns X libras pro X solidis. Item Girardus Boloz VI libras pro VI solidis, Perronetus Jocie L solidos semel pro II solidis. Item Marguereta Cugnieta XX solidos semel pro XII denariis, Perrodus Gouma XX solidos pro XII denariis. Item P. eius filius XX solidos quos recepit curatus. Item Johannodus Grilliet et Johannes eius filius XX solidos pro XII denariis, Johannodus dou Perez XX solidos ut supra, Huguetus dou Perer L solidos pro II solidis annualibus. Et nota quod fuit curato iniunctum quatenus hinc ad proximum festum Nativitatis beati Johannis Baptiste faciat fieri de premissis recogniciones, et eas in caltulario redigat.

PATERNIACO

[F° 96^b] Eadem die visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Paterniaco, presentacionis prioris dicti loci, habentem circa XVII^xx (focos) infinitos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. Lorent. /190/ In qua reperierunt omnia sacramentalia decenter ornata. Et sequencia difficiunt, videlicet vas vitrium ad corpus Cristi in die Eukaristie ferendum, unum canon in quodam parvo missali, et unum grossum missale novum indiget nota. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Penthecostes reparare faciant, sub excommunicacionis pena (lacune).

MOSTIERS EN VUILLIEZ

[F° 97^a] Lune sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Mostier en Vulliez, presentacionis domini comitis Novicastri, habentem circa VII^xx focos, tres excommunicatos, cuius est curatus dompnus Nicodus Cappellani, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Jacobum de Moustier. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa tria, scrineum cum clavi, parvis in fontibus, tres vitrie, due ydrie et crux erea. Pro quorum constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa, videlicet crucem infra annum, et reliqua infra Nativitatem beati Johannis Baptiste reparare faciant, sub excommunicacionis pena, et vicario quatenus moneat, etc. Super excommunicatis ut precedenti.

Nota quod, parrochianorum relacione, idem vicarius est concubinarius tenens in domo parrochiali eius concubinam, qui fuit monitus etc.

CUDRIFFINO

Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Cudriffino, presentacionis domini Cudriffini, habentem /191/ circa LXX focos, XIII excommunicatos qui sentenciam ultra annum sustinuerunt, cuius est curatus dompnus Jacobus Textoris qui non residet, sed desservire facit per dompnum Jo. Pillionel. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie notatum, unum breviarium cum salterio, vexillum, et turibulum reparacione indiget. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet breviarii infra Nativitatem Domini, et ceterorum infra Penthecostes, dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos reparare faciant sub excommunicacionis pena, et curato ut moneat etc.

[F° 97^b] Nota quod in villa de Cudriffino est constructa quedam cappellania, que est presentacionis predicte et collacionis domini episcopi ordinarii, cuius sunt rectores Humbertus de Sancto Lyonardo et Johannes de la Fay, qui tenentur sex missas qualibet septimana celebrare. Pro quibus percipiunt quilibet circa XII libratas terre.

Nota intervallum factum a die martis premissa, que fuit martis post Reminiscere, usque ad diem lune subsequentem, que fuit dies tertia mensis Maii eo quod dⁿⁱ commissarii noluerunt tempore quadragesimali in patria Alamagnie visitare.

DE SANCTO BLASIO

Qua die lune visitarunt dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Sancto Blasio, presentacionis capituli Novicastri, /192/ habentem circa LX focos, cuius est curatus dompnus Jacobus Cultillia. In qua reperierunt omnia sacramentalia decenter ornata. Et difficiunt sequencia, primo unum vas vitrium ad corpus Cristi in die Eukaristie portandum, item unum missale novum. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra tres annos reficere faciant sub excommunicacione.

Nota quod parrochiani sunt conquesti eo quod iudicium seculare exercetur supra cimisterium. Propter quod fuit curato iniunctum quatenus deinceps exercere non permictat, sed cum iudex exercere voluerit, ipsum post monitionem expellat ral (et al) cum cruce et vexillo.

Item super rehedifficacione domus et grangie parrochialis extitit curato iniunctum quatenus eas hinc ad duos annos rehedifficet sufficienter et debicte, sub excommunicacionis pena. Item est eidem iniunctum quatenus fumum de cetero supra terram cimisterii minime teneat, sed ante eius grangiam construat unum murum qui dividat terram benedictam et prophanam.

DE CORNAUL

Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Cornaul, presentacionis domini comitis Novicastri, habentem circa L focos, quinque excommunicatos, cuius est curatus dompnus Stephanus Chassagniat canonicus Novicastri qui non residet, sed desservire facit per dompnum Petrum de Malliet. In qua reperierunt corpus Cristi et omnia sacramentalia decenter ornata. Et sequencia /193/ difficiunt, videlicet vas unum ereum ad corpus Cristi infirmis defferendum, crux erea, liber de officio festivitatum sollempnium totum notatum. Pro quorum reparacione extitit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Nativitatem Domini construi faciant, sub excommunicacionis pena. Et curato quatenus moneat.

Super excommunicatis extitit curato iniunctum quatenus eos moneat ut infra Penthecostes se absolvi procurent, quod nisi fecerint, notifficet procuratori per octo dies post dictum festum etc.

CRISSIE

[F° 98^b] Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Crissie, presentacionis abbatis Fontis Andree, habentem circa L focos, tres excommunicatos, cuius est curatus dompnus Hugo Boschet ordinis Premonstratensis. In qua reperierunt corpus Cristi in vase ligneo, et sequencia difficiunt, videlicet vas unum ereum ad corpus Cristi infirmis ferendum, scrineum et indes. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Penthecostes reparare faciant, sub excommunicacionis pena. Super excommunicatis ut precedenti.

Nota quod curatus non residet, sed desservire facit per dompnum Hugonem de la Crois, idemque curatus parrochianorum relacione est concubinarius. Qui idem crimen sponte confessus fuit publice et petiit ipsum absolvi, promittendo quod ulterius cum muliere non cohabitet, quem dominus episcopus absolvit in forma ecclesie, nichillominus fuit ut precedens monitus. /194/

Item idem curatus seppeliit Perrinum Pictar a iure excommunicatum, et quod manus violentas iniecerat in dompnum Petrum Cauda assini presbiterum, propter quod cimisterium fuit pronunciatum pollutum.

Item idem curatus, parrochianorum relatu, confessionem denegavit Johanni Bauczan parrochiano suo, quodque tres aut saltem duo pueri, ob ipsius curati deffectum, absque sacro baptismatis sacramento ab humanis decesserunt.

DE SANCTO MAURICIO

[F° 99^a] Die jovis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de sancto Mauricio prope Landeron, presentacionis abbatis sancti Johannis Herlacensis, habentem circa 4^xx focos, 5 excommunicatos, cuius est curatus dompnus Petrus de Cerliaco canonicus Solodorensis, cui fuit data per annum de non residendo licencia. In qua reperierunt sacramentalia decenter ornata, excepto quod corpus Christi erat extra firmam custodiam. Et sequencia difficiunt, videlicet scrineum cum clavi, vas ad ferendum corpus Christi parrochianis, due ymagines cum crucifixo, graduale religatura indiget et turibulum reparacione. Pro quorum reparatione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra nativitatem Johannis Baptiste faciant reparare sub excommunicacionis pena et curato etc. Super excommunicatis ut precedenti.

Die jovis premissa domini visitatores in abbacia sancti Johannis Herlacencis predicta causa visitationis interfuerunt, quos dominus abbas dictus minime causa /195/ visitacionis eosdem voluit recipere, asserens dictam abbaciam fore exemptam, sed eos graciose cum eorum comitiva recepit, cui domini commissarii assignaverunt terminum unius anni ad docendum de exempcione allegata.

Et nota quod alium non habent superiorem preter diocesanum et sic sequitur quod diocesano sunt inmediate subditi, sunt monachi nigri.

ANNES

[F° 99^b] Die veneris sequenti visitarunt prefati dⁿⁱ commissarii ecclesiam parrochialem de Annes, presentacionis domini de Cerlie, habentem circa xj^xx focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Hugo Rossel, et in qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, graduale pro festis sollempnibus, parvis in fontibus et crux erea. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Pascha reparare faciant sub excommunicacionis pena etc. et curato etc.

Et nota, quod curatus est publicus concubinarius tenens in domo parrochiali concubinam, que ab eodem gradientes suscepit; qui fuit monitus etc.

FENIX

Die sabbati sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Fenix, presentacionis predicte, habentem circa XXX focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Rodulphus Sturdin, in qua reperierunt corpus Christi /196/ in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, unum scrineum ligneum etc., crux erea, parvis in fontibus, et missale et ende indigent religatura. Pro quorum reparatione et constructione, videlicet crucis, parvis infra Nativitatem Domini, et ceterorum infra Nativitatem beati Johannis Baptiste prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ut premissa adimpleant sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus, audientibus et consencientibus, et curato quatenus moneat etc.

CERLIE

[F° 100^a] Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Cerlie, presentacionis abbatis sancti Johannis Herlacensis, habentem circa LX focos, duos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Jacobus de Canali canonicus Novicastri, qui non residet, sed desservire facit per dompnum Petrum Barberii. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo, et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, lanterna, crux erea, parvis in fontibus. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet vasorum et crucis infra Nativitatem Domini, et parvis et lanterne infra Penthecostes dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra terminos predictos reparare faciant, sub excommunicacionis pena, et construere, et curato quatenus moneat etc.

Nota quod curatus non habet licenciam de non residendo, et quod fontes reperti fuerunt absque clavi et clausura. /197/

DE BONAVILLA

Die dominica sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Bona villa, cuius est administrator abbas Bellylaygie qui desservire facit per dompnum Nicodum Massellerii. In qua reperierunt sacramentalia decenter ornata. Et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum ad corpus Christi infirmis defferendum, parvis in fontibus, crux erea, missale et ende indigent reparatione et cancellum dealbatione. Pro quorum reparatione et constructione, videlicet crucis infra Nativitatem Domini et ceterorum infra Nativitatem beati Johannis Baptiste, dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus et audientibus, et desservitori quatenus moneat etc.

DUANNA

[F° 100^b] Die lune sequenti visitaverunt prefati domini commissarii ecclesiam parrochialem de Duanna, presentationis preceptoris in Busced, habentem circa XL focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus frater Jacobus Jacobi ordinis Jherosolimitarum. In qua reperierunt corpus Christi et cetera sacramentalia decenter ornata. Et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum ad corpus Christi infirmis defferendum, scrineum cum clavi ad servandum sub firma custodia sacramenta, parvis in fontibus, et libri omnes indigent religatura. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem beati Johannis Baptiste reparare faciant sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus etc., et curato quatenus moneat etc. /198/

DIESSY

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Diessy, presentacionis abbatis sancti Johannis Hellacensis, habentem circa viij^xx focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dominus Pantheleo Serraceni canonicus Solodorensis. In qua reperierunt omnia sacramentalia decenter ornata. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, scrineum etc. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa reparare faciant infra Nativitatem beati Johannis Baptiste, sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus.

Nota quod idem curatus non residet.

URFENS

[F° 101^a] Die martis sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Urfens, presentacionis prepositi Grande vallis, habentem circa XXI focos, nullos excommunicatos sed piissimos homines, cuius est curatus dompnus Johannes Retter. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, inde, missale, turibulum et pathena indigent reparacione. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet missalis infra duos annos et ceterorum infra Michaelis dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat etc. /199/

BIELLOZ

Eadem die visitarunt ecclesiam parrochialem de Biello, presentacionis communitatis etc., habentem circa C focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Hudricus vicedecanus sancti Ymerii, in qua reperierunt omnia bene disposita, etc.

Nota quod propter viam pravam tunc existentem in sancto Ymerio dⁿⁱ commissarii visitacionem curarum existencium in valle sancti Ymerii commiserunt vicedecano predicto qui, ut retulit et inferius describitur, visitavit.

DE SANCTO YMERIO

[F° 101^b] Primo visitavit ecclesiam parrochialem de sancto Ymerio, cuius prepositus est curatus, qui non est in eadem institutus, cui idem commissarius assignavit diem, videlicet ad proximam sanctam sinodum, ad docendum de titulo possessionis, qui interim se institui et de ea investiri procuret. In qua difficiunt unum vas ereum ad corpus Christi infirmis defferendum, item unum vas stanneum ad conservandum oleum infirmorum, item una crux. Pro quorum reparacione idem commissarius parrochianis iniunxit quatenus premissa infra proximum festum sancti Michaelis archangeli construi et reparare faciant, sub excommunicacionis pena.

CORGEMONT

Item visitavit ecclesiam parrochialem de Corgemont, in qua difficiunt duo vasa ut supra, pro quorum reparatione /200/ iniunxit parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem Johannis Baptiste construi faciant, sub excommunicacionis pena.

CORTELARY

Item visitavit ecclesiam parrochialem de Cortelary, in qua difficiunt sequencia, videlicet duo vasa ut supra, endes et canon in missali, pro quorum reparacione et constructione iniunxit parrochianis quatenus premissa infra Assumptionem beate Marie virginis construi faciant, sub excommunicacionis pena.

SUMNAVA

Item visitavit ecclesiam parrochialem de Sumnava, presentacionis prepositi canonicorum monasterii Grandisvallis, Bisuntinensis diocesis, que propter tenuam prebendam vacat, quia dicti prepositus et canonici ibi omnes decimas percipiunt, propter quod parrochiani supplicarunt de remedio provideri.

PERICULO

[F° 102^a] Item visitavit ecclesiam parrochialem de Periculo, in qua difficiunt duo ciboria erea, vas pro oleo infirmorum, parvis in fontibus, breviarium. Pro quorum reparacione dictus commissarius iniunxit, videlicet vasorum infra Galli et breviarii infra duos annos, sub excommunicacionis pena, parrochianis presentibus et audientibus.

Nota quod curatus non residet, cui iniunxit quatenus resideat vel licenciam obtineat non residendi, eciam quod /201/ infra festum sancti Galli domum parrochialem rehedifficet et cancellum ecclesie coperiat, sub excommunicacionis pena.

VUAUFELLIN

Item visitavit ecclesiam parrochialem de Vuaufellin, in qua difficiunt duo vasa et una lanterna, qui parrochianis iniunxit quatenus infra Michaelis premissa adimpleant.

Et nota quod curatus propter tenuam prebendam non residet, cui iniunxit quatenus in proxima sancta sinodo resignet, sive in ea residenciam faciat personalem.

MARCHES

[F° 102^b] Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Maches, presentacionis abbatis Loci Dei, habentem circa XXV focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus frater Johannes de Herlembach canonicus Loci Dei. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, cultine, et missale indiget religatura. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet vasorum et religatura missalis infra Johannis Baptiste, et cultinarum infra Nativitatem Domini, prefati dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus et audientibus, sub excommunicacionis pena, et curato etc.

LOCI DEI

Die predicta interfuerunt in abbacia Loci Dei causa visitacionis fiende, qui abbas dixit se velle domino nostro /202/ Lausannensi obedienciam reddere, prout eius pater abbas, videlicet abbas lacus Jurensis, reddet, offerens se mandatis domini semper stare etc.

BUGTEMBERG

[F° 103^a] Die jovis sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Buctenberg, presentacionis predicte, habentem circa XII focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus frater Petrus canonicus abbacie predicte. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, vas vitrium, missale et breviarium religatura indigent. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem Domini adimpleant, sub excommunicacionis pena.

Et nota quod curatus senio ductus dicta die parrochialem ecclesiam predictam in manibus visitatorum pure resignavit.

DE PELLES

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Pelles, presentacionis abbatis Bellylaigie, habentem circa L focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. de Telsperg secularis, qui non residet, sed desservire facit per fratrem Johannem Cappellani, ordinis Premonstratensis. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, endes, turibulum et cultine. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus /203/ premissa infra Nativitatem Domini adimplere faciant sub excommunicacionis pena etc.

Et nota bene quod idem abbas jus patronatus, ut dicitur, acquisivit a quodam laico, sub tamen colore male fidei habet litteram donacionis ab eodem, que cura solita est regi per secularem.

LONGA AQUA

[F° 103^b] Veneris sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Longa aqua, presentacionis predicte, habentem circa XVI focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Henricus. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie, ende, cultine et unum missale notatum, item et breviarium indiget religatura. Pro quorum reparatione et constructione videlicet missalis hinc ad iiij^or annos et ceterorum infra Pascha dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat, etc.

Nota quod parrochianorum relatione idem curatus est publicus concubinarius, qui fuit monitus in forma.

DE GRANGES

Die predicta visitaverunt prefati domini commissarii ecclesiam parrochialem de Granges, presentacionis communitatis ville Bernensis, habentem circa VI^xx focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Rieder de Berna. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo /204/ erea, officium Eukaristie, antiphonarium cum responsoriis, et unum breviarium notatum. Pro quorum constructione, videlicet vasorum et officii Eukaristie infra Nativitatem beati Johannis Baptiste, et ceterorum infra annum dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, ipsis presentibus et audientibus etc.

Nota quod curatus est publicus concubinarius tenens publice in domo parrochiali (concubinam), qui fuit monitus etc.

SERSACH

[F° 104^a] Sabbato sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Sersach alias Saucy, presentacionis abbatis Loci Dei, habentem circa LX focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Hospitis canonicus Solodorensis, qui non residet sed desservire facit per fratrem Nicolaum ordinis Premonstratensis. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vas ereum ad corpus Christi conservandum, vas ad ferendum unciones, officium Eukaristie Christi, parvis in fontibus, vitrie et cultine quadragesimales indigent reparatione. Pro quorum constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem adimplere faciant et construi, sub excommunicacionis pena.

DE FLUMENDRA

Dominica sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Flumendra ultra Solodorum, ultimam curam diocesis in decanatu sancti Ymerii, presentacionis sculteti /205/ et consulum de Solodoro, habentem circa L focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Luethinus. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea et officium Eukaristie. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem Domini adimpleant, sub excommunicacionis pena, et curato quatenus moneat etc.

SOLODORENSIS

[F° 104^b] Die dominica predicta visitaverunt ecclesiam parrochialem Solodorensem, in qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod parvis difficit in fontibus.

Nota quod dominus Jacobus, plebanus dicti loci, in dicta ecclesia minime per ordinarium est institutus, asserens prepositum dicti loci racione sue prepositure habere institucionem, a quo asserit se esse institutum, cui preposito domini commissarii assignaverunt diem [ … ] videlicet ad comparendum coram domino nostro Lausannensi, et in eius absencia coram suo in spiritualibus vicario, ad docendum de titulo quo institutionem et collacionem dicte ecclesie debet habere.

Die lune sequenti visitaverunt ecclesiam collegiatam dicti loci, quam in omnibus ornamentis decenter reperierunt dispositam. Qua die omnibus canonicis dicti loci, excluso preposito qui tunc minime intererat, et toto clero ibi presente, in sacristia dicti loci in unum convocatis, hiidem domini visitatores unam collacionem exhibuerunt, ulterius eosdem universos et singulos tam canonicos quam /206/ etiam cappellanos monuerunt sub excommunicacionis pena quatenus deinceps tam in vestibus, capuciis, quam aliis ornamentis decenter se gerant, et quia multi ex ipsis tam canonicis quam cappellanis ex plurimorum relatu publice in suis domibus et alibi mulieres concubinas et alias suspectas detinent, eosdem omnes et singulos dictas concubinas publice tenentes, tam in eorum domibus quam extra, monuerunt sub excommunicacionis pena lata in scriptis, quatenus ipsas concubinas infra triduum a suis domibus expellant ulteriusque cum ipsis vel aliis suspectis minime conversando, videlicet sub pena x marcharun argenti, privacionis officii et beneficii.

BURGUILLON

[F° 105^a] Die martis sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Burguillon, presentacionis abbatis Loci Dei, habentem circa LX focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus frater P. Fabri ordinis Premonstratensis. In qua reperierunt omnia sacramentalia decenter ornata. Et sequentia difficiunt, videlicet parvis in fontibus, ymagines cum crucifixo, missale et inde indigent reparacione. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem beati Johannis Baptiste construi et reparare faciant, sub excommunicacionis pena etc. et curato etc.

Nota quod in villa de Nydouva est constructa quedam cappellania, dicte parrochialis ecclesie filia, que fuit visitata, que decenter ornata fuit reperta, in qua sunt fontes et alia sacramentalia omnia ac cimisterium. /207/

DE PORT

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Port, presentacionis prioris Insule medii lacus, habentem circa xij focos, cuius est curatus dompnus Henricus Luschiler. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, ende, cultine, et ecclesia indiget retectura. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem Domini reparare faciant, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat etc.

SUCH

[F° 105^b] Mercurii sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Such, presentacionis abbatis Loci Dei, habentem circa XVIII focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes Herfellis ordinis Premonstratensis. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, due vitrie, et tectus supra portam anteriorem. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Michaelis reparare faciant, sub excommunicacionis pena, et curato quod moneat etc.

TOUFILLEM

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Toufillem, presentacionis predicte, habentem circa XXXV focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus /208/ Conrardus Saltoris. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, parvis in fontibus et ende. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem beati Johannis Baptiste construi faciant, sub pena excommunicacionis, et curato quatenus moneat etc.

WAPERSCHWIL

Nota super ecclesia de Sisillies que non fuit visitata. Eadem de visitaverunt ecclesiam parrochialem de Waperschwil, presentacionis abbatis sancti Johannis Herlacensis, cuius est curatus dompnus Ny. de Spinis canonicus ecclesie Solodorensis. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, vasa duo et parvis in fontibus. Pro quorum reparacione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Johannis Baptiste construi faciant.

Nota quod curatus non residet, sed desservire facit per dompnum Jacobum de Burro diocesis Constanciensis.

DE CAPELLIS

[F° 106^a]. Jovis sequenti festi Ascensionis Domini visitaverunt ecclesiam parrochialem de Cappellis, presentacionis abbatis Loci Dei, habentem circa xiiij focos, nullos excommunicatos, cuius curatus est frater Johannes Mellinguer ordinis Premonstratensis. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie et unum breviarium, item et cultine. Pro quorum /209/ reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa, videlicet breviarium infra triennium, et reliqua infra Nativitatem Domini adimplere faciant, sub excommunicacionis pena, et curato quatenus moneat, etc.

Nota quia dicte ecclesie fuit curatus frater Bernardus Schöibenhut dicti ordinis, quia dicit eam se (?) invito resignasse, licet adhuc eius institutionem habeat.

BARGES

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Barges, presentacionis abbatis Aurore Cisterciensis ordinis, habentem circa xiij focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Nycolaus de Barges. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, officium Eukaristie et officium notatum de festibus annualibus. Pro quorum reparacione fuit iniunctum parrochianis quatenus premissa infra Nativitatem beati Johannis Baptiste construi faciant, sub excommunicacionis pena, et curato quatenus moneat, etc.

CHIETRES

[F° 106^b] Veneris sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Chietres, presentacionis prioris Paterniaci, habentem circa c focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Nicodus Borgoyn. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, ende et unum breviarum notatum. Pro quorum reparacione et constructione, videlicet breviarii infra annum, et ceterorum infra /210/ Nativitatem beati Johannis Baptiste dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ipsis presentibus, et sub pena excommunicacionis, et curato quatenus moneat etc.

BAUMETTES

Die predicta visitaverunt ecclesiam parrochialem de Baumetes, presentacionis communitatis ville Bernensis, habentem circa iiij^xxx focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Rubea valle. In qua reperierunt corpus Christi in vaso ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, item cancellum indiget reformacione et in ipso fiant vitrie, ecclesia indiget copertura. Pro quorum constructione, videlicet vasorum infra Nativitatem beati Johannis Baptiste, copertura ecclesie infra Michaelis, et cancelli reparacione infra annum dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus, et curato quatenus moneat etc.

[F° 107a] Nota quod curatus senio ductus vix regimen dicte ecclesie potest exercere, cui fuit iniunctum quatenus infra Nativitatem Johannis Baptiste sibi provideat de uno vicario qui eius vices ferat. Item fuit ei iniunctum quatenus infra festum sancti Michaelis domum parrochialem retectare faciat, sub excommunicacionis pena, et decem marcharum argenti applic. etc.

CORMONDES

Die sabbati sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Cormondes, presentacionis liberorum Johannis /211/ Chamgierez qui in dicta ecclesia nullum jus racione juris patronatus percipiunt, habentem circa iiij^xx focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Ponte. In qua reperierunt corpus Christi in vase ligneo. Et sequencia difficiunt, videlicet vasa duo erea, ende, processionarium, tres vitrie, cancellum reformacione indiget, ecclesia retectatione, item et difficiunt cultine. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra Michaelis reparare faciant sub excommunicacionis pena et construi, et curato quatenus moneat, etc.

Nota quod parrochianorum relacione idem curatus est publicus concubinarius, tenens in domo parrochiali (concubinam), qui fuit monitus, etc.

CRISSIE PROPE MURETUM

[F° 107^b] Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Crissie prope Muretum, presentacionis Petermanni et Otthonini de Praroman de Friburgo secularium, habentem circa xvi focos, cuius est curatus frater Franciscus Fays ordinis Premonstratensis. In qua reperierunt omnia bene disposita, excepto quod difficiunt duo vasa.

Nota quod parrochianorum relacione dicta ecclesia est regi solita per cappellanum secularem.

MERIEZ

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Meriez (Menez), presentacionis abbatis Fontis Andree, in qua reperierunt omnia bene disposita. Curatus frater /212/ Johannes de Abry ordinis Premonstratensis non residet, desservire facit par dompnum Petrum Prior.

Et nota intervallum et causam eiusdem, quia dicta die dominus episcopus commissarius ab equo dicta die cecidit sic quod pedem unum a suo loco in [ … ]

DE BERNA

[F° 108^a] Dominica post festum Penthecostes visitaverunt ecclesiam parrochialem de Berna, presentacionis magistri ordinis Theotonicorum, habentem focos innumerabiles, in qua reperierunt omnia bene disposita et bonam obedienciam erga curatum dicti loci. In quo loco sabbato quatuor temporum post Penthecostes, videlicet infra ecclesiam parrochialem, prefatus dominus episcopus sacros ordines celebravit, qui subscriptos dicta die ordinavit.

Primo clerici :
Johannes Palliator Lausannensis diocesis,
Johannes filius Vuarnerii Albi dicte dioc.,
Oswaldus Aurifabri dicte dioc.,
Johannes Bennemacher dicte dioc.,
Johannes Saltoris eiusdem dioc.,
Johannes Kumer eiusdem dioc.,
Johannes Doco Romer? Basiliensis dioc. cum dimissoria,
Vincentius et Henricus Rasoris Lausannensis dioc.

Qui clerici omnes fuerunt reperti et sunt de legali matrimonio procreati, quorum eciam aliqui fuerunt ad acolitatus ordinem promoti:

Acoliti:
frater Bernardus Cassel ordinis predicatorum, /213/
frater Reginardus de sancto Petro ordinis minorum,
frater Jo. de Serra,
frater Ny. Rossel,
P. Rentzo,
Vulliermus Hospitis,
Johannes Legant,
Johannes Losinguer,
Conrardus Fluris,
Gilmus Mucro.

Subdyaconi:
frater Henricus Gregonnel,
frater Jo. de Terra,
frater And. de Novocastro,
Nicasius Nucheti,
Claudius Rolini,
Johannes Stang,
P. Barbaz,
Hugo Monnier,

dicti subdiaconi fuerunt sufficiter intitulati;

dyaconi :
frater P. Tracle,
frater Jo. de Gerdili,
frater Ny. Pistoris,
frater Jo. de Lodio,
frater G. Carieti,
frater P. Rostri,
Jo. Schmid,
Jo. Vascherii,
Ny. Bovet,
Anth. Polnii, /214/
G. Vergienne.

Presbiteri :
P. filius M. Mugnerii,
G. douz Terraul,
Claudius Luseti,
Ste. Fouquier,
Jo. Pillicier,
Ny. Messongier,
Ny. de Argentina,
P. de Altavalle,
Jo. Thophy,
Jo. Mugnerii,
Jo. Bordons.

De quibus premissis nominatis nonnulli aliene diocesis sunt oriundi, sed vigore litterarum dimissor (ialium) debite exhibitarum fuerunt ordinati.

ABBACIA DE CAPPELLIS

[F° 109^a] Die lune immediate sequenti visitaverunt abbaciam de Capellis prope Bernam, in qua sunt circa x religiose, que est decenter ornata.

MULENBERG

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Molenberc, presentacionis precentoris Kunicensis, habentem circa LX focos, nullos excommunicatos, cuius est rector dompnus Johannes Nytar qui residet in eadem. In qua reperierunt omnia bene disposita preter quod difficiunt subscripta, videlicet unum vas ad corpus Christi /215/ servandum, una vitria, unum graduale, crux erea, vas ad ferendum oncion(es) sacras, et murus cimisterii in quadam sui parte reparatione indiget. Pro quorum constructione iniunctum extitit parrochianis quod premissa infra annum confici faciant, sub excommunicacionis pena etc.

Notandum est quod parrochianorum relacione idem curatus est publicus concubinarius, qui fuit monitus quod suam concubinam expellat, sub pena excommunicacionis et x marcharum argenti applicandarum, etc.

LAUPEN

Ipsa die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Loyes, presentacionis predicte, habentem circa LX focos, bonos parrochianos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Henricus Gladiator. In qua difficiunt subscripta, videlicet vasa duo erea, due vitrie, alia indigent reparacione, item et breviarium. Pro quorum constructione, videlicet breviarii infra duos annos, et ceterorum infra annum, dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis presentibus et audientibus, sub pena excommunicacionis, quod premissa fieri et construi faciant.

Nota quod parrochianorum relacione idem curatus est publicus concubinarius tenens in domo parrochiali concubinam suam, qui fuit ut precedens monitus, etc.

Item quod idem curatus conqueratur de prebenda tenua.

BESSINGEN

[F° 109^b] Die martis sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Bessingen alias Basens, presentacionis /216/ plebani de Berna, habentem circa XL focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. Sberre. In qua reperierunt omnia bene disposita, preterquam difficiunt sequencia, videlicet tria vasa, duo erea et unum vitrium, tres vitrie et cultine, que fuerunt iniuncta per parrochianos fieri infra annum sub pena excommunicacionis.

Et est notandum quod parrochiani conqueruntur de luminariis, quia plebanus debet ministrare et non ministrat.

Item idem curatus pure et libere in manibus domini episcopi ut vicarii resignavit, quam resignacionem quantum potuit et debuit de jure admisit.

DUENS

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Duens, presentacionis Augustinorum de Friburgo, quod jus fuit eis translatum per Hensilinum Huser, habentem circa vii^xx focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Hugo de Vaulangin. In qua reperierunt omnia bene disposita, preter quod difficiunt duo vasa erea et crux erea, pro quorum constructione extitit parrochianis iniunctum quod premissa infra annum fieri faciant sub excommunicacionis pena, ipsis parrochianis presentibus et audientibus.

Et notandum est quod curatus est, ut fuit confessus, concubinarius tenens in domo parrochiali quandam nomine Marguarita vocatam, qui fuit monitus etc. ut precedens. /217/

BARBARECHY

[F° 110^a] Die mercurii sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Barbererchy, presentacionis Mermeti Borcard et Ja. Thome (Chonie?), habentem circa xliiii focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Johannes de Broch. In qua difficiunt sequencia, videlicet vasa duo, unum ereum et unum vitrium, ecclesia indiget copertura, cancellum reformacione, missale et legendarium difficiunt. Pro quorum constructione, videlicet vasorum et tectus infra Michaelis, cancelli infra annum, missalis et breviarii infra tres annos dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis ut construi faciant construenda et reparare reparanda, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus.

Et nota quod curatus fuit confessus se habere concubinam, que vocatur Agny, qui fuit monitus in forma precedenti.

WÜNEWYL

Eadem (die) ecclesiam parrochialem de Wunbvill, presentacionis Augustinorum de Friburgo, habentem circa XIII focos, cuius est curatus dompnus Johannes Saltoris. In qua difficiunt subscripta, videlicet tria vasa et tres vitrie, que fuerunt fieri iniuncta hinc ad unum annum sub pena excommunicacionis, parrochianis presentibus et audientibus.

Et nota quod parrochianorum relacione idem curatus est concubinarius, qui fuit ut precedens monitus.

Nota quod decanus de Friburgo Jo. Malamulier possidet /218/ personatum de Marlie, quod acquisivit ab Hensilino de Herlac precio XI^xx librarum ascendentium XIIII libras annuales. Super quibus dedit reacheptum perpetuum.

YBRISDORFF

[F° 110^b] Dicta die ecclesiam parrochialem de Ybriscort, presentacionis plebani de Berna, habentem circa XL focos, bonos parrochianos, cuius est curatus dompnus Ny. Heres, ordinis sancti augustini, licet eadem ecclesia sit regi solita per secularem. In qua reperierunt omnia bene disposita preter quod difficiunt vasa duo erea, due vitrie et cultine pro quadragesima. Que dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri per perrochianos infra Michaelis sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus.

TAVEL

Die jovis immediate sequenti festi Eukaristie Domini ecclesiam parrochialem de Tavel, presentacionis preceptoris sancti Johannis Jherosolimitani de Friburgo, habentem circa IIT^c focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Jo. Malamulier qui non residet, sed desservire facit per dompnum P. Martini. In qua reperierunt omnia bene disposita preter quod difficiunt vas unum ad servandum Eukaristiam, unum missale non notatum, una lanterna, et libri omnes religatura indigent. Que dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri per parrochianos infra unum annum, sub pena excommunicacionis, ipsis parrochianis presentibus et audientibus.

In qua quidem parrochia subdicti capelle de Praromant, /219/ filie ecclesie parrochialis de Espendes prope Friburgum, sunt conquesti de ipso curato eo quod tenetur in dicta cappella celebrare duas missas quas minime per se nec per alium celebrat.

MONTCUCHIN

[F° 111^a] Eadem die jovis visitarunt ecclesiam parrochialem de Montcuchin, presentacionis prioris Montisricherii, habentem circa C focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus P. de Aventhica. In qua reperierunt omnia et bene disposita, preter quod difficiunt duo vasa erea, que fuerunt fieri iniuncta per parrochianos infra proximum festum sancti Michaelis archangeli, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus.

Et nota quod parrochianorum relacione idem curatus est publicus concubinarius, qui fuit ut precedens monitus.

PLANFAYON

Die veneris immediate sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Planfayon, presentacionis predicte, habentem circa xviij focos, in qua nullus rector institutus fuit repertus, sed dumtaxat quidam sacerdos qui ibi deservit, nomine Rodulphi Teguen or. s. B. de Berno qui ibi deservivit tribus annis, in qua ob prebende tenuitatem nemo curatus potest residere; prior omnia, que cure incumbunt recipit. Que est sufficienter ornata, sed fontes fuerunt reperti absque clavi. /220/

MONRICHIER,

Dicta die Monrichier, presentacionis prioris dicti loci, habentem circa LX focos, cuius est curatus Petermannus Roudella familiaris domini officialis Lausannensis, qui nundum est in sacris nec residet, desservire facit per quemdam dicti prior(ratus) religiosum. In qua difficiunt subscripta, cancellum reformacione et ecclesia in parietibus indiget, item vas ad ferendum infirmis et inde. Pro quorum reparacione, videlicet cancelli et parietum infra duos annos, et ceterorum infra Michaelis dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus.

WALERON

[F° 111^b] Eadem die Waleron, presentacionis precentoris de Kunic, habentem circa C focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Christianus Pellicis. In qua reperierunt omnia bene disposita, preter quod difficiunt unum vas ereum ad corpus Christi servandum, item unum missale et breviarium. Pro quorum constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra duos annos construi faciant, sub pena excommunicacionis, parrochianis presentibus et audientibus.

BALMEN

Die sabbati sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Balmen, presentacionis plebani de Berna, habentem circa xxiiij focos, nullos excommunicatos, cuius est /221/ rector dompnus P. Prisguer qui nullam habet institucionem nec percipit pro eius pensione preter decem scuta, sed dictus plebanus omnia quecumque ad dictam ecclesiam pertinencia percipit, que ascendunt ad summam lx^ta scutorum auri. In qua difficiunt que sequuntur, videlicet duo vasa, unum ereum et unum vitrium, armarium, cultine, trabatura cancelli, tota ecclesia et murus cimisterii reformacione indigent. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa construi et reparare faciant infra unum annum, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus.

DE PINPILLIS

Eadem die Pinpillis, presentacionis precentoris de Kunic, habentem circa L focos, nullos excommunicatos, cuius est rector dompnus P. Laysiez, qui nullam habet institucionem. In qua reperierunt omnia bene disposita, preter quod difficiunt duo vasa erea, item et vitrie. Pro quorum constructione extitit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Michaelis construi faciant, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus.

KUNIC

[F° 112^a] Die dominica immediate sequenti ecclesiam parrochialem de Kunic, in qua est precentor, sub quo curatus est; qui precentor est secularis ordinis Theotonicorum, habentem circa CCC focos, cuius est curatus dominus Johannes, et est ordinis predicti, qui de eius institutione debet fidem facere in Chunis. In qua reperierunt omnia bene disposita. /222/

PELPA

Eadem die visitaverunt ecclesiam parrochialem de Pelpa, presentacionis prepositi et capituli Interlacensis, habentem circa VIII^xx focos, nullos excommunicatos, cuius est curatus dompnus Conrardus Vuilder. In qua difficiunt que sequuntur, duo vasa erea, vitrie in cancello, officium Eucaristie notatum, officium de festibus sollempnibus et una lanterna. Pro quorum constructione iniunxerunt dⁿⁱ commissarii parrochianis quatenus premissa infra annum construi faciant, sub pena excommunicacionis, ipsis presentibus et audientibus, etc.

TURDEN

Lune immediate sequenti Turdeni, presentacionis predicte, habentem circa viij^xx focos, cuius est curatus dompnus P. de Moulerra. In qua reperierunt omnia bene disposita preter quod difficiunt que sequuntur, videlicet vasa duo erea, officium Eucaristie notatum cum prosis, armarium ad servandum sacramentalia, et sacristia reformatione indiget. Pro quorum constructione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Pascha construi faciant, sub excommunicacionis pena, ipsis presentibus et audientibus etc.

Et nota quod idem curatus est publicus concubinarius, qui fuit in forma precedentis monitus. Item in dicta ecclesia sive parrochia sequentes sunt concubinarii manifesti a quibus idem curatus certa(s) (circa) peccunias recepit ut eos permitteret, primo Ny. Kempf, Buocher, Borcardus Brugger. /223/

GURCHILLEN

[F° 112^a] Dicta die Gurchillen, presentacionis predicte, habentem circa octo focos, cuius est curatus dompnus Lionardus Gruber, qui non residet sed desservire facit per dompnum Guillermum de Rubeomonte, qui non habet litteram de non residendo. In qua reperierunt omnia bene disposita, preter quod difficiunt tria vasa, et missale religatura indiget. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra annum construi et reparare faciant, sub pena excommunicacionis.

KISTORT

Eadem die Kistort, presentacionis dominorum de Herlac, habentem circa LXII focos, cuius est curatus dompnus H(enri)cus Beneveullier. In qua difficiunt que sequuntur, videlicet vasa duo erea, item et unum antiphonarium, item ordinatum est fieri aditum campanilis extra, et sub campanili fieri sacristiam. Pro quorum constructione iniunxerunt dⁿⁱ commissarii parrochianis quatenus premissa infra Michaelis fieri faciant et construi, sub pena excommunicacionis, ipsis parrochianis presentibus et audientibus.

Item ordinaverunt per curatum convocare duos de sacerdotibus circonvicinis antiquioribus scientes ritum predicte ecclesie, ut vetus cartularium quod ob inveteracionem est corrosum, et redditus ecclesie in melius reformentur. /224/

Et nota quod parrochianorum relacione idem curatus est publicus concubinarius, qui fuit in forma precedenti monitus.

GERSENSEL

Die martis sequenti visitaverunt ecclesiam parrochialem de Gersensel, cuius est curatus dompnus Jo. de Buoenber, que est de patronatu suo ipsius curati, habentem circa xviij focos. In qua reperierunt omnia bene disposita preter quod difficiunt officium Eucaristie, item unum missale bonum, in cuius constructione curatus tenetur contribuere in tercia parte. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis et ipsi curato quatenus infra duos annos premissa construi faciant, sub excommunicacionis pena.

Et est notandum quod idem curatus post decessum suum dicte ecclesie dedit quoddam suum breviarium.

Et parrochiani de pollalliis offerendis sancto Blasio imposterum nichil premissorum contemplacione recipere debent.

URTINGEN

[F° 113^a] Die martis predicta, ecclesiam parrochialem de Urtingen, presentacionis Henchimani de Boubenber, habentem circa xx focos, cuius est curatus Johannes Haninkon. In qua difficiunt tria vasa, vitrie et obsequiale, pro quorum constructione fuit parrochianis iniunctum quatenus premissa infra Pascha construi faciant, sub excommunicacionis pena. /225/

TYRAGER

Die eadem Tyrager, presentacionis Petermandi de Kiderter, habentem circa xlv focos, cuius est curatus dompnus Conrardus Pistoris qui non residet, sed deservire facit per dompnum Jo. de Argentina. In qua difficiunt duo vasa erea, una vitria, officium Eucaristie, cultine, obsequiale, lanterna, libri religatura indigent et crucifixus reparacione, et lapis in fontibus. Pro quorum constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt premissa fieri infra unum annum, sub pena excommunicacionis.

BLOMISTEICH

Die mercurii immediate sequenti Bloumisteich, presentacionis Johannis Chiegerly (Zigerli) de Berno, habentem circa X focos, cuius est curatus dompnus Rodulphus de Ruisporch (Rüspach). In qua difficiunt obsequiale et vasa duo erea, pro quorum reparacione extitit parrochianis iniunctum ut premissa infra Michaelis construi et reparare faciant, sub pena excommunicacionis.

ANSOLTINGEN

[F° 113^b] Eadem die ecclesiam collegiatam de Ansoltinguem una cum parrochiali ecclesia, que est annexa, ut dicitur, prepositure. Ibi sunt sex canonici, prepositus non residet, desservire facit per dompnum Johannem Rossemberc; in qua sunt lx^ta foci et difficiunt que sequuntur; crux erea, scrineum ligneum ad servandum sacramentalia, et tectus supra portam anteriorem. Pro /226/ quorum constructione iniunxerunt dⁿⁱ commissarii parrochianis quatenus premissa construi faciant sub pena excommunicacionis etc.

Nota quod idem dompnus Johannes asseruit dictum dominum prepositum habere indultum apostolicum, quod dictam ecclesiam per se vel per alium deserviat, cui fuit assignatus terminus hinc ad festum Omnium Sanctorum ad docendum de dicto indulto coram domino nostro Lausannensi, et in eius absencia eius in spiritualibus vicario.

Die jovis immediate sequenti collatio dominis canonicis in loco capitulari fuit facta, fueruntque moniti ut eorum concubinas a suis consorciis expellant et deinceps vestes defferant congruentes, sub pena excommunicacionis.

SERSELINGEN

Eadem die jovis visitaverunt ecclesiam parrochialem de Serselingen, presentacionis prepositi Interlacensis, habentem circa C focos, curatus dompnus Nicolaus Counnent, qui senio ductus vix potest regimen dicte ecclesie exercere. In qua reperierunt omnia bene disposita.

Et nota quod extitit ordinatum sibi provideri de coadiutore.

SPIECH

Die jovis predicta Spiech, presentacionis Anthonii de Suœftingen, habentem circa iiij^xx focos, cuius est curatus dompnus P. de Bloumisteich vicedecanus. In qua reperierunt omnia bene disposita preter quod difficiunt /227/ duo vasa erea. Pro quorum constructione fuit parrochianis iniunctum, ut ea infra Michaelis faciant construi, sub pena excommunicacionis.

LENSINGEN

[F° 114^a] Die veneris sequenti Lensingen, presentacionis predicte, habentem circa XXX focos, cuius est curatus dompnus Bertordus Tornanter. In qua difficiunt que sequuntur, videlicet duo vasa erea, officium Eukaristie notatum, et obsequiale reparacione indiget. Pro quorum reparacione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa reparare et fieri faciant, sub pena excommunicacionis.

INTERLACENSIS

Die sabbati sequenti visitaverunt ecclesiam Interlacensem, in qua est prepositus, habens sub se xij religiosos et sorores LX^ta, in qua reperierunt omnia bene disposita et veram obedienciam erga prepositum ac totum conventum; dicta prepositura est ordinis sancti Augustini, que nullum habet superiorem preter diocisanum.

De curato de Lensingen predicto parrochiani fuerunt conquesti primo quod permisit dirrui V domos ecclesie pertinentes.

Item quia est excommunicatus, et ministrat et absolvit parrochianos suos a sentencia excommunicacionis et recipit pecunias.

Item eo quod ipsis vendit sacramenta, item eo quod /228/ tenetur luminaria ministrare et non ministrat; item eo quod diminuit ecclesiam de centum scutis et ultra.

Qui curatus fuit assignatus ad diem sabbati post Nativitatem beati Johannis Baptiste ad comparendum coram domino nostro Lausannensi.

STEICH

Die dominica visitaverunt ecclesiam parrochialem de Steich, presentacionis predicte, habentem circa CCCL focos, cuius est curatus dominus Jo. Lensingen canonicus Interlacensis. In qua reperierunt omnia bene disposita.

ESCHY

[F° 114^b] Eadem die Eschy, presentacionis communitatis de Berno, habentem circa CC (focos), cuius est curatus dompnus P. Pollicis. In qua difficiunt duo vasa erea, vas pro oncionibus, tectus supra portam anteriorem, cancellum copertura indiget et ecclesia ac vitree reparacione. Pro quorum constructione iniunxerunt dⁿⁱ commissarii parrochianis quatenus premissa construi faciant sub excommunicacionis pena infra Nativitatem Domini.

FRUCTINGEN

Die lune sequenti Fruttingen, presentacionis prepositi Interlacensis, habentem circa CCCC focos, cuius est curatus dompnus Egidius Belly, in qua reperierunt omnia bene disposita. /229/

WINIMIS

Eadem die Winimis, presentacionis abbatis de Selsz, alias de Sales, ordinis sancti Benedicti, habentem circa C focos, cuius est curatus dompnus Rodulphus Monchier, qui non habet constitutiones synodales. In qua reperierunt omnia bene disposita, preter quod difficiunt duo vasa erea, murus cimisterii reformacione indiget, et cinbalum quod est fractum reparacione. Pro quorum constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa fieri faciant, sub pena excommunicacionis.

HERLEMBACH

Die martis ecclesiam parrochialem de Herlembach, presentacionis prepositi Interlacensis, habentem circa CCC focos, cuius est curatus frater Rodulphus Aanas canonicus Interlacensis. In qua difficiunt duo vasa, officium Eucaristie notatum, lapis pro fonte baptismatis, libri religatura indigent et obsequiale reparacione. Pro quorum constructione iniunxerunt dⁿⁱ commissarii parrochianis quatenus premissa construi et reparare faciant, sub pena excommunicacionis.

THORENCHETA

[F° 115^a] Eadem die Thorencheta, que est prepositura ordinis sancti Augustini, que omnino diocisano subest et non alteri, prepositus est frater P. Frissilly (Frisching) dicti ordinis qui solus ibi moram trahit, licet habere debeat duos religiosos qui debent, mortuo preposito, eligere, /230/ et nisi in electione fuerint concordes, ordinarius habet ibi unum prepositum instituere.

Nota quod idem est concubinarius, qui fuit monitus quod expellat suam concubinam a suo consorcio indilate, sub pena excommunicacionis et decem marcharum argenti. Item fuit eidem iniunctum quod infra proximum festum Marie Magdalenes provideat secum habere unum religiosum.

Item extitit ulterius ibi iniunctum quod infra biennium ecclesiam reparare faciat et rehedifficare.

OBERVUILLIEZ

Die mercurii Obervuillez, presentacionis prepositi predicti, habentem circa LXX focos, cuius est curatus dompnus Johannes de Seegweg. In qua difficiunt duo vasa erea, vitrie reparacione indigent, libri religatura, fiat obsequiale, officium pro festis sollempnibus, in quo adiungatur officium Eucaristie. Pro quorum reparacione iniunxerunt dⁿⁱ commissarii parrochianis quatenus premissa infra annum fieri faciant, sub excommunicacionis pena.

Nota quod parrochianorum relacione idem curatus est publicus concubinarius, qui fuit ut precedens monitus.

VOLTINGEN

[F° 115^b] Eadem die Boltingen, presentacionis communitatis Bernensis, habentem circa iiij^xx focos, cuius est curatus Anthonius (Suicher? Surcher?). In qua difficiunt tria vasa erea, officium Eucaristie cum nota, vitrie, turibulum /231/ et obsequiale reparacione indigent. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra annum fieri et reparare faciant, sub pena excommunicacionis.

Et nota quod curati relacione Johannes Scoler est publicus concubinarius.

Item parrochianorum relacione dictus curatus est publicus concubinarius, qui fuit monitus etc.

DUABUS SEMINIS

Die mercurii predicta, que fuit ante Nativitatem beati Johannis Baptiste, ecclesiam in Duabus Seminis, presentacionis prepositi Interlacensis, habentem circa CCCCC focos, cuius est curatus dompnus Johannes Gorlon. In qua difficiunt vasa duo erea, vitrie, breviarium notatum et missale. Pro quorum reparacione et constructione dⁿⁱ commissarii iniunxerunt parrochianis quatenus premissa infra duos annos fieri faciant, sub pena excommunicacionis etc.

Et nota, parrochianorum relacione, idem curatus est publicus concubinarius, qui fuit ut precedens monitus etc.

GISSINEY

[F° 116^a] Die jovis festi Nativitatis sancti Johannis Baptiste Gissiney, presentacionis prioris de Rubeomonte, habentem circa vi^c focos, cuius est curatus dompnus Johannes de Corberiis. In qua reperierunt omnia bene disposita preter quod difficiunt duo vasa erea, parvis in fontibus. Que dⁿⁱ commissarii iniunxerunt fieri infra /232/ Michaelis, item et faciant murare cimisterium et fieri unum charnerium infra triennium, et sub pena excommunicacionis.

ROIOMONT

Die veneris sequenti visitarunt domini ecclesiam de Roiomont, cuius est curatus dompnus Johannes Dronca, presentacionis prioris dicti loci, habentem circa IIII^xx focos. In qua difficiunt ara maior in altari parrochiali, parvis in fontibus, et unum vas ereum ad corpus Cristi servandum. Que premissa fuerunt fieri iniuncta infra unum annum, sub pena excommunicacionis. Et nota quod altare parrochiale est extra chorum prioratus, quod fuit visitatum.

OYEZ

Eadem die Oyez, presentacionis predicte, habentem circa VI^xx focos, cuius est curatus dompnus Johannes de Outrejour. In qua difficiunt vasa duo erea, crux reparacione indiget et turibulum, parvis in fontibus et ecclesia dealbacione. Pro quorum constructione iniunxerunt dⁿⁱ commissarii parrochianis quatenus premissa infra unum annum fieri faciant, sub pena excommunicacionis.

BELLAGARDA

[F° 116^b] Die sabbati sequenti visitarunt ecclesiam parrochialem de Bella garda, presentacionis dominorum dicti loci, habentem circa LX focos, cuius est curatus dompnus Otthoninus Burset qui non residet, sed desservire facit per fratrem Bernardum Schoubenhout ordinis /233/ Premonstratensis de Loco Dei. In qua reperierunt omnia bene disposita, preter quod difficiunt duo vasa erea, officium Eukaristie, parvis in fontibus, lanterna, et turibulum reparacione indiget. Que premissa fuerunt fieri iniuncta infra unum annum, sub pena excommunicacionis.

CHARMEY

Eadem die Charmey, presentacionis prioris de Lustriaco, habentem circa L focos, cuius est curatus dompnus Johannes Cornuz. In qua reperierunt omnia bene disposita, preter quod difficiunt vas ad servandum, officium Eukaristie, officium de festis sollempnibus notatum, et parvis in fontibus. Que premissa fuerunt fieri iniuncta infra unum annum, sub pena excommunicacionis etc.

VAURUZ ¹

Die dominica sequenti visitarunt ecclesiam de Vauruz, presentacionis Amedei Championis velut domini dicti loci, cuius est curatus dompnus Jo. de Siens. In qua difficiunt duo vasa erea, scrineum ligneum, etc., clavis in fontibus, processionarium, et missale religatura indiget. Que fuerunt fieri iniuncta infra Pascha sub pena excommunicacionis.

Et sic finit tota visitacio prima.